زمینه‌های جریان قاعده‌ی العبره

قاعده‌ی العبره، قاعده‌ای است که خاستگاه اصلی آن فضای تفسیر و علوم قرآنی است. با آن که این قاعده به نوعی از جمله قواعد زبانی به حساب می‌آید، اما...

دوشنبه، 24 مهر 1396

نسبی بودن خاص و عام

«مفهوم اوّل» خاص به مفهم فرد یا افراد ممتاز و مشخص که آیه در مورد آنها نازل شده است. به عنوان نمونه در آیه‌ی «إِنَّمَا وَلِیكُمُ اللَّهُ...»...

دوشنبه، 24 مهر 1396

حرکتِ «رحمت الهي» در آيات قرآن

قرآن، تعبيرهاي گوناگوني درباره‌ي رحمت الهي دارد. گاهي اين تعبيرها صورت حرکتي پيدا مي‌کنند. به عنوان نمونه، در ماجراي اصحاب کهف مفهوم‌سازي خاصي...

سه‌شنبه، 3 مرداد 1396

معناشناسيِ تأکيد در گزاره‌هاي قرآني

يکي از مواردي که در قرآن با سياق و بافت ارتباط دارد، تأکيد است. از لحاظ شناختي، تأکيد، نقش مهم شناختي ويژه‌اي دارد. معمولاً در يک تعبير، بخشي...

دوشنبه، 2 مرداد 1396

مفهوم‌سازي پديده‌هاي طبيعي در قرآن

قرآن از تمام پديده‌هاي طبيعي براي تبيين مفاهيم اصلي ديني مانندِ آخرت، معاد، توحيد و غيره به بهترين وجه کمک مي‌گيرد. اين اصل يکي از مهم‌ترين اصول...

دوشنبه، 2 مرداد 1396

علم خداوند در قرآن با رويکردي معناشناختي

گاهي قرآن يک حقيقت را با زمان‌هاي گوناگون بيان مي‌کند. اين نکته جاي تأمل فراوان دارد. بي‌‌درنگ، اين پرسش مطرح مي‌شود که آيا اين تعبيرها نقش شناختي...

دوشنبه، 2 مرداد 1396

مفهوم ليل و نهار در آيات قرآن کريم

مفهوم «ليل» (شب) و «نهار» (روز) از مفاهيمي هستند که قرآن در موارد گوناگون از آنها براي بيان اهداف خاصي کمک مي‌گيرد. اين دو مفهوم اهميت خاصي در...

دوشنبه، 2 مرداد 1396

تبيين أسکافي برايِ إنزال ‌بر و إنزال ‌به سوي در قرآن

واژه‌ي «إنزال» در موارد زيادي در قرآن به کار رفته است. کاربردهاي اين واژه طيف وسيعي از پديده‌هاي طبيعي از نزول باران گرفته تا پديده‌هاي غيرطبيعي...

دوشنبه، 2 مرداد 1396

مفهوم‌سازي در «فعل‌» ‌هاي قرآن

براي ايضاح نکته‌ي نخست اين نکته را بررسي مي‌کنيم که افعال آخر آيات، از لحاظ شناختي چه نقشي دارند؟ در بسياري از آيات با اين نکته روبه‌رو مي‌شويم...

دوشنبه، 2 مرداد 1396

تغيير وصف در تفسير آيات قرآن

برخي از مفسران در موارد زيادي اوصافي را که قرآن به کار مي‌برد، تغيير داده‌اند. آنها معمولاً معاني ديگري براي اوصاف در نظر گرفته‌اند. اين امر...

دوشنبه، 2 مرداد 1396

مفهوم‌سازيِ واژه‌هاي فعل و خلق در قرآن

با مقايسه‌ي دو مورد مشابه، تأثير بافت در مفهوم‌سازي را نشان مي‌دهيم: 1.در ماجراي حضرت زکريا، وقتي ملائکه او را بشارت مي‌دهند که داراي فرزندي...

دوشنبه، 2 مرداد 1396

تغيير معنا در تفسيرِ آياتِ قرآن

گاهي برخي از مفسران، معاني واژه‌ها و تعبيرهاي قرآني را تغيير داده‌اند. آنها ظاهر برخي از آيات را با آنچه که نزدشان رايج است، ناهمخوان يافتند...

يکشنبه، 1 مرداد 1396

تغيير حروف در تفسير آيات قرآن

مفسران [قرآن] در مواردي بسياري معاني حروف را تغيير داده‌اند. حروف اهميت شناختي فوق‌العاده‌اي دارند، چرا که بسياري از مفهوم‌سازي‌ها به کمک آنها...

يکشنبه، 1 مرداد 1396

تغيير ترتيب در تفسير گزاره‌هاي قرآن

يکي از انواع بسيار رايج تحويل‌گرايي معنايي تغيير ترتيب است. برخي از مفسران ساختار خاصي را در نظر مي‌گيرند و آيه را براساس آن تغيير مي‌دهند. آنها...

يکشنبه، 1 مرداد 1396

تبديل واژه‌ها (تبديل و تحويل) در معناکردن واژگان قرآني

هر واژه‌ي قرآني، معنا و کارکردي خاص دارد و کاربرد هر واژه، در نهايت دقت صورت گرفته است. از اين رو، ممکن است دو واژه، معنايي نزديک به هم داشته...

يکشنبه، 1 مرداد 1396

اصالت تعابير قرآني

هر تعبير قرآني برپايه‌ي مفهوم سازي خاصي استوار شده است؛ بنابراين، در معناشناسي آن بايد مفهوم‌سازي نهفته در آن را بيابيم و هر تعبيري خودش اصالت...

يکشنبه، 1 مرداد 1396

استعاره‌ها در قرآن با تأکيد بر رويکرد زبان‌شناسيِ شناختي

يکي از ويژگي‌هاي اعجاز قرآن، زبان خاص آن است. ويژگي زباني قرآن هم عقل و هم دل را متأثر مي‌سازد. به زبان روان شناختي مي‌توان گفت که دو نظام‌واره...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

بررسي نظريه‌ي روح معنا در تفسير متشابهات قرآني

درباره چگونگي فهم معناي واژه‌هاي متشابه قرآن، چهار ديدگاه اصلي وجود دارد: ديدگاه اهل ظاهر، نظريه اشتراک لفظي، نظريه حقيقت و مجاز و نظريه روح...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

شخصيت‌بخشي در قرآن

شخصيت‌بخشي يکي فعاليت‌هاي مهم شناختي است که در زبان صورت مي‌گيرد. در اين فعاليت اشيا و موجودات غير بشري، انسان فرض مي‌شوند و يا رفتارهاي بشري...

سه‌شنبه، 30 خرداد 1396

قرآن تأیید کننده‌ی کتاب‌های پیشین به زبان عربی

قریش پیغمبر (صلی الله علیه و آله و سلم) را به نوشتن قرآن متهم نکرد، بلکه او را متهم کرد که از برخی از موالی و بردگان پیرو اهل کتاب کمک گرفته...

دوشنبه، 21 فروردين 1396