قرن اول هجری قمری و نیمه‌ی اول قرن دوم هجری قمری، عصر رکود علم و حکمت در ایران بود؛ به طوری که آگاهی ما از دانش ایرانیان در عصر ساسانی بیش از اطلاعاتی است که درباره‌ی وضعیت علمی کشورمان در این دوران داریم.

حقيقت آن است که « بيروني » مانند هر انديشمند ديگري متأثر از مسائل زمانه ي خود است، بنابراين آشنايي با کارنامه ي زندگي وي تا حدّي در شناخت آرا، دغدغه ها و انديشه هايش تأثير جدّي خواهد داشت. در اين مقاله...

همچنان که می دانیم، برای نقشه های جغرافیایی یا نقشه های ستارگان آسمان باید سطوح کروی را روی سطح مستوی (صفحه ی راست) تصویر کرد. در گذشته این فن را تسطیح می نامیدند. رساله ی تسطیح الصور و تبطیح الکور

این کتاب که نام کامل آن تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات المساکن است یکی از مهم ترین آثار دنیای قدیم درباره ی جغرافیای ریاضی به شمار می رود. در این کتاب از تعیین عرض و طول جغرافیایی شهرها و میل دایره...

نام کامل این رساله مهم که در 30 باب به زبان عربی درباره ی سایه ها و مسائل و محاسبات مربوط به آن نوشته شده إفراد المقال فی أمر الظلال است که «مقاله ای یگانه و بی نظیر درباره ی سایه ها» معنی می دهد. برخی...

کتاب استیعاب الوجوه الممکنه فی صنعه الاصطرلاب که در این کتاب با عنوان مختصر استیعاب از آن یاد شده، نباید با رسالات دیگری از ابوریحان چون استیعاب فی علم (یا معرفه) الاسطرلاب اشتباه گرفته شود. استیعاب یکی...

ابوریحان در فهرستی که در 427 ق از آثار خود فراهم آورده به دو کتاب درباره ی محاسبه ی وترهای دایره اشاره کرده است: یکی اِسْتخراجُ الاَوْتار فی الدائِره بِخواصَّ الخَطَّ المُنْحَنی [الواقِع] فیها؛ یعنی یافتن...

در واقع وی قصد داشته خودآموزی مقدماتی برای ریحانه و دیگر علاقه مندان به احکام نجوم بنویسد و به همین سبب مطالب کتاب را در قالب پرسش هایی از جانب شاگرد و پاسخ آن از جانب استاد تنظیم کرده، زیرا به گمان وی...

این کتاب غالباً به اشتباه الجماهر فی معرفه جواهر نامیده می شود. الجماهر کتاب مهمی است به زبان عربی درباره ی شناخت انواع مختلف، محل معدن و نحوه ی تمیز بدل سنگ های گران بها از اصل و دیگر مسائل مربوط به گوهرها...

پژوهش های ابوریحان بیرونی، در زمینه ی باورها و آیین مختلف، به ویژه آنچه در دو کتاب ارزنده ی وی، الآثار الباقیه و تحقیق ماللهند آمده، موجب شده است که پژوهشگران معاصر او را یکی از پیشگامان مردم شناسی و دین...