نقش تمثیل و تشبیه در تعلیم و تربیت

یکی از شیوه های موثر و جذاب در تعلیم و تربیت استفاده از تمثیل و تشبیه و استعاره است. گاهی از اوقات یک مطلب عقلانی و غیر قابل هضم را با یک تشبیه و تمثیل بسیار ساده می‌توان قابل فهم کرد به گونه‌ای که مخاطب به راحتی پیام را دریافت کند.
قرآن کریم بارها از این شیوه استفاده کرده است تا آنجا که در آیه 89 از سوره اسراء می فرماید: « و لقد صرفنا للناس فی هذا القرآن من کل مثل» (ما برای مردم در این قرآن از هر مثلی به کار برده‌ایم.)
و نیز همین ادعا را در آیات 54 سوره کهف، 58 روم، 27 سوره زمره مطرح کرده است.
قرآن کریم در آیاتی نیز هدف از تمثیلات را یادآوری، اندیشه و تفکر و تعقل مردمان معرفی می‌کند. از این روست که نام‌های حیوانات گوناگونی در قرآن به کار رفته است. ( همانند (عنکبوت، سگ، الاغ، پشه و . . .)
ائمه معصومین علیهم السلام نیز که سخنگویان حقیقی قرآن کریم هستند بارها از تمثیل و تشبیه در مسائل مختلف، اعتقادی، اجتماعی، تربیتی و . . . بهره گرفته اند.
چون انسان‌ها با موجودات مادی و محسوس بیشتر آشنایی دارند، مطالب عمیق و عقلانی را می‌توان با استفاده از شیوه تمثیل معقول به محسوس، به او منتقل کرد تا بدینوسیله کم کم زمینه درک مسائل عقلانی و غیر محسوس نیز برای او فراهم گردد.