(س یازدهم و دوازدهم ق)، عالم و فقیه. از ارباب كمال و از علماى روزگار خود به حساب مى‏آمد. از آثار وى: «رسائلى در مسائل فقیهه»؛ «حاشیه من لا یحضره الفقیه». ...

(تو 1290 ش)، فقیه، مترجم، نویسنده، خطیب و شاعر. معروف به سید صدرالدین و مشهور به صدر بلاغى. وى در نایین متولد شد. در سیزده سالگى به اصفهان رفت و مدت شش سال در حوزه درس استادان آن دیار مشغول به تحصیل ادب و منطق و فقه و اصول شد. سپس به شیراز رفت و یازده سال در آن جا به تكمیل تحصیلات خود پرداخت. در 1318 ...

(1292- ح 1370 ق)، فقیه، مجتهد و ادیب. در بوشهر متولد شد پس از تحصیل مقدمات به نجف اشرف رفت و سالها در نجف تحصیل علوم دینى كرد و به مقام اجتهاد رسید و سپس به بوشهر بازگشت. سید عبداللَّه علاوه بر مقام اجتهاد، در زبان و ادبیات عرب نیز تبحر داشت. او از آزادیخواهان و وطن دوستان حافظان استقلال ایران بود. از ...

(516/510 -436 ق)، فقیه شافعى، مفسر، محدث و عارف. ملقب به محیى السنه و مشهور به ابن‏فراء، یا فراء. منسوب به بغ یا بغشور، از قریه‏هاى میان سرخس و هرات در فقه شاگرد قاضى حسین بن محمد مرورودى و در عرفان شاگرد شبلى، ابومحمد مرتعش و عبداللَّه منازل بود. بغوى چون مجلس درس آراست هیچ‏گاه بى‏طهارت به تدریس آغاز ...

(1359 -1274 ق)، فقیه، فیلسوف و عارف. در بسطام به دنیا آمد. پس از تحصیل مقدمات در بسطام و شاهرود براى ادامه تحصیل رهسپار مشهد شد و پس از دو سال استفاده از محضر فقها و فلاسفه آنجا، به تهران آمد و یك سال به فلسفه پرداخت و نزد آقا سید عبدالحمید گروسى و آقا صادق همدانى و آقا سید محمد اصفهانى و میرزا محمد ...

(493 -421 ق)، قاضى و فقیه حنفى. مشهور به قاضى صدر. وى بعد از برادرش، فخرالاسلام، شیخ حنفیان ماوراءالنهر به حساب مى‏آمد و پیشواى آنان بود و از دیگر نقاط نیز براى امور شرعى به نزد او مى‏آمدند. صدر الاسلام مدتى املاء حدیث مى‏كرد و عهده‏دار منصب قضاى سمرقند بود. عثمان بن على بیكندى و احمد بن نصر بخارى و ...

(وف 548 ق)، فقیه حنفى. مشهور به برهان بلخى. در بلخ زاده شد و در همان شهر برآمد. وى در بخارا از برهان بن مازه حدیث آموخت و زیارت خانه خدا كرد و پس از بازگشت به بلخ، خانه امیر ترخان را براى او مدرسه قرار دادند و او در آنجا به تدریس و وعظ پرداخت اما، بر اثر شورش حنابله‏ى آن شهر مجبور به كناره‏گیرى شد، و ...

(وف 1015 ق)، مفسر و فقیه متصوف. اصل او از اصفهان بود. در بروج هند متولد شد، و در مدینه ساكن شد و تا پایان عمر در آنجا ماند. از آثار وى: «اراءة الدقائق فى شرح مرآة الحقائق»؛ حاشیه بر «تفسیر بیضاوى»؛ «باب الوحدة»؛ «مالا یسع المرید تركه كل یوم من سنن القوم»؛ و چند رساله دیگر. ...

(1342 -1269 ق)، محدث و فقیه. اصلا اصفهانى بود و از نوادگان دخترى میرزا ابوالقاسم قمى، صاحب «قوانین»، و از شاگردان شیخ محمد باقر مسجد شاهى، فرزند شیخ محمدتقى اصفهانى صاحب «هدایة المسترشدین»، بود و از او اجازه‏ى روایت داشت. بعد از مدتى به عراق و سامرا رفت و مدتى در محضر درس میرزاى شیرازى حاضر شد. سپس به ...

(س سیزدهم ق)، عالم و فقیه. وى برادر میرزا فخرالدین و آقا جمال‏الدین و هر سه نوه‏ى دخترى میرزاى قمى، صاحب «قوانین» و مجاز به اجازه‏ى اجتهاد از طرف پدرشان ملا اسدالله حجة الاسلام بروجردى بودند. او از شاگردان مخصوص شیخ انصارى بود و مدتها از حوزه‏ى فقه و اصول وى بهره گرفت. ولى در عنفوان شباب در عتبات عراق ...

(1389 -1300 ق)، مجتهد و نویسنده. در بروجرد متولد شد و دوران مقدماتى تحصیل را در زادگاهش گذراند، سپس به اراك رفت و از محضر آیت الله آقا نور عراقى و آیت الله حایرى بهره گرفت. به همراه آیت الله حایرى در قم ساكن شد و در تأسیس حوزه‏ى دینى همكار وى گردید. در پایان عمر انزوا اختیار كرد و به تألیف اشتغال ورزید. ...

(وف 1320/1306 ق)، عالم دینى، فقیه و مجتهد. علوم خویش را در محضر اساتیدى همچون حاج ملا اسدالله حجة الاسلام بروجردى فراگرفت، و از جمیع كثیرى از علما به دریافت اجازه نایل آمد. در كلام متبحر و در تفسیر محقق و در فقه ماهر و در حدیث مورد اعتماد بود. از آثار وى: «النص الجلى»، در امامت امیرالمؤمنین (ع)؛ «تفسیر ...

(س سیزدهم ق)، فقیه، ادیب و شاعر. همچون دو برادرش از نوادگان دخترى میرزاى قمى، صاحب «قوانین» بودند كه از طرف پدرشان، حجة الاسلام، مجاز به اجازه‏ى اجتهاد شدند. او در بروجرد و حدود آن ریاست داشت. میرزا فخرالدین علاوه بر جنبه‏ى فقاهت از شعر و شاعرى نیز بهره‏ى وافرى داشت، و «مثنوى» او به نظر اعتماد السلطنه، ...

(وف 1277 ق)، فقیه و عالم دینى. علوم و معارف را از استادان بزرگ عصر در بروجرد فراگرفت و سپس براى تكمیل تحصیلات به نجف رفت. از جمله استادان وى حاج ملا اسدالله حجة الاسلام و شیخ محمد شریف بیغشى و شیخ حسن كاشف الغطاء و شیخ موسى كاشف الغطاء و شیخ على كاشف الغطاء و شیخ محمد حسن نجفى صاحب «الجواهر» و شیخ محمد ...

(وف 1328 ق)، عالم دینى، فقیه و مجتهد. وى علوم مقدماتى را در بروجرد فراگرفت. سپس براى تكمیل تحصیلات به اصفهان و پس از استفاده از محضر عالمان این شهر به نجف رفت. پس از مدتى به بروجرد بازگشت و چندى نیز در همدان ساكن شد. وى علاوه بر علوم فقه و اصول و حدیث در ادبیات و رجال و تراجم نیز احاطه كامل داشت. او ...

(وف 1302 ق)، فقیه، محدث و مفسر. مشهور به مجتهد بروجردى. وى نوه‏ى دخترى میرزاى قمى، صاحب «قوانین»، و خلف حاج ملا اسدالله حجة الاسلام بود كه مقام فقاهت و تبحرش در حدیث و تفسیر مسلم بود. وى از پدرش حجة الاسلام اجازه‏ى اجتهاد داشت. جمال‏الدین در اواخر عمر به مشهد مشرف شد و از آنجا به تهران آمد و چندین سال ...

(532 -440 ق)، فقیه، محدث و مدرس. در بروجرد به دنیا آمد. اصل او از صیمره‏ى خوزستان است. پس از فراگیرى مقدمات در زادگاهش، براى تكمیل تحصیلات به بغداد و مكه مسافرت كرد. ابوتمام از شاگردان یوسف بن محمد خطیب همدانى و ابواسحاق ابراهیم بن احمد رازى است. وى مدتى در همدان ساكن بود و به همین جهت به همدانى نیز ...

(981 -929/926 ق)، صوفى، واعظ نحوى، فقیه، مفسر و محدث. وى ایرانى الاصل و از دانشمندان نامى عثمانى بود. ظاهرا چون حنفى مذهب بود، از ترس صفویه به آن سرزمین رفت. از جزئیات احوالش اطلاعى در دست نیست. وى مؤلف كتابهاى بسیارى به زبان عربى و فارسى است كه در فنون مختلف نوشته شده است و معلوم مى‏شود كه در همه‏ى ...

(ز 183 ق)، ادیب، فقیه و محدث امامى. وى منسوب به برق‏رود از نواحى قم بود. ابن‏ندیم او را از اصحاب امام رضا (ع) و امام جواد (ع) شمرده است. شیخ طوسى وى را از اصحاب امام كاظم (ع) و امام رضا (ع) و امام جواد (ع) برشمرده است. او در علوم عربى مشهور و به چیرگى در اخبار معروف بود. وى پدر شیخ اجل احمد بن محمد برقى، ...

(425 -336 ق)، فقیه، محدث، قرآن‏پژوه، نحوى. معروف به حافظ كبیر. از اهالى خوارزم بود كه در بغداد سكنى گزید. در خوارزم ابوالعباس حیرى نیشابورى و در هرات از ابوالفضل بن خمیرویه و در جرجان از ابوبكر اسماعیلى و در بغداد از ابوعلى صواف و محمد بن جعفر بندار و در نیشابور از ابوعمرو بن حمدان و ابواحمد حاكم و در ...