نرم افزارهاى متن باز
منبع:روزنامه ايران
عده كثيرى از كاربران رايانه تصور مى كنند كه نرم افزار متن باز (open source) به معناى نرم افزارى است كه استفاده از آن آزاد و كامل است و كليه كدهاى منبع نرم افزار در اختيار آنها قرار خواهد گرفت در حالى كه اين تصور، تصورى اشتباه است. ارائه نرم افزارهاى متن باز شامل اصولى است كه اين اصول از سوى شركت هاى سازنده تحت نظر قرار مى گيرد و به شرح زير است:
۱- رايگان : اين دسته از نرم افزارها همواره رايگان عرضه مى شوند و براى استفاده از آن به هيچ مجوزى نياز نيست. در بعضى از مواقع محتواى نرم افزارهاى توليدى از چندين منبع مختلف جمع آورى مى شود و در اختيار كاربران قرار مى گيرد اما اينها نيز رايگان هستند اما در خصوص نسخه هاى اضافى نرم افزارها بايد شما پول پرداخت كنيد و شركت هاى سازنده نيز به راحتى از اين پول نمى گذرند.
۲- كدهاى منبع: كدهاى منبع نرم افزارهاى متن باز به راحتى و بنابر درخواست شما در اختيار شما قرار مى گيرد و در صورت نياز شما مى توانيد از اين كدها استفاده كنيد، اين كدها به گونه اى نوشته و طراحى مى شوند كه برنامه نويسان بتوانند با استفاده از آنها امكانات جديدى را به نرم افزار اضافه كنند و در حقيقت نرم افزار را توسعه دهند، در طراحى كدها نوشتن كدها به صورت گنگ و پيچيده امرى غيرقابل قبول به حساب مى آيد.
۳- صحت كدها: آن بخش از كدهاى منبع (source code) كه بدون هرگونه محدوديتى در اختيار برنامه نويسان قرار مى گيرد بايد صحت آنها به اثبات رسيده باشد تا تغيير در آنها باعث بروز مشكل در نرم افزار نشود، اين كدها ممكن است با اسامى مختلف نوشته شده باشند و يا از نرم افزارهاى مختلفى جمع آورى شده باشند.
۴- عدم بروز مشكل: تغيير در كدهاى نرم افزارهاى متن باز بايد به ترتيبى باشد كه براى هيچ كس ايجاد مشكل نكند اين كدها كه به مرور زمان توسط برنامه نويسان مختلف تغيير پيدا مى كنند و به تكامل مى رسند نبايد سبب بروز خسارت براى شخص و يا گروهى شود.
۵- عدم ايجاد مانع براى فعاليت هاى رقبا: در طراحى كدها نبايد تخريب رقبا در نظر گرفته شود و صرفاً بايد براساس اصول اساسى برنامه نويسى كدها طراحى و نوشته شود به علاوه كدها نبايد به گونه اى طراحى شده باشد كه تنها كاربران تجارى و بازرگانى از آن استفاده كنند و بايد براى كاربران خانگى نيز محدوديتى قائل نشده باشد.
۶- انتشار مجوز: پس از انتشار مجوز نرم افزار متن باز بايد همه كاربران امكان استفاده رايگان از آن را داشته باشند. براى استفاده از نرم افزار متن باز تنها داشتن يك مجوز كفايت مى كند و نيازى به اخذ مجوزهاى بيشتر براى استفاده از نسخه هاى بعدى وجود ندارد و در نسخه هاى پيشرفته تر نرم افزار نيز ديگر نيازى به تهيه مجوزهاى جديد نيست. به علاوه مجوزهاى صادرشده براى نرم افزارهاى متن باز نبايد استفاده از ساير برنامه ها را توسط كاربر محدود كند. به عنوان نمونه نبايد به گونه اى باشد كه كاربر مجبور به استفاده از برنامه هاى شركت خاصى براى استفاده از نرم افزار متن باز اوليه شود.
۷- استفاده از فناورى روز: با توجه به فناورى هاى پرشتاب كنونى خصوصاً در حوزه IT توليدكنندگان برنامه متن باز بايد به اصل تطابق با فناورى هاى روز توجه كافى داشته باشند و به علاوه فناورى به كار رفته نبايد مطابق با يك فناورى شخصى باشد بلكه بايد استانداردهاى بين المللى را رعايت كند.
در حال حاضر استقبال از نرم افزارهاى متن باز به قدرى افزايش يافته كه متخصصان حوزه IT گسترش آن را نوعى تهديد براى نرم افزارهاى ليسانس دار مانند سيستم عامل ويندوز شركت مايكروسافت تلقى مى كنند.
۱- رايگان : اين دسته از نرم افزارها همواره رايگان عرضه مى شوند و براى استفاده از آن به هيچ مجوزى نياز نيست. در بعضى از مواقع محتواى نرم افزارهاى توليدى از چندين منبع مختلف جمع آورى مى شود و در اختيار كاربران قرار مى گيرد اما اينها نيز رايگان هستند اما در خصوص نسخه هاى اضافى نرم افزارها بايد شما پول پرداخت كنيد و شركت هاى سازنده نيز به راحتى از اين پول نمى گذرند.
۲- كدهاى منبع: كدهاى منبع نرم افزارهاى متن باز به راحتى و بنابر درخواست شما در اختيار شما قرار مى گيرد و در صورت نياز شما مى توانيد از اين كدها استفاده كنيد، اين كدها به گونه اى نوشته و طراحى مى شوند كه برنامه نويسان بتوانند با استفاده از آنها امكانات جديدى را به نرم افزار اضافه كنند و در حقيقت نرم افزار را توسعه دهند، در طراحى كدها نوشتن كدها به صورت گنگ و پيچيده امرى غيرقابل قبول به حساب مى آيد.
۳- صحت كدها: آن بخش از كدهاى منبع (source code) كه بدون هرگونه محدوديتى در اختيار برنامه نويسان قرار مى گيرد بايد صحت آنها به اثبات رسيده باشد تا تغيير در آنها باعث بروز مشكل در نرم افزار نشود، اين كدها ممكن است با اسامى مختلف نوشته شده باشند و يا از نرم افزارهاى مختلفى جمع آورى شده باشند.
۴- عدم بروز مشكل: تغيير در كدهاى نرم افزارهاى متن باز بايد به ترتيبى باشد كه براى هيچ كس ايجاد مشكل نكند اين كدها كه به مرور زمان توسط برنامه نويسان مختلف تغيير پيدا مى كنند و به تكامل مى رسند نبايد سبب بروز خسارت براى شخص و يا گروهى شود.
۵- عدم ايجاد مانع براى فعاليت هاى رقبا: در طراحى كدها نبايد تخريب رقبا در نظر گرفته شود و صرفاً بايد براساس اصول اساسى برنامه نويسى كدها طراحى و نوشته شود به علاوه كدها نبايد به گونه اى طراحى شده باشد كه تنها كاربران تجارى و بازرگانى از آن استفاده كنند و بايد براى كاربران خانگى نيز محدوديتى قائل نشده باشد.
۶- انتشار مجوز: پس از انتشار مجوز نرم افزار متن باز بايد همه كاربران امكان استفاده رايگان از آن را داشته باشند. براى استفاده از نرم افزار متن باز تنها داشتن يك مجوز كفايت مى كند و نيازى به اخذ مجوزهاى بيشتر براى استفاده از نسخه هاى بعدى وجود ندارد و در نسخه هاى پيشرفته تر نرم افزار نيز ديگر نيازى به تهيه مجوزهاى جديد نيست. به علاوه مجوزهاى صادرشده براى نرم افزارهاى متن باز نبايد استفاده از ساير برنامه ها را توسط كاربر محدود كند. به عنوان نمونه نبايد به گونه اى باشد كه كاربر مجبور به استفاده از برنامه هاى شركت خاصى براى استفاده از نرم افزار متن باز اوليه شود.
۷- استفاده از فناورى روز: با توجه به فناورى هاى پرشتاب كنونى خصوصاً در حوزه IT توليدكنندگان برنامه متن باز بايد به اصل تطابق با فناورى هاى روز توجه كافى داشته باشند و به علاوه فناورى به كار رفته نبايد مطابق با يك فناورى شخصى باشد بلكه بايد استانداردهاى بين المللى را رعايت كند.
در حال حاضر استقبال از نرم افزارهاى متن باز به قدرى افزايش يافته كه متخصصان حوزه IT گسترش آن را نوعى تهديد براى نرم افزارهاى ليسانس دار مانند سيستم عامل ويندوز شركت مايكروسافت تلقى مى كنند.
