صنعتگران
پرویز زابلی

(تو 1296 ش)، منبت‏كار. در تهران چشم به جهان گشود. از سال 1310 ش در اداره كل صناعت و معادن به فعالیت هنرى پرداخت. مدت هفت سال نزد استاد احمد امامى آباده‏اى دوره‏ى عملى هنرهاى زیباى كشور را گذراند و مدرك كارشناسى گرفت. از سال 1320 ش با عنوان استاد كارگاه منبت به استخدام اداره صناعت درآمد. در سال 1358 ش ...

حسن رمضان شاهی

(س نهم ق)، فلزكار و كوفتگر. از آثار وى قلمدان مستطیل شكل فلزى است كه كناره‏ها و رویه آن به آذین و خطوط زیباى قدیمى آن دوره نقره‏كوب شده است و رقم «عمل حسن رمضان شاهى» دارد. ...

شاهرخ رمضان

(س چهاردهم ق)، سازنده‏ى ساز. پدر وى از تارسازهاى معروف بود. رمضان شاهرخ كارگاه صنعتى داشت و به ساختن تار و سه تار و خرید و فروش آلات و لوازم سرگرم بود. او یك نوع تار هشت سیم ساخته بود كه كمتر مورد استعمال قرار گرفت. ...

رضای قاجار

(س چهاردهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. وى شاهزاده پر استعداد قاجارى بود و در شبیه‏پردازى و قلمدان‏سازى دستى بكمال داشت. از آثار او: قلمدان زیبایى كه بر رویه آن تصویر بسیار شبیه مظفرالدین‏شاه قاجار نقش بسته و حواشى و جوانب آن از گل و مرغ پرمایه و رنگین آذین شده و حواشى قلمدان طلایى است، با رقم: «كمترین رضاى ...

رحیم دکنی

(ز 1226 ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. در زمان سلطنت فتحعلى‏شاه مى‏زیست. از آثار وى: صورت نقاش، رحیم دكنى است، با رقم: «15 ربیع‏الثانى 1226- شبیه خود را از دست خود كشیده غلام رحیم دكنى»؛ قلمدان نفیسى كه تصاویر افرادى را در سه مدالیون مختلف نقاشى كرده و در بالا و پایین آنها مناظر دل‏انگیز و مجلس‏آرایى ارائه داده ...

فیض اللَّه دلشاد

(1362 -1292 ش)، سازنده‏ى ساز و نوازنده. در خانواده‏اى هنرمند به دنیا آمد. پدرش نوازنده‏ى ضرب بود و در ساخت و تعمیر لوازم و آلات موسیقى دست داشت. فیض‏اللَّه در سالهاى اول تاسیس رادیو با خواننده‏هاى معروف زمان خود همراهى مى‏كرد. او بیشتر فعالیت خود را صرف هنر سازسازى مى‏كرد و سازهایى كه از وى به جا مانده، ...

حسین نجار لواسانی

(س نهم ق)، نقاش و نجار. در شهر لواسان زندگى مى‏كرد. وى طراح ترسیمات هندسى بر روى چوبها بود و از نجاران معروف دوران خود به شمار مى‏رفت. از آثار به جاى مانده از این استاد، در چوبى بقعه سید اسماعیل در محله‏ى چاله میدان تهران است كه به هنرمندى فرجام پذیرفته، با رقم: «عمل استاد حسین بن حسن نجار لباسانى 886». ...

حسین نجار ساروی

(س نهم ق)، نقاش و منبتكار. از هنرمندان رسام و نجار اهل سارى مازندران بود. از آثار این استاد، در منبتكارى دقیق و پر اسلوب زیبایى به جاى مانده كه به خط ثلث مشبكى رقم «علم استاد حسین بن احمد نجار ساروى بتاریخ 873» دارد. ...

حسینقلی خان

(ز 1008 ق)، نقاش پارچه. طراح و بافنده زرى و قالى در عصر خویش بود. این هنرمند، مبتكر و طراح مخصوص نقوش مختلف به روى پارچه‏ها و فرشها و سایر هنرهاى بافتنى بود كه به نام وى به طرح حسینقلى خانى معروف شده است. از آثار رقم‏دار استاد حسین كه به وسیله‏ى خودش طراحى و بافته شده، پارچه زربفت شاه عباس است كه رقم ...

حسین زاهد

(س نهم ق)، فلزكار. رسام و زركوب و فولاد كار زبده‏ى عصر خود بود. عمده‏ترین آثار این هنرمند، پنجره‏ى زركوب و فولادى موزه‏ى آستان قدس رضوى است، كه به كمك جمعى از هنرمندان آن دوره انجام یافته است، با رقم: «استاد با سعادت و شرافت خواجه حسین زاهد». ...

حسین الحسینی

(س سیزدهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. از هنرمندان دوره‏ى فتحعلى‏شاه و محمدشاه قاجار بود كه در هنر خود مهارت داشت. از آثار رقم‏دار این هنرمند، قلمدان گل و مرغى زیبایى در زمینه‏ى نخودى سیر است كه در وسط و رویه‏ى آن قرنقل آبى خوشرنگى تصویر شده است و در طرفین نیز گلهاى متنوع رنگینى است كه بین آنها، پروانه‏ها ...

حسین بیرجندی

(س نهم ق)، نقاش فلزات. از هنرمندان اهل بیرجند و مقیم عثمانى بود كه در نقش و تصویر بر روى فلزات دست پرهنر داشت. از بهترین آثار وى، كوزه برنزى زیبایى است كه در كمال نفاست و استادى انجام یافته و به انواع گلهاى تزیینى آرایش شده است، با رقم: «كاتبه و ناقشه و فارغه حسین بن شهاب البیرجندى فى ربیع‏الاول سنه ...

احمد حسن الحسینی

(س سیزدهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. از هنرمندان اوایل دوره‏ى قاجار است كه در گل و بته و گل و مرغ چابكدست و توانا بود. از قلمدانهاى وى نمونه‏هایى در دست هست كه از قدرت هنر نقاشى او حكایت مى‏كند. ...

حسام الدین

(س سیزدهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. از هنرمندان دوره‏ى ناصرى بود و به شیوه‏ى آقا نجف نقش مى‏آفرید. در عین تقلید از استادان دوره‏ى زندیه، آثارش صبغه‏ى خاص داشت. از آثار وى قلمدان زیبایى است كه بر رویه‏ى آن سایه‏پردازیهاى ماهرانه‏اى عمل آمده و در شیوه‏ى آقا نجف است. طرفین قلمدان پر از گل و مرغهاى چشم‏نواز ...

محمد اسفراینی

(س نهم ق)، نقاش و فلزكار. اهل اسفراین و از استادان كوفتگر و فلزكار و طلاب‏كوب زمان خود بود. از آثار بى‏نظیر این هنرمند، پنجره‏ى بى‏نظیرى است در آستانه‏ى قدس رضوى كه به مهارت تمام شبكه و كنده‏كارى و طلاكوبى شده و كتیبه‏هاى زرین و نقوش هندسى عالى دارد. این پنجره كه روى سنگ مرمر نصب شده و فولادى و زركوب ...

حاجی آقا

(س سیزدهم و چهاردهم ش)، سازنده‏ى تار. وى از معروفترین سازندگان تار در تهران بود. تارهاى ساخت او همه خوب و خوش‏آهنگ بودند. فرزندش، رمضان شاهرخ، نیز پیشه‏ى وى را ادامه داد. ...

علی پاقلعه ای

(س چهاردهم ق)، قلمدان‏ساز. اهل اصفهان بود. وى علاوه بر قلمدان خام، جعبه‏هاى مقوایى و قاب آینه و سیگاردان و جلد هم مى‏ساخته است. ...

جعفر کرمانی

(س هشتم ق)، فلزكار. اهل كرمان بود. وى سازنده‏ى كره‏ى آسمانى فلزى است كه توسط على بن محمد قوشچى به سلطان محمد فاتح عثمانى هدیه شد. مسیر سیارات و سایر نقوش آن به وسیله‏ى ابوحسین عبدالرحمن صوفى، رسم و توسط جعفر كرمانى تهیه شد. این كره سماوى یكى از نفایس ستاره‏شناسى است كه به خط كوفى پیرآموز رقم «رسمت هذه ...

محمدعلی ثابت تبریزی

(1313 -1253 ق)، شاعر و صحاف. از مردم تبریز بود. از رهگذر پیشه‏ى صحافى و جلدسازى امرار معاش مى‏كرد، و در زادگاهش مى‏زیست او به دو زبان فارسى و تركى، نیكو شعر مى‏گفت. «دیوان» او شامل اشعارى به هر دو زبان است. ...

تقی میناساز

(س سیزدهم ق)، نقاش. از استادكاران و میناسازان ماهر دوره فتحعلى شاه قاجار بود. از آثار مینایى این استاد سر قلیان مینایى پرآذینى است كه تصاویر گل و بلبل دارد و در داخل آرایش گلها، تصاویرى است كه به تردستى نقاشى شده است با رقم: «كمترین تقى 1225».[1] (س سیزدهم ق)، میناساز. به روایتى وى فرزند محمدحسن میناساز ...