نقش ازدواج در بهداشت رواني و ضرورت مشاوره در ازدواج

از نظر بهداشت رواني، افرادي كه درازدواج خود موفق بوده اند كمتر دچار بيماريهاي رواني مي شوند.بنابراين ازدواج مي تواند عامل مهمي براي پرهيز از خطا و سببي براي سلامت تن و روان باشد به طوري كه در بين كساني كه به بيمارستانهاي روانپزشكي مراجعه مي كنند افراد مجرد بيشتر به چشم مي خورند(سيدفاطمي، 1378)
افراد مجرد، زنان بيوه و كساني كه متاركه كرده اند در مقايسه با اشخاص متاهل بيشتر دچار مرگ و ميرهاي زودرس مي شوند و اين موضوع در مورد كليه ملل و در تمام ساختارهاي اجتماعي صادق است.اين اظهارنظرها دلالت بر آن دارد كه ازدواج و تاهل اثر مهمي بر وضع رواني و سبك زندگي انسان دارد و افراد متاهل در مقايسه با افراد مجرد از تعادل رواني بالاتري برخوردار هستند (يزداني، 1378). همچنين تحقيقات نشان داده است كه ميزان افسردگي افراد مجرد بيشتر از افراد متاهل است(فرهادي، 1378)

خصوصيات ازدواج موفق:

همانطور كه ذكر شد، ازدواج بر سلامت رواني افراد در كليه ملل و جوامع با هر ساختاري تاثير مثبتي دارد ولي نه هر ازدواجي ، بلكه همچنان تاكيد شد ازدواجي كه با موفقيت همراه باشد.
پيامبر گرامي اسلام نيز همسر خوب و شايسته را بزرگترين نعمت زندگي دانسته اند، نه هر همسري را. بنابراين ازدواجهاي موفق مشوق رشد و شكوفايي اشخاص است ولي ازدواجهايي كه با موفقيت همراه نباشد با مشكلات فراوان از قبيل ناكام كردن، تعارض و تنها گذاشتن طرفين توام خواهد شد .وقتي هم تعارض زناشوئي شروع مي شود، زن و شوهر به خاطر بي اطلاعي از مكانيسم هاي خانواده و ندانم كاري به مشكل دامن مي زنند.
درباره خصوصيات ازدواج موفق ملاك ها و مشخصات مختلفي ارائه شده است.دكتر ”اسپرجيون“ روانپزشك معروف انگليسي معتقد است ازدواج موفق بايد چهار نياز اساسي انسان را برآورده سازد:
1- تامين كننده نيازهاي جنسي باشد.2- بين طرفين ارتباط و تعامل توأم با تفاهم وجود داشته باشد و در موقعيتهاي گوناگون ستايش و قدرداني از يكديگر را ابراز دارند. 3- زوجين زمينه هاي تشويق جهت رشد و شكوفايي يكديگر را فراهم مي سازند.4- دو طرف علاوه بر عشق و محبت به يكديگر ،به ازدواج نيز عشق مي ورزند و در حفظ بنياد خانواده پيوسته تلاش مي كنند(نوابي نژاد،1379)
به طور خلاصه مي توان برخي از خصايص ازدواج موفق را اين چنين برشمرد:
1- زن و شوهر خود را خوشبخت مي دانند.
2- ارضاي كامل متقابل نيازهاي فيزيكي و عاطفي اساسي انجام مي گيرد.
3- هر يك از همسران زندگي ديگري را بارور مي گرداند.
4- محيط زناشوئي، شخصيت هر كدام از دو طرف را ارزشمند و ارجمند مي گرداند و به هر يك امكان مي دهد و كمك مي كند كه به عنوان يك شخص استعدادهاي ذاتي خود را شكوفا سازند و تحقق بخشند.
5- پشتيباني متقابل دارند؛ هيچ يك از زن و شوهر”خود“ يا ”من“ ديگري را تهديد نمي كنند و از بودن با همديگر احساس آرامش مي كنند.
6- نسبت به هم درك و فهم متقابل دارند(شعاري نژاد، 1371)
7- خانواده محل ارزيابي مشكلات و كمبودها و اقدام در جهت رفع آنهاست.
8- سرچشمه دوستي، رفاقت و حمايت كننده رواني، اقتصادي و فرهنگي است.
9- تشكيل خانواده وارد بر فرد را خنثي و تعديل مي كند.
10- خانواده بي اعتمادي، بي انگيزگي، تكرار كار و كسالت ناشي از آن را نيز رفع مي كند.(نوابي نژاد، 1379)

عوامل موثر بر ازدواج موفق :

ازدواج موفق با خصوصياتي كه برشمرديم به عوامل متعددي بستگي دارد كه مي توان آنها را به طور خلاصه اينچنين ذكر كرد: 1- تناسب در تحصيلات 2- تناسب در سن3- تناسب در عقيده و اخلاق4- تناسب در تمايلات جنسي 5- تناسب و هماهنگي فكري و عاطفي (شفيع آبادي، 1378)6- تناسب در ايمان و اعتقادات مذهبي 7- تناسب در زمينه هاي تربيتي و فرهنگي خانواده 8- تناسب در وضعيت اقتصادي و اجتماعي خانواده (نوابي نژاد، 1374) 9- تناسب در مكان جغرافيايي 10- تناسب در تواناييهاي ذهني(نوابي نژاد، 1379) و ..

نقش و ضرورت مشاوره در ازدواج :

ازدواج همانطور كه ذكر شد ، يكي از مهمترين حوادثي است كه در زندگي هر آدمي رخ مي دهد لذا واجد توجهي در خور اهميت آن است.نظر به اهميت ازدواج و تشكيل خانواده و تاثير آن در تداوم و استحكام خانواده و تربيت فرزندان و داشتن زندگي سالم توأم با رضايت و خوشبختي و احساس موفقيت ، ضرورت دارد دختران و پسران هنگام ازدواج از خدمات مشاوره ازدواج بهرهمند شوند و از اين طريق با اهداف، وظايف و حقوق يكديگر به خوبي آشنا شوند.امروزه دختران و پسران جوان در آستانه ازدواج با بهره گيري از خدمات مشاوره ازدواج مي توانند با گامهاي راسخ تر و آرامش و اطمينان بيشتري در راه پرپيچ و خم ازدواج و تشكيل خانواده گام نهند و در نهايت در اين امر موفق باشند.
متاسفانه در جامعه ما در برخي از موارد دختران و پسران بدون مطالعه و آگاهي كافي با برخورداري از احساس و ذوق منهاي دقت در ابعاد گوناگون اخلاقي، جسمي و رواني با يكديگر ازدواج مي كنند.همچنين بعد از تشكيل خانواده نيز در صورت ايجاد تعارض هاي زناشوئي به دليل بي اطلاعي و نداشتن آگاهي كافي و ندانم كاري به اين مشكلات دامن مي زنند همين عوامل و بي اطلاعي ها ضرورت انجام مشاوره را در تمام مراحل ازدواج و تشكيل خانواده دو چندان كرده است.
امروزه ارزش خدمات مشاوره ازدواج و خانواده درماني نه فقط در درمان كاركردهاي غلط و نامطلوب زن و شوهر، كه در پيشگيري از بروز بسياري از نابسامانيها در زندگي زناشوئي و حفظ و ابقاء و يا انتقال ويژگيهاي رفتاري مطلوب و شرايط و موقعيتهاي پويا و رشد دهنده در زندگي خانواده شناخته شده است.

انواع مشاوره ازدواج:

توجه به روند ازدواج نشان مي دهد كه هر يك از مراحل آن به مشاوره مخصوص آن مرحله نياز دارد.مراحل مشاوره ازدواج عبارتند از (روشن،1378) :

1- مشاوره قبل از ازدواج:

هدف اصلي مشاوره در اين مرحله، كمك به افراد جهت انتخاب زوج مناسب است.اين مرحله مهمترين مرحله مشاوره ازدواج است، زيرا جنبه پيشگيري دارد و در صورت هدايت صحيح موجب تامين بهداشت رواني خانواده مي شود.

2- مشاوره در حين ازدواج:

هدف از مشاوره در اين مرحله، تحكيم پايه هاي زوجين است.شناخت زوجين از يكديگر، بدست آوردن اطلاعات درباره روانشناسي زن و مرد، چگونگي رفتار صحيح آنها با يكديگر و جلوگيري از بروز اختلاف نظرها و عميق شدن آن از اهداف اين مرحله مشاوره است.

3- مشاوره بعد از ازدواج:

زوجين در اين مرحله، يعني شروع زندگي مشترك مسائل فرهنگي، عقيدتي، اجتماعي و سنن مورد قبول يكديگر را عملاً تجربه مي كنند و ممكن است قادر به حل پاره اي از تعارضات و اختلافات نباشند، بنابراين مشاوره در اين مرحله براي راهنمايي آنها و پيشگيري از بروز اختلاف مفيد خواهد بود .