صنعتگران
ملک محمد

(س سیزدهم ق)، میناساز. گویا وى در نواحى قفقاز زندگى مى‏كرده و در آن ولایت فعالیت هنرى داشته است. از آثار این هنرمند، پیاله‏ى شرابخورى استادانه‏اى به یادگار مانده كه از طلاى ناب تهیه شده و بین محدوده‏هاى لوزى و دایره شكل بیرونى آن، گلهاى تزیینى زیبایى در شیوه‏ى قفقازى و گرجستانى میناكارى گشته است، با ...

علیقلی مصور مشهدی

(تو 1227 ق)، نقاش، قلمدان‏ساز و شاعر، متخلص به مصور. وى در تهران به دنیا آمد و در مشهد سكنى گزید. مصور در فن نقاشى و شبیه‏سازى مهارت داشت و قلمدان و قاب آینه نیز مى‏ساخت. او همچنین داراى طبع شعر بود و بعضى از اشعارش در تذكره‏ها بر جاى مانده است. صاحب عنوان تا 1294 ق در قید حیات بود. از آثار وى تصویر ...

مصطفی اصفهانی

(ز 1295 ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. وى به غیر از استاد مصطفى امامى حسینى است. این هنرمند در شیوه‏ى آقا رحیم كار مى‏كرده و در قلمدان‏سازى دست داشته است. از آثار او قلمدان گل و مرغ خوش نقشى به شیوه‏ى سیاه قلم كه معیار هنرى گل و مرغ‏ها، با آثار مصطفى امامى تفاوت زیادى دارد. زمینه‏ى قلمدان، حل كارى برگ و گل است ...

مستعلی زرگر خراسانی

(ز 1012 ق)، طراح فلزات. نگارگر و زرگر نقوش بر روى نقره و طلا و سایر فلزات سخت بود. تنها اثر گرانقدر وى، تزیین و آرایش الواح زرین دور ضریح صحن مبارك حضرت امام رضا علیه‏السلام، در مشهد است كه خطوط آنت وسط علیرضا عباسى كتابت شده و پیرایش و پرداخت و عمل آوردن آن بر عهده‏ى مستعلى زرگر بوده است، با رقم: «عمل ...

مختار

(س سیزدهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. هنرمند دوره‏ى ناصرى است. تنها اثر وى قلمدان گل و مرغى زیبایى است كه بر رویه آن، دو پرنده تنها جلب نظر مى‏كند و رقم «كمترین مختار» دارد. ...

محمود مذهب باشی شیرازی

(1298 ق)، مذهب، قلمدان‏ساز و خطاط. مذهب باشى شیراز بود و در تذهیب و زرافشانى و حل كارى مهارت داشت. او در چهره‏پردازى و شبیه‏سازى نیز قوى دست بود و همچنین انواع خطوط را خوش مى‏نوشت. علینقى شیرازى، خوشنویس معروف، برادر كهتر وى بود. از آثار او: قلمدان پرمایه‏اى در زمینه‏ى مشكى كه گلهاى طلایى كم‏نظیرى بر ...

محمود کردی

(س نهم ق)، طراح فلزات. نقاش و طراح تصاویر اسلیمى بر روى فلزات سخت بود. از آثار وى سینى لبه بلند و كوچكى است كه به طلا و نقره‏كوبى عمل آمده و انواع نقوش قرینه‏اى و تزیینات اسلیمى بر روى آن جلوه‏گر شده است، با رقم: «نقش المعلم محمود الكردى یرجو المغفره من ذنوبه». ...

محمود سنقر

(ز 680 ق)، طراح فلزات. نقاش و طراح و سازنده‏ى قلمدان و ابزار فلزى زیبا بود. از آثار این هنرمند، قلمدان نقره‏كوبى به جاى مانده كه شكل ساده‏اى داشته و در داخل آن، تصاویر افرادى دیده مى‏شوند كه چهار زانو نشسته و اشیاء گوناگونى به دست دارند. در كناره‏هاى آن نیز، تصاویر اشخاص و نقوش دایره‏اى و ترسیم انواع ...

محمد نقاشباشی

(ز 1255 ق)، نقاش و میناساز. هنرمند دوره‏ى فتحعلى‏شاه و محمدشاه قاجار بود كه در زمان سلطنت محمدشاه به لقب نقاش‏باشى مفتخر گشته است. وى در تصویر و شبیه‏سازى خوش قلم و در كارهاى روغنى و قلمدان و میناسازى قوى‏دست بود. از آثار او: جعبه‏ى ارزنده‏اى، با: «رقم كمترین محمد 1238»؛ تصویر مجلس عروسى ناصرالدین‏شاه ...

محمد نبی

(س دوازدهم ق)، قلمدان‏ساز. از هنرمندان ایرانى بوده كه به دیار هند رفته و در آنجا ماندگار گشته است. از آثار وى قلمدان تابوتى بزرگى است كه به گل و مرغ خوش پرداز ترسیم شده و در وسط آن، تصاویر جماعتى از شكارچیان نقش بسته و رقم نهاده است: «رقم زد كمینه محمد نبى». ...

محمدعلی شریف

(ز 1208 ق)، قلمدان‏ساز و نقاش. وى به غیر از محمدعلى شریف قاینى است. از آثار رقم‏دار او قلمدان گل و مرغى خوش نقشى است كه جمع گلها را بر روى قلمدان ظاهر ساخته و جوانب آن را تذهیب كرده است، با رقم: «محمدعلى شریف 1208». ...

محمد عریضی اصفهانی

(ز 1355 ق)، مذهب و قلمزن. اهل اصفهان بود. این استاد، در تذهیب و طراحى و شیوه‏هاى مختلف آن دست پرقدرتى داشت و صاحب ابتكار بود. از آثار وى سینى نقره‏اى پركارى است كه به انواع تزیینات اسلیمى و شیوه‏ى اصفهانى عمل آمده و در وسط آن، تصویر فردوسى نقش شده است، با رقم: «عمل حاج سید محمد قلمزن عریضى اصفهانى 1355 ...

محمدطاهر مجلد خاقانی

(ز 961 ق)، مجلد و قاطع. از هنرمندان پر مهارت دربار سلطان مراد بود. از آثار قطاعى وى: یك قطعه از مرقع سلطان مرادخان، به قلم نستعلیق دو دانگ متوسط و رقاع متوسط، با رقم: «قطعه العبد محمدطاهر مجلد الخاقانى فى سنه 961». ...

محمدصالح تبریزی

(اواخر س دهم ق)، مذهب و مجلد. اهل تبریز بود و در تذهیب و حل كارى و سوخت سازى مهارت داشت. از آثار گرانقدر وى جلد سوخت ممتازى است كه در وسط آن، تصاویر گل و مرغ‏ها و نقوش همطراز اسلیمى به قوى دستى ارائه شده و رقم نهاده: «عمل محمدصالح التبریزى». ...

محمد صابر

(ز 1130 ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. وى پیرو شیوه‏ى محمد زمان اول بود. محمد صابر در انواع تذهیب و حل كارى دست داشت و در چهره‏پردازى و منظره‏سازى قوى دست بود. شیوه‏ى وى مخلوطى از هند و ایرانى بود كه به مهارتى خاص تلفیق شده است. از آثار او: قلمدان زیبایى كه تصویر زن جوانى در شیوه‏ى صفویه بر روى آن نقش شده و ...

محمد شریف

(ز 1205 ق)، مجلد و قلمدان‏ساز. از آثار رقم‏دار این استاد، جلد قرآنى است كه در گل و مرغى عمل آورده و در داخل جلد نیز شمایل امیرالمؤمنین حضرت على علیه‏السلام با حسنین (ع) را به استادى نقاشى نموده و رقم «محمد شریف 1205» دارد. ...

محمد زمان مشهدی

(ز 1051 ق)، نقاش و طراح فلزات. اهل مشهد و نگارگر روى فلزات سخت و سازنده‏ى اسطرلابها و كرات جغرافیایى بود. وى در هیئت افلاك نیز اطلاعات جامعى داشته و صنعت اسطرلاب را به خوبى مى‏دانسته است. از آثار رقم‏دار وى، كره‏ى جغرافیایى دقیقى است كه علائم كواكب و رئوس سلسله، بر آن نقش بسته و رقم «محمد زمان در مشهد ...

محمد حسینی امامی

(ز 1298 ق)، نقاش. قلمدان‏ساز و میناساز. از سادات حسینى امامى و اهل اصفهانى بود كه در آبرنگ و میناسازى و كارهاى روغنى و قلمدان‏سازى و هنر تذهیب مهارت داشت. از آثار وى: قلمدان نفیس كیانى كه تمام رویه و كناره‏ها، تصاویر پادشاهان قدیمى ایران است و حواشى و كناره‏ها و مدالیون‏ها نیز به تذهیب حاشیه‏گیرى شده، ...

محمدحسین مذهب اصفهانی

(س سیزدهم ق)، مذهب و قلمدان‏ساز. نواده‏ى آقا ابوطالب مدرس بود. وى تذهیب را نزد آقا محمدجواد مذهب آموخت و در این هنر مشهور شد. محمدحسین ابرى‏سازى و قلمدان‏سازى را خوب مى‏دانست و در حل كارى و زرینه‏سازى و نقوش اسلیمى و سایر مراحل فنون طلاكارى نیز استاد شیرین قلمى به شمار مى‏آمد. آثار رقم‏دار وى مشاهده ...

محمدحسن رضوی

(س دوازدهم ق)، نقاش و قلمدان‏ساز. پیرو مكتب نوپاى محمد زمان و علیقلى بیگ جبادار بود و به نقش تصویر اشتغال داشت. محمدحسن در قلمدان‏سازى و آبرنگ مهارت داشته و در شیوه‏ى محمد زمان نقش مى‏آفریده است. از آثار وى قلمدان شكسته‏اى در شیوه‏ى صفوى است كه در بالاى آن، تصویر زن جوانى نقش بسته و حواشى و كناره‏هاى ...