مراقب عوارض داروهاي كاهش وزن باشي
نويسنده:بيتا مهدوي
منبع:روزنامه قدس
منبع:روزنامه قدس
آخرين بررسيهاي انجام شده در كشور نشان مي دهد كه 13درصد زنان و 37درصد مردان ايراني دچار چاقي مفرط هستند، از اين رو هر روزه بر تعداد مراجعان به مطب متخصصين تغذيه افزوده مي شود و بيشتر اين افراد بدون توجه به عوارض داروهاي لاغري، خواهان مصرف اين داروها هستند .تحقيقات انجام شده نشان مي دهد كه بسياري از اين داروهاي لاغري به تأييد هيچ مرجع بهداشتي نرسيده و اين درحالي است كه مصرف بعضي از داروهاي لاغري در كشورهاي پيشرفته به علت عوارض شديد آن سالهاست كه ممنوع شده است .از عوارض شايع اين داروها مي توان به افسردگي، اختلالات قلبي-عروقي، ريزش مو، تغيير رفتار و خلق و خوي و پوكي استخوان اشاره كرد .واقعيت اين است كه لاغري توسط اين داروها كوتاه مدت بوده و هيچ تأثيري در كاهش وزن ندارد .افزايش مصرف بيش از حد داروهاي لاغري در كشور، ما را بر آن داشت تا گفت و گويي داشته باشيم با متخصصان تغذيه و استادان دانشگاه كه درپي مي خوانيد :
چاق ها زياد شده اند
مجتهد متخصص تغذيه در مورد چاقي و عوارض آن مي گويد:متأسفانه در جامعه ما آمار افراد چاق روز به روز در حال افزايش است، اين درحالي است كه چاقي رابطه مستقيمي با بروز ديابت، انواع سكته هاي مغزي، سرطانها، آرتروز، آپنه هنگام خواب و بيماريهاي صفراوي دارد .مردان و زناني كه دچار چاقي مرضي هستند، 12بار بيشتر در معرض مرگ ناشي از بيماريهاي قلبي قرار مي گيرند .از دهه هاي گذشته براي افراد چاق از روشهاي گوناگون كاهش وزن استفاده مي شد كه اولين روش، رژيمهاي غذايي است كه كارآيي چنداني ندارد .زيرا تعداد قابل توجهي از افرادي كه وزن خود را از دست مي دهند، بعد از پايان دوره رژيم دوباره دچار افزايش وزن مي شوند .درمانهاي دارويي نيز كه شامل سركوبگرهاي اشتها هستند، به علت عوارض شديد و خطرناكي كه ايجاد مي كنند قابل استفاده نيستند .
داروهاي لاغري و عوارض آن
دكتر هاشمي نژاد، استاد دانشگاه شهيد بهشتي در مورد تجويز دارو براي درمان چاقي مي گويد :تجويز دارو براي درمان چاقي مورد قبول متخصصان نيست .داروهايي كه براي درمان چاقي به كار مي روند به چند دسته تقسيم مي شوند .وي از داروهاي گرمازا به عنوان يكي از اين داروها نام برده، مي گويد:اين داروها روي متابوليسم بدن اثر دارند و حرارت دفعي را افزايش مي دهند .از جمله عوامل گرمازا كه به صورت متداول مصرف مي شوند، مي توان از «افدرين» نام برد كه در برخي از داروهاي گياهي وجود دارد و عوارض شديدي چون تحريك قلب را به دنبال دارد .هورمونهاي تيروئيدي نيز به طور گسترده در درمان چاقي به كار مي روند كه مصرف اين داروها بدن را دچار عدم تعادل مي كند و علاوه بر كاهش چربي، به كاهش پروتيين بدن (آب شدن عضلات )نيز منجر مي شود .استاد دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در ادامه مي افزايد:داروهاي كاهش دهنده اشتها نيز بر روي مركز گرسنگي اثر مي گذارند، آمفتامين يكي از مؤثرترين داروهاي اين دسته است، كه علاوه بر كاهش اشتها باعث بروز عوارض جانبي از قبيل بي خوابي، سرگيجه تهوع و يبوست مي شود و از طرفي اعتياد آور نيز هست و درمان متناوب با اين داروها منطقي نيست، زيرا در صورت قطع ناگهاني دارو ممكن است افسردگي رخ دهد، نكته قابل توجه در مورد درمان با داروهاي لاغري اين است كه هيچ كدام از اين داروها براي كنترل وزن به مدت طولاني مؤثر نيستند .وي در مورد داروهاي ديورتيك يا مدرها خاطرنشان مي كند :اين داروها فقط آب بدن را دفع كرده و شخص در روزهاي نخست به سرعت چند كيلو آب از دست داده و وزن كم مي كند كه دوباره در فاصله يك تا دو هفته آب از دست رفته جايگزين مي شود و وزن شخص به حالت اوليه باز مي گردد، اين درحالي است كه داروهاي فوق باعث خستگي كليه ها مي شود، حمام سونا نيز داراي همين اثر است و بيشتر افراد سودجو از اين روش استفاده مي كنند .
انواع رژيمهاي لاغري
وي در مورد انواع رژيمهاي لاغري تصريح مي كند :يك نوع از اين رژيمها عبارت است از جيره غذايي با پروتئين زياد و حداقل چربي و كربوهيدرات، اين رژيم از نظر اقتصادي گران است و در درازمدت موجب خستگي كبد و كليه مي شود و ميزان اوره و اسيداوريك خون را نيز افزايش مي دهد .البته رژيم با پروتئين زياد به دليل نياز به انرژي بيشتر براي تبديل پروتئين به قند و چربي باعث لاغري مي شود .رژيم غذايي ديگر شامل گنجاندن چربي زياد در رژيم و حذف پروتئين و كربوهيدرات از جيره غذايي است .اين رژيم نخستين بار توسط آمريكايي ها معرفي شده است، در اين رژيم به دليل نامطبوع بودن غذا از ادويه و مواد طعم دهنده يا رنگ دهنده خاصي استفاده مي شود كه چربيها را از نظر طعم مشابه پروتئين مي سازد .اين رژيم موجب ايجاد بي اشتهايي شده و شخص به سرعت لاغر مي شود .نوع ديگر رژيم غذايي عبارتست از كاهش انرژي دريافتي روزانه با تأمين ويتامينها و مواد معدني مورد نياز كه بهترين و كم ضررترين رژيم غذايي در درمان چاقي رژيم فوق است .اين رژيم ضمن رساندن مواد معدني و ويتامينهاي مورد نياز بدن، انرژي روزانه را 700تا 1000كيلوكالري كاهش مي دهد .افراد چاق نسبت به اين رژيم كمتر مقاومت نشان مي دهند و در صورتي كه رژيم ادامه يابد شخص تقريباً هر هفته يك كيلوگرم كاهش وزن پيدا مي كند .
مكانيسمهاي چهارگانه
«دكتر مظهري» متخصص تغذيه و رژيم درماني در مورد استفاده از داروهاي لاغري مي گويد :متخصصين تغذيه تحت هيچ شرايطي بدون درنظر گرفتن سن، وزن، موقعيتهاي فيزيولوژيكي، بيماريهاي زمينه اي و داروهاي مصرفي افراد، رژيم غذايي يا داروهاي لاغري راحتي اگر مورد تأييد باشند تجويز نمي كنند، زيرا تداخلات غذا و دارو ممكن است عوارض جبران ناپذيري را در آن مدت براي فرد مصرف كننده ايجاد كند يا بيماري زمينه اي او را تشديد كند .وي در مورد مكانيسم داروهاي لاغري مي افزايد :به طور كلي داروهاي لاغري از طريق 4مكانيسم موجب لاغري مي شوند، بعضي از داروها بر سيستم اشتها و مركز آن در مغز تأثير گذاشته و موجب كم خوراكي مي شود .برخي ديگر، اصطلاحاً ترموژنيك بوده و با افزايش متابوليسم و سوخت و ساز بدن، موجب لاغري مي شوند .در دسته ديگر با افزايش دفع آب بدن، لاغري حاصل مي شود و گروه ديگر از داروها هم موجب كاهش جذب چربي شده و با دفع چربي مصرف شده، مانع اضافه وزن مي شود .اين داروها براي كمك به كاهش وزن بايد در كنار رژيم كم كالري توأم با ورزش مورد استفاده قرار بگيرد .
داروي زينكال و عوارض آن
اين دارو از گروه داروهاي كاهنده جذب چربي هاست، اين دارو به صورت كپسولهاي 120ميلي گرمي در بازار موجود است كه بايد روزي 3بار به همراه سه وعده غذايي اصلي مصرف شود و توصيه مي گردد كه بيش از يك تا 3ماه مصرف نشود .وي در مورد عوارض اين دارو مي گويد :مصرف زينكال به دليل عدم جذب چربي ها موجب دفع مدفوع پرچرب شده و بوي بسيار زننده اي را ايجاد مي كند، سردرد و كاهش جذب ويتامينهاي محلول در چربي نيز از ديگر عوارض شايع اين داروها است، بنابراين حتماً بايد مكمل آنها در طول درمان با اين دارو تجويز شود .در 3هفته اول مصرف اين دارو عوارضي چون دفع مدفوع مكرر، اسهال، اضطراب، سرگيجه و ناراحتي هاي روده اي بروز مي كند و در موارد نادري نيز موجب خشكي پوست و اختلال در مفاصل مي شود .بطور كلي مصرف اين دارو براي كودكان، زنان باردار و يا شيرده، افراد مبتلا به ديابت، فشار خون بالا، كلسترول بالا، بيماران قلبي -عروقي توصيه نمي شود و مصرف اين دارو در افراد سالم نيز حتماً بايد تحت نظر پزشك تجويز شود .لازم به ذكر است كه قيمت يك بسته 90تايي زينكال 147هزار تومان است كه طي يك ماه بايد مصرف شود .«مريديا» فشارخون ايجاد مي كند«سيبوترامين هيدروكلريد» دارويي است كه به نام تجاري مريديا شهرت دارد .اين دارو از طريق اثر بر مراكز اشتها كه در هيپوتالاموس قرار گرفته باعث كم خوراكي و در نهايت لاغري مي شود .اين دارو قابليت ايجاد وابستگي دارد و مي تواند باعث ايجاد اعتياد شود .خشكي دهان، سردرد، يبوست و بي خوابي از عوارض اين دارو است و موجب افزايش فشارخون مي شود .
زايمكس؛ مواظب افدرين باشيد
اين دارو كه از اجزاي گياهي گوناگوني تشكيل شده است، موجب افزايش متابوليسم و سوخت و ساز بدن مي شود و در اصطلاح ترموژنيك است .اين دارو علاوه بر عوارض جانبي فراواني كه دارد، چاقي را نيز به دنبال دارد .يكي از اجزاي خطرناك زايمكس افدرين است كه داراي عوارض جدي و مرگ آور است، افدرين مانند آمفتامين ها موجب تحريك سيستم عصبي مركزي و قلب مي شود و به دنبال اين تحركات ضربان قلب تغيير مي كند و بي نظم مي شود، اين دارو عوارضي مانند افسردگي، بي خوابي و عصبي شدن را نيز در افراد ايجاد مي كند، به همين دليل در سال 1990ميلادي مصرف اين دارو از سوي اداره نظارت بر غذا و داروي آمريكا ممنوع شد و مصرف كليه تركيبات حاوي آمفتامين، ناسالم شناخته شدند .
به گفته وي؛ داروهايي مانند «جيتوزان» و سركه سيب در كاهش وزن كاملاً بي اثرند .بطور كلي ورزش و افزايش فعاليت بدني عامل مؤثري در جهت كاهش وزن است .
افزايش فعاليت بدني علاوه براينكه عاملي در جهت تسريع كاهش وزن است مي تواند تناسب اندام را نيز ايجاد كند .
چاق ها زياد شده اند
مجتهد متخصص تغذيه در مورد چاقي و عوارض آن مي گويد:متأسفانه در جامعه ما آمار افراد چاق روز به روز در حال افزايش است، اين درحالي است كه چاقي رابطه مستقيمي با بروز ديابت، انواع سكته هاي مغزي، سرطانها، آرتروز، آپنه هنگام خواب و بيماريهاي صفراوي دارد .مردان و زناني كه دچار چاقي مرضي هستند، 12بار بيشتر در معرض مرگ ناشي از بيماريهاي قلبي قرار مي گيرند .از دهه هاي گذشته براي افراد چاق از روشهاي گوناگون كاهش وزن استفاده مي شد كه اولين روش، رژيمهاي غذايي است كه كارآيي چنداني ندارد .زيرا تعداد قابل توجهي از افرادي كه وزن خود را از دست مي دهند، بعد از پايان دوره رژيم دوباره دچار افزايش وزن مي شوند .درمانهاي دارويي نيز كه شامل سركوبگرهاي اشتها هستند، به علت عوارض شديد و خطرناكي كه ايجاد مي كنند قابل استفاده نيستند .
داروهاي لاغري و عوارض آن
دكتر هاشمي نژاد، استاد دانشگاه شهيد بهشتي در مورد تجويز دارو براي درمان چاقي مي گويد :تجويز دارو براي درمان چاقي مورد قبول متخصصان نيست .داروهايي كه براي درمان چاقي به كار مي روند به چند دسته تقسيم مي شوند .وي از داروهاي گرمازا به عنوان يكي از اين داروها نام برده، مي گويد:اين داروها روي متابوليسم بدن اثر دارند و حرارت دفعي را افزايش مي دهند .از جمله عوامل گرمازا كه به صورت متداول مصرف مي شوند، مي توان از «افدرين» نام برد كه در برخي از داروهاي گياهي وجود دارد و عوارض شديدي چون تحريك قلب را به دنبال دارد .هورمونهاي تيروئيدي نيز به طور گسترده در درمان چاقي به كار مي روند كه مصرف اين داروها بدن را دچار عدم تعادل مي كند و علاوه بر كاهش چربي، به كاهش پروتيين بدن (آب شدن عضلات )نيز منجر مي شود .استاد دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در ادامه مي افزايد:داروهاي كاهش دهنده اشتها نيز بر روي مركز گرسنگي اثر مي گذارند، آمفتامين يكي از مؤثرترين داروهاي اين دسته است، كه علاوه بر كاهش اشتها باعث بروز عوارض جانبي از قبيل بي خوابي، سرگيجه تهوع و يبوست مي شود و از طرفي اعتياد آور نيز هست و درمان متناوب با اين داروها منطقي نيست، زيرا در صورت قطع ناگهاني دارو ممكن است افسردگي رخ دهد، نكته قابل توجه در مورد درمان با داروهاي لاغري اين است كه هيچ كدام از اين داروها براي كنترل وزن به مدت طولاني مؤثر نيستند .وي در مورد داروهاي ديورتيك يا مدرها خاطرنشان مي كند :اين داروها فقط آب بدن را دفع كرده و شخص در روزهاي نخست به سرعت چند كيلو آب از دست داده و وزن كم مي كند كه دوباره در فاصله يك تا دو هفته آب از دست رفته جايگزين مي شود و وزن شخص به حالت اوليه باز مي گردد، اين درحالي است كه داروهاي فوق باعث خستگي كليه ها مي شود، حمام سونا نيز داراي همين اثر است و بيشتر افراد سودجو از اين روش استفاده مي كنند .
انواع رژيمهاي لاغري
وي در مورد انواع رژيمهاي لاغري تصريح مي كند :يك نوع از اين رژيمها عبارت است از جيره غذايي با پروتئين زياد و حداقل چربي و كربوهيدرات، اين رژيم از نظر اقتصادي گران است و در درازمدت موجب خستگي كبد و كليه مي شود و ميزان اوره و اسيداوريك خون را نيز افزايش مي دهد .البته رژيم با پروتئين زياد به دليل نياز به انرژي بيشتر براي تبديل پروتئين به قند و چربي باعث لاغري مي شود .رژيم غذايي ديگر شامل گنجاندن چربي زياد در رژيم و حذف پروتئين و كربوهيدرات از جيره غذايي است .اين رژيم نخستين بار توسط آمريكايي ها معرفي شده است، در اين رژيم به دليل نامطبوع بودن غذا از ادويه و مواد طعم دهنده يا رنگ دهنده خاصي استفاده مي شود كه چربيها را از نظر طعم مشابه پروتئين مي سازد .اين رژيم موجب ايجاد بي اشتهايي شده و شخص به سرعت لاغر مي شود .نوع ديگر رژيم غذايي عبارتست از كاهش انرژي دريافتي روزانه با تأمين ويتامينها و مواد معدني مورد نياز كه بهترين و كم ضررترين رژيم غذايي در درمان چاقي رژيم فوق است .اين رژيم ضمن رساندن مواد معدني و ويتامينهاي مورد نياز بدن، انرژي روزانه را 700تا 1000كيلوكالري كاهش مي دهد .افراد چاق نسبت به اين رژيم كمتر مقاومت نشان مي دهند و در صورتي كه رژيم ادامه يابد شخص تقريباً هر هفته يك كيلوگرم كاهش وزن پيدا مي كند .
مكانيسمهاي چهارگانه
«دكتر مظهري» متخصص تغذيه و رژيم درماني در مورد استفاده از داروهاي لاغري مي گويد :متخصصين تغذيه تحت هيچ شرايطي بدون درنظر گرفتن سن، وزن، موقعيتهاي فيزيولوژيكي، بيماريهاي زمينه اي و داروهاي مصرفي افراد، رژيم غذايي يا داروهاي لاغري راحتي اگر مورد تأييد باشند تجويز نمي كنند، زيرا تداخلات غذا و دارو ممكن است عوارض جبران ناپذيري را در آن مدت براي فرد مصرف كننده ايجاد كند يا بيماري زمينه اي او را تشديد كند .وي در مورد مكانيسم داروهاي لاغري مي افزايد :به طور كلي داروهاي لاغري از طريق 4مكانيسم موجب لاغري مي شوند، بعضي از داروها بر سيستم اشتها و مركز آن در مغز تأثير گذاشته و موجب كم خوراكي مي شود .برخي ديگر، اصطلاحاً ترموژنيك بوده و با افزايش متابوليسم و سوخت و ساز بدن، موجب لاغري مي شوند .در دسته ديگر با افزايش دفع آب بدن، لاغري حاصل مي شود و گروه ديگر از داروها هم موجب كاهش جذب چربي شده و با دفع چربي مصرف شده، مانع اضافه وزن مي شود .اين داروها براي كمك به كاهش وزن بايد در كنار رژيم كم كالري توأم با ورزش مورد استفاده قرار بگيرد .
داروي زينكال و عوارض آن
اين دارو از گروه داروهاي كاهنده جذب چربي هاست، اين دارو به صورت كپسولهاي 120ميلي گرمي در بازار موجود است كه بايد روزي 3بار به همراه سه وعده غذايي اصلي مصرف شود و توصيه مي گردد كه بيش از يك تا 3ماه مصرف نشود .وي در مورد عوارض اين دارو مي گويد :مصرف زينكال به دليل عدم جذب چربي ها موجب دفع مدفوع پرچرب شده و بوي بسيار زننده اي را ايجاد مي كند، سردرد و كاهش جذب ويتامينهاي محلول در چربي نيز از ديگر عوارض شايع اين داروها است، بنابراين حتماً بايد مكمل آنها در طول درمان با اين دارو تجويز شود .در 3هفته اول مصرف اين دارو عوارضي چون دفع مدفوع مكرر، اسهال، اضطراب، سرگيجه و ناراحتي هاي روده اي بروز مي كند و در موارد نادري نيز موجب خشكي پوست و اختلال در مفاصل مي شود .بطور كلي مصرف اين دارو براي كودكان، زنان باردار و يا شيرده، افراد مبتلا به ديابت، فشار خون بالا، كلسترول بالا، بيماران قلبي -عروقي توصيه نمي شود و مصرف اين دارو در افراد سالم نيز حتماً بايد تحت نظر پزشك تجويز شود .لازم به ذكر است كه قيمت يك بسته 90تايي زينكال 147هزار تومان است كه طي يك ماه بايد مصرف شود .«مريديا» فشارخون ايجاد مي كند«سيبوترامين هيدروكلريد» دارويي است كه به نام تجاري مريديا شهرت دارد .اين دارو از طريق اثر بر مراكز اشتها كه در هيپوتالاموس قرار گرفته باعث كم خوراكي و در نهايت لاغري مي شود .اين دارو قابليت ايجاد وابستگي دارد و مي تواند باعث ايجاد اعتياد شود .خشكي دهان، سردرد، يبوست و بي خوابي از عوارض اين دارو است و موجب افزايش فشارخون مي شود .
زايمكس؛ مواظب افدرين باشيد
اين دارو كه از اجزاي گياهي گوناگوني تشكيل شده است، موجب افزايش متابوليسم و سوخت و ساز بدن مي شود و در اصطلاح ترموژنيك است .اين دارو علاوه بر عوارض جانبي فراواني كه دارد، چاقي را نيز به دنبال دارد .يكي از اجزاي خطرناك زايمكس افدرين است كه داراي عوارض جدي و مرگ آور است، افدرين مانند آمفتامين ها موجب تحريك سيستم عصبي مركزي و قلب مي شود و به دنبال اين تحركات ضربان قلب تغيير مي كند و بي نظم مي شود، اين دارو عوارضي مانند افسردگي، بي خوابي و عصبي شدن را نيز در افراد ايجاد مي كند، به همين دليل در سال 1990ميلادي مصرف اين دارو از سوي اداره نظارت بر غذا و داروي آمريكا ممنوع شد و مصرف كليه تركيبات حاوي آمفتامين، ناسالم شناخته شدند .
به گفته وي؛ داروهايي مانند «جيتوزان» و سركه سيب در كاهش وزن كاملاً بي اثرند .بطور كلي ورزش و افزايش فعاليت بدني عامل مؤثري در جهت كاهش وزن است .
افزايش فعاليت بدني علاوه براينكه عاملي در جهت تسريع كاهش وزن است مي تواند تناسب اندام را نيز ايجاد كند .
