(وف 1321 ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. ملقب به مطلب‏خان و مستشار پستخانه. دختر وى یكى از زنان ناصرالدین‏شاه بود. در دوران كودكى از اصفهان به تهران آمد و تحت نظر استادان فن به تكمیل هنر پرداخت. ابتدا قلمدان‏سازى مى‏كرد و گاهى آبرنگ نیز مى‏ساخت و چون علاقه‏ى خود را به رنگ و روغن زیادتر دید، به این شیوه روى آورد ...

(وف ح 1350 ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. در اصفهان به دنیا آمد و همان جا درگذشت. وى در قلمدان‏سازى و آبرنگ و در رنگ و روغن و تذهیب‏كارى مهارت داشت. از آثار او: تصویر حضرت على (ع) به رنگ و روغن، با رقم: «عبدالله مصور 1330»؛ قلمدان جعبه‏اى كه در رویه آن و رد داخل مدالیونهاى متعدد، تصاویرى از عرفا و دراویش را ...

(س دوازدهم ق)، اسطرلاب‏ساز. از طراحان نقوش هندسى و تزیینى روى فلزات بود و در ترسیم و گرده‏سازى و كنده‏كارى بر روى اسطرلابها مهارت داشت. در «تاریخ اصفهان» نام وى تحت عنوان عبدالعلى جزى آورده شده است. از آثارش: اسطرلابى است كه با همكارى برادر خود، محمد باقر، براى شاه سلطان حسین صفوى تهیه كرده و در نهایت ...

(س هشتم ق)، حكاك و فلزكار. از آثار رقم‏دار وى، جام فلزى پایه‏دار برنزى است كه در اسلیمى‏هاى گوناگون، تصویر و حكاكى شده و با خطوط ثلث و كوفى تزیینى، آرایش شده است، با رقم: «عمل عبدالفقیر الى الله الغنى استاد عبدالعزیز بن استاد شرف‏الدین تبریزى». ...

(س سیزدهم و چهاردهم ق)، نقاش و میناساز. اهل اصفهان بود. در قلمدان‏سازى و میناسازى و پخت آن نیز صاحب ذوق بود. وى ابتدا معلم نقاشى قورخانه بود و لقب نقاش‏باشى داشت. از آثار او قلمدان تابوتى است كه مجلس عقد و عروسى به زیبایى نقش شده و عروس نیم‏تاج مرصعى به سر گذاشته و خود را به شیوه‏ى قاجارى آرایش داده ...

(س سیزدهم ق)، میناساز. از هنرمندان زبردست بود كه در چهره‏نگارى و شبیه‏سازى و ارائه‏ى گل و مرغ و پرندگان استعداد فراوان داشت. از آثار وى سر قلیانى است كه در حاشیه و كناره‏هاى آن، تصاویر زنان و دخترانى به شیوه‏ى فرنگى آرایش یافته است. در بین تصاویرى كه در مدالیونهاى متعدد انجام یافته، مرغى دیده مى‏شود ...

(س سیزدهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. از هنرمندان دوره‏ى ناصرى است. وى یكى از شاگردان برجسته‏ى دارالصنایع ابوالحسن‏خان غفارى صنیع الملك بود كه براى تحصیل فنون نقاشى به اروپا رفت و سالها نقاشیهاى نقاشان ایتالیا را تمرین و تتبع كرد، اما خود ابداع‏كننده‏ى سبكى متناسب با ذوق ایرانى بود. این هنرمند درتصویر و شبیه‏سازى ...

(س سیزدهم ق)، سازنده‏ى ساز و شاعر، متخلص به طایر. از صنعتكاران دارالصنایع و از نظر زمانى بر استاد فرج الله، مقدم بود. وى سازهاى مختلفى مى‏ساخته و از میان كارهاى او سه‏تارهایش ممتاز و معروف است. حاجى طایر تعمیركار ماهرى بود و سه‏تارهاى یحیاى اول را سرمشق كار خود قرار مى‏داد و اهل ذوق و شعر نیز بود. ...

(س سیزدهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. هنرمند گمنام دوره‏ى ناصرى بود كه در قلمدان‏سازى و كارهاى روغنى دست داشت. از آثار وى قلمدان زیبایى است كه در رویه‏ى آن تصایور چند دختر جلب‏نظر مى‏كند و فرشته‏اى با پرهاى طلایى خود رد مقابل آنها نشسته و با آنها صحبت مى‏كند. در طرفین صحنه وسط، دو درخت موزون كه یكى برگهاى ...

(س چهاردهم ق)، قلمدان‏ساز. از هنرمندانى است كه در گل و مرغ و جانورسازى مهارت داشت. از آثار وى، قلمدان گل و مرغى خوش طرحى است كه به شیوه‏ى آقا ابراهیم ترسیم شده با رقم: «عمل كمترین عبداللطیف صنیع همایون 1341». ...

(1340 -1276 ق)، نقاش، مذهب و قلمدان‏ساز. ملقب به صنیع همایون. وى نواده‏ى آقا نجفعلى نقاشباشى است كه در اصفهان چشم به جهان گشود. او در ابتداى كار از پدر هنرمندش فیضها برد و بعد در خدمت میرزا آقا امامى و محمد باقر سمیرمى و سایر استادان دیگر به كس هنر اشتغال داشت. صنیع همایون در صورت‏سازى و چهره‏پردازى ...

(تو 1270 ش)، خاتم‏كار. ملقب به صنیع دیوان. وى برادر محمد حسین صنیع خاتم است. او به تعمیر و مرمت صندوقهاى مزار ائمه اشتغال داشت و طراحى نقوش را به استادى طرح مى‏كرد و با همكارى شاگردانش به پایان مى‏رسانید. از آثار وى: تجدید ساخت ضریح نقره‏اى حضرت شاه‏عبدالعظیم، ساختن و پرداختن تالار خاتم كاخ مرمر. ...

(1331 -1262 ش)، خاتم‏كار. ملقب به امین الصنایع. در شیراز به دنیا آمد. خاتم‏سازى را، در شیراز، نزد پدر فرا گرفت و هنگام سلطنت رضاخان به تهران آمد و مأمور كارهاى خاتم‏كارى كاخهاى سلطنتى گردید و به كمك جمعى از خاتم‏سازان ماهر، تالار خاتم را در ضلع شرقى كاخ مرمر پدید آورد. از 1310 ش تا پایان عمر به سمت استاد ...

(وف 1342 ش)، سازنده‏ى ساز. وى بهترین شاگرد یحیى تارساز و برادر بزرگ جعفر صنعت بود. صنعت تار را استادانه مى‏ساخت و در تعمیر آلات موسیقى، بویژه تار و سه‏تار و تشخیص معایب آنها استعداد فراوان داشت. او در اواخر عمر به بیمارى سختى دچار شد و پس از چندى درگذشت. استاد اصغر زنگنه و ابوالقاسم اعتمادى (مفتح السلطان) ...

(1318 -1276 ش)، نوازنده و سازنده‏ى ساز. وى نوه‏ى میرزا على محمد صفا، خوشنویس معروف، بود. در نوجوانى سه‏تار را آموخت و سپس نزد درویش‏خان به تكمیل آن پرداخت. وى در ساختن آلات موسیقى، بخصوص سه‏تار، مهارت زیادى داشت و سه‏تارهایى ساخته كه كاسه‏ى آنها چند ترك است و در پایین آنها صدف به كار برده و روى دسته‏ى ...

(ز 1320 ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. وى به شیرازى موصوف بود و بعد از درك كمالات و اندوخته‏ى هنرى به تهران آمد و در مجمع‏الصنایع ناصرى، كارگاه هنرى دایر نمود. این هنرمند در تصویرسازى و چهره‏پردازى مهارت داشت و در فرنگى‏سازى و ارائه مناظر قوى‏دست بود. وى همچنین گل و مرغ را در شیوه‏ى كلاسیك و شیوه‏ى نقاشان روسى، ...

(س نهم ق)، فلزكار. كوفته‏گر، فلزكوب اهل بخارا بود كه با همكارى استادان دیگر، پنجره‏ى زركوب فولادى ساخته‏اند و اكنون در موزه‏ى آستان قدس رضوى به یادگار است. ...

(ز 817 ق)، كوفتگر و فلزكوب. این هنرمند اقسام نقوش را بر روى فلزات ترسیم مى‏نمود و با مهارت عمل مى‏آورد. از آثار وى كه با همكارى استادان دیگرى پایان یافته، پنجره‏ى فولادى و زركوب آستان قدس رضوى است كه با نوشته‏هاى زرین آرایش یافته است و رقم «امر بعماره هذه البنجره... سنه سبع عشر و ثمانمائه... عمل استادان ...

(ز 897 ق)، نجار. از آثار وى: صندوق چوبى منبت‏كارى شده‏اى در امامزاده عباس (ع)، در سارى است كه به تاریخ 897 هجرى حك شده است و رقم «شمس‏الدین بنا ابن احمد نجار ساروى» دارد. ...

(س یازدهم ق)، كاشى تراش. وى شاگرد احمد موسى و رسام نقوش بر روى كاشیها بود. از آثار این هنرمند، در ایوان مسجد جمعه‏ى اصفهان، كاشیها و تزیینات زیبایى به یادگار مانده كه به خط نستعلیق سفید بر زمینه‏ى لاجوردى رقم «عمل استاد شمس‏الدین كاشى تراش» دارد. ...