ریچارد فاینمن در فیزیک عصر ما

«فاینمن» در فیزیك عصر ما نام آشنایی است. كار اصلی‌اش فیزیك نظری است ولی خیلی چیزهای دیگر هم می‌داند. محققی پر كار و مدرسی كم نظیر است؛ آدم با قریحه‌ای است كه می‌تواند مفاهیم انتزاعی علمی را با زبانی زنده و هیجان انگیز و به صورتی «عامه فهم» بیان كند. جایزه نوبل فیزیك گرفته است، دستی هم در هنر دارد... و این‌همه كافی است تا پروفسور ریچارد فیلیپس فاینمن – متولد 1297/1918 و اهل نیویورك – در شمار سرشناس‌ترین شخصیت‌های علمی این روزگار باشد، كه هست. فاینمن در «ام آی تی» و دانشگاه پرینستون درس خواند و در 24 سالگی (1321/1942) دكتر فیزیك شد. مدتی در پروژه‌ی مانهاتان و سپس – مقارن با جنگ دوم – در مركز تحقیقات لوس آلاموس روی بمب اتمی كار می‌كرد تا آن‌كه در سال 1324/1945 به عضویت دانشگاه كورنل درآمد و از همان اوایل كار به عنوان «یك دانشگاهی برجسته» شناخته شد. در سال 1329/1950 باسمت استاد فیزیك نظری به انستیتوی تكنولوژی كالیفرنیا (كلتك) رفت و در آن‌جا به تدریس و تحقیق ادامه داد. چهار سال بعد به خاطر «سهم ارزنده‌اش در ارتقاء دانش ریاضی و فیزیك» جایزه‌ی «آلبرت اینیشتین» را برد و به عضویت آكادمی علوم امریكا انتخاب شد. فاینمن در نخستین سال‌های دهه‌ی 1340/1960 یك دوره مباحث مقدماتی فیزیك را هم در كلتك درس می‌داد. نتیجه‌ی تجربه‌ی این سال‌ها درسنامه‌های جالب و مشهور اوست كه كلیات فیزیك را شامل می‌شود و از همان سال‌ها درسه جلد منتشر شده است.
شهرت فاینمن بیشتر به خاطر سهم عمده‌ای است كه در ساختن و پرداختن نظریه‌ی الكترودنامیك كوانتومی جدید داشته است. او از همان زمانی كه در پرینستون بود به بررسی مشكلات موجود در نظریه‌ی الكترودینامیك كوانتومی (كه در اواخر دهه‌ی 1300/1920 عمدتاً توسط دیراك پایه گذاری شده بود) پرداخت و در سال 1327/1948 نظریه‌ی خود را ارائه كرد. نظریه‌ی فاینمن كه به برهم كنش تابش الكترومغناطیسی با ذرات بنیادی مربوط می‌شود منجر به تحولات بزرگی در زمینه‌ی الكترودینامیك كوانتومی نسبیتی شد و به همین مناسبت بود كه جایزه‌ی نوبل 1344/1965 را به او دادند (به اشتراك با شوینگر امریكایی و توموناگای ژاپنی كه آن‌ها هم مستقلاً شبیه همین كار را كرده بودند). او در همین سال به عنوان عضو خارجی در انجمن سلطنتی (انگلستان) نیز پذیرفته شد. فاینمن ضمن كار بر روی نظریه‌اش موفق به ابداع روشی شد كه در تحلیل و ساده‌سازی محاسبات مسائل الكترودینامیك كوانتومی بسیار مؤثر است. این روش مبتنی بر نمودارهایی است كه اكنون به نام خود او معروف‌اند. فاینمن علاوه بر الكترودینامیك كوانتومی دارای تحقیقات و تألیفات ارزنده‌ی دیگری هم هست. از جمله روی هلیوم مایع كار كرده و در تدوین یك نظریه‌ی مهم درباره‌ی واپاشی بتا و برهم كنش‌های ضعیف هم دست داشته است. پروفسور فاینمن در سال 1343/1964 به دعوت دانشگاه كورنل یك رشته سخنرانی غیر تخصصی تحت عنوان «خصلت قانون فیزیكی» برای دانشجویان این دانشگاه ایراد كرد. این سخن‌ رانی‌ها بعداً در كتابی به همین اسم منتشر شد.
این استاد بی نظیر فیزیک در پانزدهم فوریه 1988 میلادی در کالیفرنیا در گذشت.