کمک های اولیه در بهمن برف

بهمن شناسي

به توده اي از هر جامد که روي شيب ريزش کند بهمن گويند. مانند بهمن برف ، بهمن شن ، ماسه و يا سنگ. برف بهمن به چهار نوع تقسيم مي شود :
- برف شل خشک : برفي که در هواي شد مي بارد و گوله نمي شود كه مشخصات آن سبكي - دارا بودن اكسيژن زياد در درون آن - بارش آن در دماي زير صفر درجه و خطرناک ترين نوع بهمن است
- بهمن پوردي : اين نوع بهمن با ايجاد حالت خفگي و مسدود کردن مجاري تنفسي باعث مرگ فرد مي شود
- برف سفت خشک : برف شل خشکي که مدتي مانده و در اثر بخار ايجادشده از پايين و آب شدن برف رويي همراه است.
- برف شل خيس : برفي که سنگين و آبکي است كه مشخصات آن سنگيني - نداشتن اكسيژن زياد - بارش در دماي صفر درجه - چسبيدن به لباس و گتر و راحت گلوله شدن در دست ميباشد .

لايه هاي برف :

- لايه پودري روي لايه يخ زده که فشرده باشد بهمن حتمي است
- لايه يخ زده و فشرده روي هم که احتمال وقوع بهمن بسيار كم است .

عوامل تاثير گزار در برف :

در دماي كم برف يخ مي زند پس هر چه دما پايين تر و هوا سردتر باشد احتمال ريزش بهمن كم تر است . باد باعث انباشته شدن برف و ريزش آن مي شود پس افزايش وزش باد برابر با افزايش خطر بهمن است . در ارتفاع بالا برف آب نمي شود و حجم برف زياد مي شود پس احتمال بهمن بيشتر است . هر يک متر مکعب برف خالص 800 کيلوگرم وزن دارد

انواع بهمن (برف):

1- تخته اي
2- پودري يا گرده اي
3- آبکي يا شل آب
بهمن پودري : يک بهمن عظيم پوردي ، ممکن است فشاري از 5 تا 50 تن بر مت مربع ايجاد نمايد . ابر برفي گسترش يابنده ممکن است با سرعتي افزون بر 125 متر بر ثانيه (280 مايل در ساعت ) سير نموده و پيشاپيش آن يک جريان هواي نيرومند حرکت نمايد .
بهمن تخته اي : اين نوع بهمن روي يالها تشکيل مي شود . اين نوع بهمن ها نقاب ندارند . برف هاي شل خيس و سفت خشک تشکيل دهنده اين نوع بهمن مي باشند .
راه مقابله : از لحاض تئوري تنها راه مقابله با اين نوع بهمن پريدن از روي آن مي باشد.
بهمن آبکي يا شل آب : در موقع ريزش باعث منجمد شدن فرد مي شود.

زمان و مكان سقوط

بهمن چگونه در كوهستان شكل مي‌گشرد؟ در چه مناطقي از كوه‌ها، بهمن سقوط مي‌كند؟ وزن بهمن و سرعت حركت آن به چه ميزان است و بالاخره چگونه مي‌توان خود را از مسير حركت بهمن رهانيد و از مهلكه نجات يافت؟ در چه جاهايي خطر بهمن وجود دارد؟
1- شيب، يكي از عوامل بسيار مهم در سقوط بهمن است. روي شيب‌هاي خيلي تند (بيشتر از 50 درجه) چون برف قبل از انباشته شدن به طور طبيعي به پايين سرازير مي‌شود، خطر سقوط بهمن معمولاً زياد نيست. روي شيب‌هاي خيلي ملايم (كمتر از 25 درجه) نيز خطر بهمن معمولاً زياد نيست. تحقيقات بهمن‌شناسان فرانسوي نشان مي‌دهد كه بهمن‌هاي تخته‌اي، عمدتاً روي شيب‌هاي 30 تا 45 درجه است و بيشترين بهمن‌ها از روي شيب‌هاي 35 تا 40 درجه سقوط كرده است. كوهنوردان و اسكي‌بازان امريكايي اهميت فوق‌العاده‌اي براي عامل شيب قائل هستند. هر كوهنورد يا اسكي‌باز كوه، هميشه يك شيب‌سنج كوچك در جيب دارد تا با آن ميزان خطر ريزش بهمن را برآورد كند.
2- با تند شدن شيب، ثبات لايهفوقاني برف كاهش يافته و خطر بهمن افزايش مي‌يابد.
3- پوشش زمين. پوشش طبيعي خاك كه ارتباط بين مانتو برفي (توده برف) و خاك را برقرار مي‌كند نيز البته نه به اندازه شيب، مهم است. زمين‌هاي صاف و صيقلي و يا بدون ستي و بلندي و شيب‌هايي كه داراي بوته‌هاي كوچك يا چمنزار و علف هستند، بهمن‌خيز است. به عكس، شب‌هاي پر سنگلاخ و به ويژه با تخته‌سنگ‌هاي بزرگ و يا درخت و درختچه و يا بوته‌هاي بزرگ- مثل گون- معمولاً برف را به خوبي نگه مي‌دارند. يكنواختي شيب بسيار خطرناك است. به همين خاطر معمولاً با خاكبرداري، لين شيب‌ها را پله‌پله مي‌كنند.

چه موقع خطر بهمن زياد مي‌شود؟

باد عامل بسيار مهمي در افزايش خطر سقوط بهمن است به ويژه اگر در چند روز گذشته به شدت وزيده باشد. باد موجب تلمبار شدن برف در برخي نقاط مي‌شود، ضخامت برف را افزايش مي‌دهد و باعث به وجود آمدن نقاب‌هاي برفي در خط‌اراس‌ها و گردنه‌ها مي‌شود. فراموش نكنيم كه عبوراز شيب‌هايي كه در بالايشان نقاب‌هاي برفي درست شده، فوق‌العاده خطرناك است. بارش برف چون وزن اضافي بر مانتو برفي مي‌گذارد، ثبات آن را كاهش مي‌دهد. البته سقوط بهمن پس از بارش برف، بستگي به مقدار بارش، وزن مخصوص برف و شيب كوه دارد. با اين حال، به طور كلي مي‌توان گفت كه با ريزش 30 سانتيمتر برف جديد روي شيب‌هاي تند (بيش از 35 درجه) خطر جدي مي‌شود و با 80 سانتيمتر برف جديد، حتي شيب‌هاي متوسط هم خطرناك مي‌شوند. هواي گرم و ملايم به سرعت لايه‌ها را به هم پيوند مي‌دهد و در نتيجه، خطر سقوط بهمن را كاهش مي‌دهد. به عكس، اگر اين گرما نسبتاً زياد باشد، خطر را افزايش مي‌دهد، زيرا برف را به قطرات آب تبديل مي‌كند و لايه‌هاي فوقاني برف روي اين قطرات مي‌غلتند و به پايين سرازير مي‌شوند. بارش كمي باران نيز چسبندگي برف را افزايش مي‌دهد، ولي اگر بارش از حدي بگذرد، مانتو برفي ثبات خود را از دست خواهد داد. از اواسط فروردين به بعد، در ارتفاعات 3000 متر به بالا، تابش خورشيد مانتو برفي را- به ويژه جبهه‌هاي جنوبي- بي‌ثبات مي‌كند و در بعد از ظهرها، بهمن‌هاي آبكي سرازير مي‌شود.

سرعت بهمن

سرعت بهمن برف آبكي 55 تا 70 كيلومتر در ساعت، سرعت بهمن برف خشك 110 تا 140 كيلومتر در ساعت و سرعت بهمن‌پودر 220 تا 290 كيلومتر در ساعت مي‌باشد. همچنين، نيروي فشار حاصل از بهمن مي‌تواند به 20 تن برسد.

شكل‌هاي مختلف برف

شكل برف بستگي تام به دماي محيط دارد:
از 10 تا 5 درجه زير صفر، سوزني شكل، از 5 تا 10 درجه زير صفر، استوانه‌اي، بادامي شكل.
از 10 تا 13 درجه زير صفر، پهن، بادامي شكل، از 13 تا 17 درجه زير صفر، شش گوش، از 18 تا 25 درجه زير صفر، استوانه‌اي پهن. شكل برف از اين لحاظ مهم است كه ميزان چسبندگي و قدرت اتصال مانتو برف (توده برف) را تعيين مي‌كند و در نتيجه احتمال ريزش بهمن را كاهش يا افزايش مي‌دهد.

وزن برف

شخص مدفون زير بهمن تحت فشاري است كه وزن و ارتفاع بهمن بر او وارد مي‌كند. وزن يك متر مكعب برف بستگي به مقدار آب موجود در آن دارد.

برف تازه

برف‌پودر، 30 تا 60 كيلوگرم
برف فشرده سبك، 100 تا 200 كيلوگرم

برف كهنه

برف شناور، 200 تا 300 كيلوگرم
برف خشك نشست كرده، 300 تا 400 كيلوگرم
برف آبدار نشست كرده، 400 تا 450 كيلوگرم
برف زيرين خشك، 400 تا 700 كيلوگرم
برف زيرين آبدار، 600 تا 800 كيلوگرم
با استفاده از آمار، كساني كه دچار بهمن شده‌اند، تعيين كرده‌اند كه با گذشت زمان احتمال زنده ماندن بهمن‌زده چقدر است. شخص مدفون در زير يك متر برف با گذشت زمان شانس زنده ماندنش به سرعت كاهش مي‌يابد. به طور كلي مي‌توان گفت كه با گذشتن هر يك ساعت، شانس زنده ماندن نصف مي‌شود. در ساعت اول، شانس زنده ماندن بهمن‌زده حدود 45 درجه است. در ساعت دوم شانس او به 28 درصد، در ساعت سوم به 18 درصد و در ساعت چهارم به 10 درصد كاهش مي‌يابد. به عبارت ديگر، از ساعت چهارم به بعد، تنها يك نفر از 10 نفر را مي‌توان از زير بهمن زنده خارج كرد. در ضمن اين نكته نيز قابل ذكر است كه از همان لحظات اول در اثر ضربه و فشار بهمن و اصابت به صخره و سقوط از بلندي و از اين قبيل صدمات، جان خود را از دست مي‌دهند. بهمن‌زده هر قدر در عمق كمتري مدفون شده باشد، شانس بيشتري براي زنده ماندن دادر. به همين خاطر است كه توصيه مي‌كنند با شنا يا پرش كردن، سعي كنيم روي سطح بهمن باقي بمانيم. همان طور كه نمودار نشان مي‌دهد، در عمق كمتر از 50 سانتيمتر، شانس زنده ماندن به كمتر از 10 درصد مي‌رسد
عوامل تشکيل دهنده بهمن :
1- برف شامل خود برف و بستر زير برف مي باشد . به عبارتي حجم ؛ جنس و لايه هاي برف
2- باد ( هم در ايجاد بهمن و هم در ريزش بهمن موثر است )
3- شيب کوه

حجم برف :

اگر حجم برف تازه بين ۱۵ تا ۲۰ سانتيمتر باشد احتمال ريزش بهمن كم است .
اگر حجم برف تازه بين ۲۰ تا ۳۰ سانتيمتر باشد احتمال ريزش وجود دارد !.
اگر حجم برف تازه بيش از ۳۰ سانتيمتر باشد ريزش بهمن حتمي است

شيب بستر :

در شيب ۲۳ تا ۶۰ درجه احتمال بهمن زياد است و در شيب هاي بيشتر و كمتر از اين مقدار احتمال ريزش بهمن بسيار كم است . بيشترين بهمن ها در شيب ۳۰ تا ۴۵ درجه رخ داده است . همچنين در شيب هاي محدب خطر بيشتر از شيب هاي مقعر يا فرو رفته است . در شيب محدب سرعت بهمن هر لحظه بيشتر مي شود و در شيب مقعر بالعكس

وضعيت بستر :

اگر بستر زير برف يكنواخت باشد احتمال ريزش بهمن زياد مي شود و هر چه يكنواختي آن كمتر باشد و موانعي مانند سنگ و بوته و درخت در آن باشد احتمال ريزش بهمن كم مي شود .

باد :

چون کشور ما در نيمکره شمالي هست مسير با از جنوب به شمال مي باشد از اين رو مسير هاي جنوبي اغلب براي صعود مناسب ترند .
- پوشش زير بهمن : شن اسکي - چمن - يخ
- آفتاب
- عمق برف
دهليزها يا قيف ها (جاهايي که دره تنگ مي شود)

عوامل بازدارنده از بهمن :

1- درخت ها و درختچه ها ( بهترين عامل جلوگيري کننده از بهمن مي باشد )
2- سنگ ها
3- دره هاي کم شيب و باز
نکته :بوته ها عامل بازدارنده نيستند

شناخت بهمن :

با پاگذاشتن بر روي برف مي توان بهمن را شناخت.
با پا گذاشتن بر روي برف برف يا فرو مي رود و يا نمي رود.اگر پا در برف فرو نرود برف يخي است و اگر پا فرو برود مي توان تشخيص داد که برف چند لايه است.( اگر بيشتر از يک لايه باشد خطرناک است )
اگر هنگام فرو رفتن پا ، پا سر بخورد مسير بسيار خطرناک است.

عبور از بهمن :

- بهترين راه عبور از بهمن اين است که بهمن را به طرف بالا صعود کنيم نه عرضي . و در صورتي که مجبور شديم عرضي بهمن را رد کنيم.
- بستن نخ بهمن
- براي عبور از بهمن حمايت قرار نمي دهيم ( يعني نبايد فرد را با طناب يا وسيله ديگري حمايت کرد ) چرا که ممکن است بهمن فرد را تکه تکه کند.
- در هنگام عبور از بهمن ( بريدن بهمن ) بايد تک تک گذشت و بدون عجله و با فاصله زياد .( بين فواصلي که پا در برف فرو مي رود نبايد نفر بعد پا يا باتوم در برف فرو کند.).
- هنگام عبور از بهمن گرم ترين لباس هاي خود را بپوشيد.
- شناي قورباغه در برف در صورت ريزش بهمن ( از لحاظ تئوري ).
- کوله پشتي را به سمت شيب و فقط يک بند آن را روي شانه مي اندازيم ( کمري ، سنه بند و يا قسمت هاي نگه دارنده و فيکس کننده کوله را از بدن بايد جدا کرد تا در صورت سقوط بهمن به توان به راحتي کوله را رها کرد ).
- حرکت به سمت عوامل بازدارنده ( مثل سنگ ها ، درختچه ها و ساير عواملي که از زير برف بيرون زده
- هنگام عبور از بهمن نبايد صحبت کرد.
- اگر جاپاي نفر قبلي خيلي عميق است براي پر کردن جاپا از برف هاي همان قسمت استفاده شود.
- اگر مجبور به رد شدن از بهمن نيستيم از آن عبور نکنيم.
- انتهاي طناب نفر اول را نفر دوم براي پيدا کردن همديگر بگيرند .
- از مسير هاي شناخته شده عبور کنيد.
- عبور بصورت انفرادي .
- تا حد امکان از بالاي محدوده بهمن و نزديک به تاج بهمن عبور کنيم تا حجم برف کمتري بالاي سرمان باشد .
نکاتي که اطرافيان بايد به آن توجه کنند :
- دنبال كردن مسيري كه فرد بهمن زده طي مي كند با چشم تا زمان پايان بهمن .
- پيدا كردن نخ بهمن و وسايل فرد . گشتن نواحي پايين تر از محل شروع بهمن و حركت فرد .
- در صورت امكان استفاده از سوند ( ميله فلزي و باريك و بلند كه داخل برف فرو مي رود تا فرد را پيدا كنند ) . محدوده بهمن :
معمولا به دور از يال ها و خط الراس ها است و بيشتر بطرف مركز خط القعرها كوه است يعني فرو رفتگي بين دو يال و زير خط الراس . و از بالا به پايين شامل سه بخش تاج بهمن - مسير بهمن و انتهاي بهمن مي باشد .

سقوط بهمن :

- اگر برف شل يا پودري بود بايد از بهمن فرار کرد و جلوي دهان را پوشاند.
- نيم متر زير برف همه جا تاريک است .

تشخيص بالا و پايين :

چون زير برف همه جا تاريک است و ممکن است که در اثر سقوط بهمن در زير برف نتوان تشخي داد که بالا کدام سمت است و براي بيرون آمدن بايد به چه سمتي تلاش کرد.
1- بيرون انداختن آب دهان
2- ادرار ( ادرار باعث مي شود که هنگام جستجو مصدوم سگ ها راحت تر مصدوم را پيدا کنند )

نخ بهمن :

نخ بهمن طناب 3 ميلي متر ي به رنگ قرمز و به طول 15 تا 50 متر است که بر روي پوسته آن فلشي در يک جهت وجود دارد.
نخ بهمن را بايد طوري به بدن ، صندلي و .. وصل کرد که جهت فلش آن به سمت فرد باشد و ادامه نخ بهمن را طوري روي زمين مي اندازيم که بر روي زمين کشيده شود. حال اگر بهمن سقوط کند ، گروه امداد با پيدا کردن نخ بهمن و دنبال کردن فلش به مصدوم مي رسند. Pieps (پيپس) اين دستگاه در سال 1973 به بازار آمد و مي توان آن را بهترين وسيله امدادي براي پيدا کردن محل اختفاي فرد بهمن زده دانست . پيپس يک دستگاه کوچک الکترونيکي پيرنده و فرستنده است. فردي که قرار است از بهمن عبور کند با فشار دادن دکمه دستگاه آن را به وضعيت فرستنده و ديگران بر روي وضعيت گيرنده قرار مي دهند. پيپش داراي يک گئشي مي باشد که براي شنيدن سيگنالهاي فرستاده شده از سوي فرستنده به کار مي رود. فراموش نکنيد که پيپس را نبايستي در کوله پشتي قرار داد بلکه بايد آن را به گردن آويخت.

کمک های اولیه در بهمن برف

بهمن، زمان نمي شناسد اگر مجبور به عبور از شيب هاي برفگير هستيد حتي المقدور از روي يال بادگير عبور كنيد. در شيب هاي شمالي- جنوبي به دليل سفتي برف، ريزش بهمن چندان محتمل نخواهد بود. به كمك چوبدستي براي امتحان، سطح سخت روي برف را شكافته و سختي يا شلي آن را متوجه مي شويم. در صورت بروز سستي در برف بهتر است شيب را دور بزنيد. يك گروه طبيعت گرد يا كوهنورد كه وارد كوهستان و مناطق برفگير مي شود حتما بايد در كوله خود وسايل ضروري جهت نجات خود به همراه داشته باشد؛ طناب بهمن كه طنابي با رنگ هايي تند و زنده به طول شش متر است. اين طناب را بايد به خود بسته و در برف حركت كنيد تا در صورتي كه در زير بهمن گرفتار شديد بخشي از طناب كه از برف بيرون مانده، باعث نجات شما شود. بي پرBeeper وسيله كوچكي است كه درون لباس جاي مي گيرد و علائم راديويي پخش مي كند.
اين امواج توسط بي پرهاي ديگر قابل دريافت است و مي تواند جاي شما را به اطلاع بقيه گروه يا افرادي كه از آن محل عبور مي كنند نشان دهد. جعبه كمك هاي اوليه كه در صورت بروز صدمات احتمالي از نارسايي هاي حاد جسمي شما جلوگيري مي كند، بيل لبه دار كه بتوان به كمك آن حجم قابل توجهي از برف را جابه جا كرد و يك چوبدستي كه عمق برف و شلي و سفتي آن را بتوان تخمين زد . در صورتي كه دچار بهمن شديد سعي كنيد به حالت شنا خود را روي سطح برف نگهداريد. با كاهش سرعت بهمن به كمك يك دست از سرخود محافظت كنيد و با دست ديگر به حركت شنا مانند خود ادامه دهيد تا كمك از راه برسد. نزديك ترين كوه هاي مشرف به شهرمان كه سفيد مي شود، روزشماري مي كنيم براي تعطيلات آخر هفته. چوب اسكي و تيوپ پرباد و لاستيك و خلاصه هر چيزي كه دم دستمان بيايد و به نظر برسد كه به درد سر خوردن روي برف مي خورد را عقب ماشين مي گذاريم و به سمت پربرف ترين و پرشيب ترين كوه هايي كه مي شناسيم حركت مي كنيم. اين برنامه هر زمستان است، اما با بارش برف علاوه بر برنامه برف بازي و اسكي، يك چيز ديگر هم هر سال تكرار مي شود كه البته چندان هم خوشايند نيست و اتفاقا خيلي هم ما را متاثر مي كند، ولي هيچ وقت فكرش را هم نمي كنيم كه ممكن است روزي گريبان ما را هم بگيرد؛ آن هم خبر گرفتار شدن اسكي بازان يا حتي مردم عادي در دام بهمن و كشته شدن آنهاست. بهمن هر ساله با فرود گاه وبي گاهش جان ده ها انسان كمي بي مبالات را مي گيرد؛ حالا چه از نوع حرفه اي و چه آماتور. به قول يكي از دوستان حوادث نويس با يك بي احتياطي يا حتي بي اطلاعي، تيتر يك صفحه حوادث مي شوند.
بنابراين بد نيست اگر مي خواهيد آخر هفته برفي تان را به خير و خوشي به پايان ببريد و عكس هاي يادگاري اش را ظاهر و چاپ كنيد بد نيست قبل از بستن بار سفر حداقل كمي اطلاعات درباره برف و بهمن كسب كنيد. برف به رغم ظاهر ساده و دلربايش، سيستمي بسيار پيچيده و خطرآفرين دارد. برف بنابر شرايط شكل گيري و بارش مي تواند شكل، ساختار و انباشت متفاوتي داشته باشد. گاهي برفي كه در يك طرف صخره ديده مي شود با برفي كه در طرف ديگر صخره باريده است، كاملا متفاوت است، حتي جنس لايه هاي برفي كه در يك نقطه وجود دارد هم با يكديگر تفاوت دارد. درست است كه برف در همه جاي دنيا از تبلور مولكول هاي آب به وجود مي آيد، ولي شرايط محيطي و محلي، نقش تعيين كننده اي در جنس برف دارد، مثلا لايه نازكي كه گاه ضخامت آن به چند ميلي متر مي رسد؛ لايه اي متشكل از بلورهاي يخ كه يا در اثر يخ زدن شبنم در سطح زمين به وجود آمده يا ناشي از بارش برفي است كه همراه با باد و توفان شديد فرود آمده است و فرصت انباشت پيدا نكرده.
لايه اي صيقلي كه زير نور ماه و خورشيد، بسيار زيبا مي درخشد، اما همين زيبايي در شرايطي كه بستر بارشي مداوم و آرام را تشكيل دهد به راحتي مي تواند اسكي بازان را به كام مرگ بكشاند. بستري صيقلي با برفي پوك كه خيلي زودهم به حجمي بالا مي رسد و با كوچك ترين تحريك به سمت پايين سرازير مي شود. اتفاقا اسكي بازها هم معمولا برف هاي سبك را به دليل حركت راحت تر براي اسكي برمي گزينند، اما غافل از اينكه اسكي باز در حال عبور از منطقه بهمن گير است و بر اثر فشار بدنش حجم عظيمي از برف شكسته شده و شروع به ريزش مي كند، به همين سادگي بهمن حجمي به حركت درمي آيد. حال اينكه عواقب اين بي احتياطي جان چند نفر را به خطر مي اندازد يا حتي مي گيرد، بماند. يك بهمن بزرگ توده اي متشكل از حداقل 100 هزار تن برف، گل و سنگ است كه با سرعتي در حدود 200 كيلومتر بر ساعت جابه جا مي شود. با توجه به چنين سرعتي درست است كه پوشش درختي انبوه و گسترده تا حدودي مي تواند سرعتش را كم كند، اما درختان تك در برابر اين توده هاي برفي مثل چوب كبريت هستند و نمي توانند به شما هيچ گونه دلگرمي بدهند، حتي در برابر چنين بهمني ورقه هاي فولاد هم خم مي شوند، چه برسد به درخت. هر ساله با توجه به كوهستاني بودن سطح زيادي از كشورمان، بيش از چندين هزار بهمن كوچك و بزرگ در مناطق كوهستاني ريزش مي كند، اما صرفا آن تعداد از بهمن هايي مورد توجه قرار مي گيرند كه يا در مسير جاده اصلي كشور فرو ريزند يا در پيست هاي اسكي و مناطق معمول كوهنوردي و البته تعدادي كشته هم دربر داشته باشند. البته ساختمان هاي روستايي ايران به دليل تجربه به نحوي مستقر شده اند كه به ندرت در معرض سقوط بهمن قرار مي گيرند، اما در نقاطي كه ساخت و سازها بدون توجه به شرايط طبيعي و توپوگرافي مناطق صورت مي گيرد، شاهد سقوط بهمن و تخريب مناطق مسكوني بوده ايم، مثل سقوط بهمن در جاده چالوس و تخريب تعداد زيادي ويلا در منطقه سياه بيشه.
از عوامل ديگري كه ممكن است توده هاي يكپارچه و بزرگ برف را به حركت درآورد، بارش حجم عظيم برف بعد از بارش باران و تابش آفتاب بعد از انباشت برف است. اين فرآيند، بستر توده برف را لغزنده و حركت آن را بسيار آسان مي كند و حتي گاهي بدون هيچ تحريك يكدفعه سرازير مي شود. يك نكته مهم ديگر آنكه در تعطيلات آخر هفته برفي از كاربرد بيجا و حتي به جاي سيگارت، ترقه، نارنجك و... هم برحذر باشيد. صوت، يكي از عوامل شايعي است كه برف را به حركت تحريك مي كند، حتي بوق زدن هم مي تواند در مناطق بهمن گير خطرآفرين باشد، چه برسد به صداهايي با فركانس هاي بالا. اما حالا چطور مناطق بهمن گير را از مناطق بي خطر تشخيص بدهيم؟ سه فاكتور مهم در ايجاد مناطق با قابليت جاري كردن توده هاي بهمن نقش اصلي را ايفا مي كنند: شيب، ارتفاع و جهت. شيب: اگر برف از آب اشباع شده و سنگين باشد، در شيب خيلي كم هم احتمال وقوع بهمن وجود دارد. در كشور ژاپن در پيست مبتدي ها با شيب 10 درجه چنان بهمن مهيبي به وقوع پيوست كه جان هفت اسكي باز را گرفت و تعداد زيادي از آنها را مجروح كرد. اين برف مايع، مثل سيل حركت مي كند، اما شيب طبيعي ريزش بهمن براي برف پودر حدود 22 درجه است. برف پودر خشك ندرتا در شيب هاي بين 25-22 درجه سقوط مي كند. كمترين شيب بهمن خيز۴۰درجه است، اما در شيب 45-30 درجه هم تناوب سقوط بهمن به شدت افزايش پيدا مي كند. ارتفاع: كوه بايد آنقدر مرتفع باشد تا برف زمستاني روي آن فرصت انباشته شدن پيدا كند. افزايش ارتفاع باعث كاهش درجه حرارت مي شود.
هرچه هوا سردتر باشد برف بيشتر و طولاني تر باقي مي ماند. اگر كوه بلندتر از خط رويش درخت باشد، احتمال سقوط بهمن بيشتر است. خط رويش جنگل در هر كوهستاني متفاوت است. مثلا در يك كوه مشخص خط رويش در جبهه هاي جنوبي به دليل دريافت نور بيشتر خورشيد، بالاتر از جبهه شمالي همين كوه است. اما ارتفاع ميانگين حد رويش درخت در ارتفاعات ايران حدود 3هزارمتر تخمين زده شده است. جهت سقوط: البته بهمن اصولا جهت نمي شناسد و در تمام جهات شمال، جنوب، شرق و غرب احتمال سقوط دارد. ولي تعداد دفعات سقوط معمولا در جبهه هاي رو به شمال، شمال شرق و شرق بيشتر از بقيه جهات است. زاويه تابشي آفتاب زمستانه در نيم كره شمالي باعث مي شود جبهه هاي جنوبي حرارت بيشتري را نسبت به جبهه هاي شمالي جذب كند . اكثر پيست هاي اسكي رو به شمال ساخته مي شوند تا از پوشش برف طولاني استفاده كنند. بادها و توفان ها در عرض هاي جغرافيايي ميانه معمولا از غرب به شرق مي وزند و به اين ترتيب برف ها را جارو كرده و روي جبهه هايي كه بادگير نيستند انباشته مي كنند و در نتيجه اين فعل و انفعال دائمي در جبهه هاي شمالي تا شرقي، بهمن هاي بيشتري را سبب مي شوند. در نتيجه باتوجه به توضيحاتي كه داده شد، هرچند كه يك لايه برف تازه و پودري بهترين شرايط را براي اسكي فراهم مي كند، اما به لحاظ ريزش بهمن، بسيار مي تواند خطرناك باشد. در مواجهه با برف، تمام حواستان را به كار بگيريد. با شنيدن كوچكترين صدايي كه حكايت از نشست برف دارد منطقه را ترك كنيد. در منطقه اي كه حتي يك بار بهمن در آن به وقوع پيوسته، هميشه احتمال سقوط دوباره آن وجود دارد و نكته آخر را به خاطر داشته باشيد؛ براي نجات كسي كه زير بهمن مدفون شده فقط 30دقيقه فرصت داريد وقت را از دست ندهيد.

منابع :

روزنامه همشهری
گروه کوهنوردی دانشگاه امیر کبیر
فصلنامه كوه / سال دوم / شماره پنجم / ص 21 - 20
http://farhanghian.tripod.com/
http://www.aku.ac.ir
http://mojepishro.net/

/س