آنچه هر دوره ی تاریخی را تعیّن می بخشد، حوالت تاریخی یا حکم اسمی است که بر آن دوره از تاریخ حکومت دارد؛ اما بر اساس آنچه محی الدین آن را سرّالقدر نامیده است و در مبحث اعیان ثابته مورد بحث قرار گرفت، حوالت...

مراد استاد از غربزدگی چیزی نبود جز نیست انگاری حق و غفلت از حقیقتِ وجود. در سرآغاز تاریخ، انسان به نحو حضوری ملاقیِ حقیقت و متذکر اسماء و صفات ربانی بود؛ اما با ظهور متافیزیک در یونان، دوری جدید در تاریخ...

منشأ نفسانیت در تاریخ چیست و چرا اساساً چنین امری به ظهور می رسد؟ پاسخ آن است که منشأ ظهور نفسانیت در تاریخ، سیر وجود از اطلاق به تقیید است، که پس از این سیر، ماهیّاتی که وجهی از وجوه مطلق اند هر یک برای...

عوالم به رغم تنوع و کثرت آنها، به دو نوع کلی، منقسم می گردند: نخست، عوالم مینویی عُلوی؛ که اصلاً شرّ در آنها راه ندارد و خیر محض اند. دوم، عوالم سُفلی؛ که در آنها خیر و شر، مشوب به یکدیگرند، ولی بألاخره...

حق تعالی را دو تجلی است: تجلی ذات به ذات، که در این تجلی، حق تعالی تمام اسماء و صفات خود را در آینه ی ذات، شهود می کند. در تجلی دوم، اسماء و صفات خویش را بر ذات متجلی می سازد که لاجرم این اسماء و صفات...

اسماء را به اعتبارات گوناگون تقسیم نموده اند ولی آنچه در صدر همه ی تقسیمات متعددی که در اسماء وجود دارد، قرار گرفته است، انقسام اسماء به دو قسم مستأثره و غیر مستأثره است. محی الدین در رساله ی کشف المعنی...

پس از آنکه ابن سینا در "شفا" و به تبع او بهمنیار در "التحصیل" لحاظات سه گانه ی ذات (لابِشرط، بِشرط لا، بِشرط شیء) را طرح نمودند، این پرسش بسیار دشوار در مقابل محققان قرار گرفت که خودِ ذات، با کدامیک از...

در نظر حکمای انسی وجود خاص حق است و به همین جهت دارای افراد و مصادیق متعدد نیست و امری واحد و منحصر در فردی فارد است؛ هر چند که این امر واحد و فردافرد، دارای شئون و مراتب و تجلیات متعدد است که «کُلَّ یَوْمٍ

قائلان به اصالت ماهیت، به سه گروه اساسی انقسام حاصل می نمایند: نخست، کسانی که ملاک تحقق همه ی امور را اعم از واجب و ممکن، به ماهیت آنها می دانند؛ که این گروه، متأخران از قائلان به اصالت ماهیتند.

در 2500 سال تاریخ متافیزیک، از حقیقت وجود پرسش نشده است و مذاهب متعدد فلسفی تنها به این پرسش پاسخ گفته اند که مابه التحقیق موجودات، چیست. مذاهب اساسی درباب مابه الوجود موجود، در نهایت به سه مذهب بازمی...