پیش از این دیدیم که شیخ علی مِنشار، عالِم فاضل جَبل عاملی که شیخ الإسلام اصفهان بود، زمینه ساز پایگاه یافتن پدر شیخ بهائی در دستگاه صفویان شد.

کلیک کاشانی (ف‍ـ: 1061 ه‍. ق.) در بیتی معروف و حکیمانه اندرز می داد که «طَبعی به هم رسان که بسازی به عالَمی ... یا همتی که از سر عالَم توان گذشت».

سنت إلهی در باب این سَره مَرد نادره کار نیز جاری شد و به تعبیر «مرسوم» و - در این مقام - «دُرُست» برخی پیشینیان، جهانی از او یتیم مانْد.

آن آزادی و بی تَعَلُّقی که در عالَم عرفان و «رندی» و «قَلَندری» و خاک نشینی موج می زد، هم با طبع بلند و دل دریاوش بهاءالدین محمد ملائمت داشت، و هم نقطه ی مقابل تعلُّقات عفونت بار دنیاپَرستانه و پَستی بود...

احتمالاً نخستین منصب رسمی و حکومتی شیخ بهائی، شیخ الإسلامی هرات بود که از سوی شاه طهماسب صفوی بدو تفویض گردید. (1) دانستیم که پدر شیخ بهائی، شیخ حُسَین بن عبدالصَّمَد نیز سالها شیخ الإسلام هرات بوده است....

بهاءالدین محمد در خانواده ای فرهنگی و دینی و علمی پا به عرصه ی وجود نهاد و زیر سایه ی پدری دانشور به سر بُرد که از بزرگترین عالمان شیعی زمان خود بود.

اگر بخواهیم نام و تبار شیخ بهائی را به شیوه ی تذکره نویسان و سرگذشت نگاران قدیم بیاوریم، بناگُزیر باید گفت:

شیخ بهاءالدین محمد عامِلی که بعدها بیشتر به عنوان «شیخِ بَهائی» اشتهار یافت، از مفاخر تراز أول جهان إسلام است و شاید بی مبالغه بتوان او را درخشان ترین شخصیت علمی إسلامی در سده های دهم و یازدهم هجری خواند.

شیخ بهایی از دانشمندان بسیار معروف دانش پرور و فضل گستر عصر صفوی است که نقش او در عرصه علم و دانش ، بویژه علوم اسلامی و پرورش شاگردان و علمای بزرگ او را در اندازه پایه گذار مکتبی تمدن ساز در اصفهان عصر

بهاء الدین محمدبن شیخ عزالدین حسین بن عبدالصمد معروف به شیخ بهایی از علمای بزرگ جهان تشیع می باشد که تاثیر زیادی درتاریخ تشیع و علم و همچنین تاریخ فرهنگی – سیاسی ایران عصر صفوی داشته است.