مسیر جاری :
پراگماتیسم
پراگماتیسم نامی است که معمولاً به نهضت فلسفی کلاسیکی در ایالات متحدهی امریکا داده میشود. این نهضت در آخرین دههی قرن نوزدهم پدیدار شد و در دورهی موسوم به «دوران ترقی» (1896-1914) و بلافاصله پس از آن،...
پدرسالاری
زنان در جامعهی قرن بیستم در اکثر حیطههای زندگی اجتماعی به صورت نظاممند با محرومیت و نابرخورداری مواجهاند. پدرسالاری نظامی اجتماعی است که در آن مردان بر زنان سیطره دارند و آنها را مورد ستم و استثمار...
بنیادگرایی
این اصطلاح که در بدو پیدایش برای اشاره به انواع آیینهای پروتستانی محافظهکار، به طور اخص در امریکا به کار میرفت درکاربرد فعلی با مسامحه بسط یافته و انواع مختلف اسلام محافظه کار و یهودیت محافظه کار را...
بناپارتیسم
نوعی حکومت، که شکل اصلی آن در رژیمهای ناپلئون اول و سوم دیده میشد و در آن جامعهی مدنی و نهادهای سیاسی نمایندگی به انقیاد قدرت نظامی پلیسی در میآید. رژیم بناپارتی از طریق کودتا منصوب میشود، که پیامد...
انقلاب دائمی
این عبارت به معنای جریان یافتن دو نوع دگرگونی انقلابی در یک فرایند مستمر است. با این که منشاءِ این اصطلاح روشن نیست، ولی خود کارل مارکس بود که آن را وارد تفکر مارکسیستی کرد. اما نظریهی کامل و تمام عیار...
انقلاب
در تفکر سیاسی، انقلاب به معنای مصادرهی غیرقانونی و معمولاً خشونتآمیز قدرت است که موجب تغییر بنیادی در نهادهای حکومت میشود. اما مفهوم انقلاب به شیوههای گوناگون و به معناهای متفاوت به کار میرود. «انقلاب»...
امپریالیسم
مفهوم «امپریالیسم» در آغاز قرن بیستم و برای بحث نظری و مقابلهی عملی با توسعه غیرمنتظرهی اقتصاد جهانی سرمایهداری ابداع شد. هم در تفکر لیبرالی و هم در تفکر سوسیالیستی قرن نوزدهم فرض میکردند که نظم جهانی...
الیگارشی
این اصطلاح، به قسمی که افلاطون و ارسطو برای نخستین بار تعریف کردند، به معنای حکومت اقلیت کوچکی از ثروتمندان است و قابل مقایسه با پادشاهی (حکومت یک نفر) و دموکراسی (حکومت مردم). در تفکر اجتماعی مدرن این...
اقتدار
با اینکه اقتدار را به راحتی میتوان حق مطالبه و برخورداری از اطاعت، غالباً با پذیرش دوطرفه [فرماندهنده و فرمانبردار]، تعریف کرد، اختلافنظر خاصی دربارهی ماهیت اقتدار در میان نظریهپردازان اجتماعی وجود...
اصلاح طلبی
اصلاح طلبی که ابتدا در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم مشاجرهای درون سوسیالیسم غربی درباره مناسبترین و مطلوبترین روشهای سیاسی برای تحقق بخشیدن به دگردیسی سرمایهداری و گذار به سوسیالیسم بود، از...