قاعده‌ی العبره، قاعده‌ای است که خاستگاه اصلی آن فضای تفسیر و علوم قرآنی است. با آن که این قاعده به نوعی از جمله قواعد زبانی به حساب می‌آید، اما در اصول فقه باب مستقلی برای آن گشوده نشده است. در این بخش،...

«مفهوم اوّل» خاص به مفهم فرد یا افراد ممتاز و مشخص که آیه در مورد آنها نازل شده است. به عنوان نمونه در آیه‌ی «إِنَّمَا وَلِیكُمُ اللَّهُ...» (مائده:55) گفته می‌شود که سبب خاص است و آن، وجود علی (علیه السلام)...

قرآن، تعبيرهاي گوناگوني درباره‌ي رحمت الهي دارد. گاهي اين تعبيرها صورت حرکتي پيدا مي‌کنند. به عنوان نمونه، در ماجراي اصحاب کهف مفهوم‌سازي خاصي را از رحمت الهي به صورت حرکت انتشاري مي‌بينيم.

يکي از مواردي که در قرآن با سياق و بافت ارتباط دارد، تأکيد است. از لحاظ شناختي، تأکيد، نقش مهم شناختي ويژه‌اي دارد. معمولاً در يک تعبير، بخشي در قلمرو توجه قرار مي‌گيرد، ولي با تأکيد همان به کانون توجه...

قرآن از تمام پديده‌هاي طبيعي براي تبيين مفاهيم اصلي ديني مانندِ آخرت، معاد، توحيد و غيره به بهترين وجه کمک مي‌گيرد. اين اصل يکي از مهم‌ترين اصول معنايي براي تحليل آياتي است که در آنها از پديده‌هاي طبيعي...

مفهوم «ليل» (شب) و «نهار» (روز) از مفاهيمي هستند که قرآن در موارد گوناگون از آنها براي بيان اهداف خاصي کمک مي‌گيرد. اين دو مفهوم اهميت خاصي در زندگي بشر دارند؛ چرا که تقسيم زمان براي او با اين دو

گاهي قرآن يک حقيقت را با زمان‌هاي گوناگون بيان مي‌کند. اين نکته جاي تأمل فراوان دارد. بي‌‌درنگ، اين پرسش مطرح مي‌شود که آيا اين تعبيرها نقش شناختي خاصي دارند؟ مفسران کمتر به اين نکته پرداخته‌اند و مطالبي...

براي ايضاح نکته‌ي نخست اين نکته را بررسي مي‌کنيم که افعال آخر آيات، از لحاظ شناختي چه نقشي دارند؟ در بسياري از آيات با اين نکته روبه‌رو مي‌شويم که آيه با فعل خاصي خاتمه مي‌يابد؛ بنابراين، اين پرسش مطرح...

واژه‌ي «إنزال» در موارد زيادي در قرآن به کار رفته است. کاربردهاي اين واژه طيف وسيعي از پديده‌هاي طبيعي از نزول باران گرفته تا پديده‌هاي غيرطبيعي مانندِ نزول وحي را در برمي‌گيرد. در موارد مربوط به وحي،...

با مقايسه‌ي دو مورد مشابه، تأثير بافت در مفهوم‌سازي را نشان مي‌دهيم: 1.در ماجراي حضرت زکريا، وقتي ملائکه او را بشارت مي‌دهند که داراي فرزندي به نام يحيي خواهد شد، قرآن مي‌گويد: