ورود مغولان به بغداد در سال 657 هجري، پراکندگي امپراطوري اسلام را رقم زد. مغولان اربابان آسياي مرکزي گرديدند؛ ايران اندک اندک از براي خود تاريخ مستقلي پيدا کرد؛ تسلط مسلمانان در اسپانيا تا پايان قرن نهم...

فاتحان مسلمان ( عرب ها و بربرها ) به دنبال جهشي كه بعدها تا پواتيه در فرانسه پيششان برد، حدود سال 92 هجري به اسپانيا وارد شدند، و بدين سان، اندلس، استاني از استان هاي خلافت دمشق گرديد و تا سال 138 هجري...

شعر تازي از عصر عبّاسي به بعد، پايبند تقليد از گذشتگان بود؛ و آزادي هائي که گه گاه در خلال آن مي بينيم، همان شعر نوکلاسيکي است. از شاعران اندلس که بگذريم، هرگز هيچکس درصدد آن برنيامد که خود را از زيربار...

شعر تازي در كار نوآوري با سختي بسيار مواجه شد و عاقبت هم آنچه را ايجاد كرده بود نتوانست زنده نگاه دارد. ورود اقوام بيگانه و ميراث هاي فرهنگي آنان، و نيز استعدادهاي خاصي كه در زندگي اجتماعي و فرهنگي اسلام...

در پايان دوره ي اموي، يكجا شاهد درهم شكستن ساختمان كهن قصيده بوديم: شاعران عاطفي، مقدمه ي عاشقانه اي را كه قصائد اجباراً به آن ها آغاز مي گرديد، برگرفتند و به طور مستقل گسترش دادند. اين اقدام، شاعران نخستين...

فراورده ي بزرگ اسلام، همانا قرآن كريم است. اين كتاب مقدس را مسلمانان البته ساخته ي دست بشر نمي دانند، بلكه در نظر ايشان شاهكاري ست خدائي و تقليدناپذير. اين كتاب كه بيانش خالي از تعقيدات لفظي و غالباً تعليمي...

خلافت امويان در قلمرو ادب، و لاجرم در قلمرو شعر، تغيير عمده اي حاصل نكرد. جلوس ايشان به تخت خلافت، يك دوره ي انتقال را آغاز كرد كه طي آن، عوامل متضاد و گرايش هاي مختلف درهم مي آميخت، و عواطف تندِ تحت

نام « مُخَضْرَم » بر شاعراني اطلاق مي شود كه چندي در عصر جاهلي، و سپس در اسلام زيسته اند. اين كلمه كه وجه اشتقاقش را به گونه هاي مختلفي بيان كرده اند، در نهايت امر به معني چيزي است كه دوگونه يا دو جنبه...

اينجا بايد انتخاب كرد. البته نام هاي بسيار مشهور وجود دارد؛ اما اشعاري كه تحت آن نام ها انتشار يافته سخت به يكديگر شبيه اند. در عوض شاعراني مي شناسيم كه از شهرت كمتري برخوردارند، اما اصالت بيشتري دارند....

در كنار « منتخبات » ( = جُنگ هاي شعر ) كه همانا مجموعه هاي تخصسي ادبي و شامل اشعار منسوب به عصر جاهلي باشد، تعداد بي شماري تأليفات ادبي يا تاريخي منثور مي شناسيم كه به روايات يا گزيده هاي مفصل شعري آكنده...