نویسنده: عیسی ولایی
نگاهی به یك اصطلاح در علم اصول
شیخ انصاری معتقد است: اصالة الحقیقه و اصالة العموم و اصالة الاطلاق و... از اقسام اصالة الظهور هستند، و برگشت اصالة الظهور به اصالة عدم القرینه (1) است. با این توضیح كه اصالة الحقیقه به اصالة عدم قرینة المجاز، و اصالة العموم به اصالة عدم المخصص برمی‌گردد. در كتاب اصول الفقه (2) پس از نقل مطلب فوق آمده: مقصود مرحوم شیخ ظاهراً این است كه اصالة الظهور به دلیل بناء عقلاء بر حجیت «اصل عدم قرینه» حجت است. و اما آخوند خراسانی برخلاف شیخ انصاری می‌گوید: اصالة عدم القرینه به اصالة الظهور برمی‌گردد. مؤلف پس از بیان دیدگاه‌های شیخ انصاری و آخوند خراسانی و نقد آنها، می‌گوید: تنها یك اصل مورد قبول عقلاء است؛ و آن اصالة الظهور است. و بناء عقلاء نیز بیش از یكی نیست، و آن عبارت است از «الغاء احتمال خلاف ظاهر» همانند احتمال غفلت، احتمال خطا، احتمال نصب قرینه برخلاف كه آن هم تعبیری از اصالة الظهور خواهد بود. چه بسا مقصود شیخ انصاری و آخوند از اصالة عدم القرینه همان الغای احتمال غفلت یا قرینه باشد، در آن صورت اختلافی بین این دو اندیشمند بزرگ اصولی نخواهد بود، بلكه تعبیرهای آنان مختلف است. (3)پی‌نوشت‌ها:
1.اصول الفقه، ج3، ص150.
2.مأخذ پیشین، همان جا.
3.مأخذ پیشین، ج3، ص153.
ولائی، عیسی، (1391)، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی، چاپ نهم
