عبادت در روايات(4)
منبع: ميزان الحكمة
امام علي ـ عليه السّلام ـ : برترين عبادت، خالص گردانيدن عمل (براي خدا) است.
پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ : عابدترين مردم، كسي است كه نسبت به همهي مسلمانان يكرنگ تر و پاك دل تر باشد.
امام علي ـ عليه السّلام ـ : عبادتي چون فروتني نيست.
عابدترين مردم
82ـ قال الامام زين العابدين ـ عليه السّلام ـ : يقول اللّه: ابن آدم، اعمل بما افترضت عليك تكن من أعبد النّاس[4].امام سجاد ـ عليه السّلام ـ : خدا ميفرمايد: فرزند آدم! آنچه بر تو فرض كرده ام عمل كن، تا از عابدترين مردمان باشي.
پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ : هر كس آنچه را كه خداوند بر او واجب ساخته است به جاي آورد، در شمار عابدترين مردمان است.
امام صادق ـ عليه السّلام ـ : عابدترين مردم، كسي است كه واجبات را به پا دارد.
پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ : به فرايض خدا عمل كن، تا از پرهيزگارترين مردمان باشي.
امام علي ـ عليه السّلام ـ : هيچ عبادتي، چون گزاردن واجبات نيست.
امام رضا ـ عليه السّلام ـ : عبادت به فراواني روزه و نماز نيست بلكه عبادت به بسيار انديشيدن در كار خداست.
امام علي ـ عليه السّلام ـ : بدان، كه برترين بندگان خدا نزد او، پيشواي دادگري است كه خود رهيافته باشد و ديگران را به راه راست رهنمون شود.
بندگان بد
89ـ قال رسول اللّه ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ : بئس العبدُ عبدٌ له وجهان، يُقبِلُ بِوَجهٍ و يُدبِرُ بِوَجهٍ، إِن أُوتِيَ أخوه المسلم خيراً حَسَدَهُ، و إِن ابتُلِيَ خَذَلَهُ[11].پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ : بد بندهاي است، آن بندهاي كه دو چهره دارد: با چهرهاي رو ميكند و با چهرهاي پشت ميكند، اگر به برادر مسلمانش نعمتي داده شود، بر او حسد ميورزد و اگر گرفتار شود، تنهايش ميگذارد.
بد بندهاي است، آن بندهاي كه آغازش نطفهاي است و فرجامش مرداري و در اين ميان نميداند با او چه ميشود.
بد بندهاي است، آن بندهاي كه براي عبادت آفريده شده، اما دنيا او را از آخرت غافل كرده است، به خواهشهاي زود گذر دنيوي دست يافته و در عاقبت بدبخت شده است.
بد بندهاي است، آن بنده كه تكبر و غرور ورزد و خداي بزرگ بلند مرتبه را از ياد برد.
بد بندهاي است، آن بنده كه سر كشي و طغيان نمايد و خداي جبّار بَرين را فراموش كند.
بد بندهاي است، آن بنده كه او را هوسي گمراه كننده باشد و نفسي خوار كننده.
بد بندهاي است، آن بنده كه او را طمعي باشد كه به ننگ و پستيش كشاند.
عبادت ناپذيرفتني
96ـ قال رسول اللّه ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ : العبادة مع أكل الحرام كالبناء علي الرّمل، و قيل: علي الماء[19].پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ : عبادتِ توأم با حرام خواري، چون ساختماني است بر روي شن و به قولي: بر روي آب.
خدا را فرشتهاي است كه هر شب بر فراز بيت المقدس بانگ ميزند: هر كس مال حرامي بخورد، خداوند از او نه مستحبي ميپذيرد و نه واجبي.
امام باقر ـ عليه السّلام ـ : هر گاه مرد مالي از حرام به دست آورد، نه حجي از او پذيرفته ميشود نه عمرهاي و نه صلهي رحمي، حتي در نطفه اش اثر سوء ميگذارد.
پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ : اگر بنده مال حرامي به دست آورد و از آن صدقه بدهد، اجري به او داده نميشود و اگر از آن انفاق كند، خداوند براي او در آن بركت قرار نميدهد و بعد از خود باقي نگذارد مگر اين كه سوق دهندهي (ره توشهي) او به سوي آتش باشد.
درهمي كه بنده به طلبكاران بر ميگرداند، براي او بهتر از هزار سال عبادت و بهتر از آزاد كردن هزاز بنده و بهتر از گزاردن هزار حج و عمره است.
هر كه مال حرامي را كسب كند، خداوند از او نه صدقه و زكاتي ميپذيرد و نه آزاد كردن بندهاي و نه حجّي و نه عمرهاي و خداوند عزّوجلّ به اندازهي ثواب اين كارها براي او گناه بنويسد و آنچه از آن مال پس از مرگ او باقي ماند، ره توشهاش به سوي دوزخ باشد. اما اگر كسي مال حرامي را به دست آورد و از ترس خداي عزوجل آن را رها كند، مشمول محبّت و رحمت خداوند عزّوجلّ گردد و دستور داده شود كه او را به بهشت برند.
امام باقر ـ عليه السّلام ـ : هر كه از چهار راه مالي به دست آورد، چهار چيز از او پذيرفته نشود: كسي كه از راه دزديدن غنايم يا ربا يا خيانت (در امانت) يا سرقت مالي به دست آورد نه زكاتي از او پذيرفته ميشود، نه صدقهاي، نه حجّي و نه عمره اي.
نشاط در عبادت
103ـ قال الامام علي ـ عليه السّلام ـ مِن كِتابِهِ إلَي الحارِثِ الهمداني ـ : خادع نفسك في العبادة و ارفق بها و لا تقهرها، و خذ عفوها و نشاطها، الاّ ما كان مكتوبا عليك من الفريضة، فانّه لا بدّ من قضائها و تعاهدها عند محلّها[26].امام علي ـ عليه السّلام ـ در نامه خود به حارث همداني ميفرمايد: نفس خود را براي عبادت كردن بفريب و با آن مدارا كن و به زور به عبادت وادارش مساز و از اوقات فراغت و سر خوشي آن (براي عبادات مستحبي) بهره بر گير، مگر فرايضي كه بر تو واجب گشته است كه در اين موارد بايد آنها را به موقع انجام دهي و بر آنها مواظبت نمايي.
پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ : آفت عبادت سستي است.
امام سجاد ـ عليه السّلام ـ (در دعا): خدايا! از شهادت دادن، عادلانه ترين آن را و از عبادت با نشاط ترينش را از تو مسألت دارم.
پيامبر خدا ـ صلّي الله عليه و آله و سلّم ـ : از عبادت به اندازهاي كه توان داريد، برگيريد; زيرا خداوند خسته نميشود مگر آن گاه كه شما خسته شويد.
پی نوشت ها:
[1]. غرر الحكم: 3315.
[2]. الكافي: 2 / 163 / 2.
[3]. غرر الحكم: 10506.
[4]. تحف العقول: 281.
[5]. الخصال: 125 / 122 و 16 / 56.
[6]. همان.
[7]. أمالي الطوسي: 120 / 187.
[8]. نهج البلاغه: الحكمة 113.
[9]. تحف العقول: 442.
[10]. نهج البلاغة: الخطبة 164.
[11]. نوادر الراوندّي: 22.
[12]. نوادر الراوندّي: 22.
[13]. همان.
[14]. همان.
[15]. همان.
[16]. همان.
[17]. أي الدنس (النهاية: 3 / 112).
[18]. نوادر الراوندّي: 23.
[19]. عدّة الداعي: 141 و 140.
[20]. همان.
[21]. أمالي الطوسي: 680 / 1447.
[22]. عدّة الداعي: 93.
[23]. جامع الأخبار: 441 / 1243.
[24]. أعلام الدين: 414.
[25]. أمالي الصدوق: 358 / 4.
[26]. نهج البلاغة: الكتاب 69.
[27]. تحف العقول: 6.
[28]. البحار: 94 / 155 / 22.
[29]. كنز العمّال: 5301.