نویسنده: عیسی ولایی
نگاهی به یك اصطلاح در علم اصول
اصل عبارت است از حكم ظاهری برای كسی كه جاهل به واقع باشد. بنابراین اگر در جعل چنین حكمی واقع نیز مدنظر قرار گیرد، به آن اصل محرز (1) یا اصل تنزیلی گویند. به دیگر سخن در اصل محرز یا اصول تنزیلی بناء عملی بر این است كه یكی از دو طرفِ شك را واقع فرض كرده و طرف مقابل را ملغی كند و شك را در طرفِ مقابل در عالم تشیع كالعدم قرار دهد. وقتی در دلیل استصحاب معصوم می‌فرماید: «لا تنقض الیقین بالشك» یعنی بناء عملی بر بقاء متیقن كرده و حال شك را نازل منزله حال یقین و احراز قرار بده. اصول محرز یا تنزیلی عبارت است از: استصحاب قاعده‌ی تجاوز، اصالة الصحه. اما در صورتی كه در مقام جعل حكم ظاهری ملاحظه مشابهت آن با واقع نشود به آن اصل غیرمحرز یا اصل غیرتنزیلی گویند. به بیان دیگر در اصول غیرمحرز یا غیرتنزیلی تنها به یكی از دو طرف عمل می‌شود نه آنكه انتخاب آن یكی به عنوان واقع و نازل منزله‌ی واقع باشد، همانند اصل برائت و اصل تخییر و...پی‌نوشت:
1.فوائد الاصول، ج3، ص 15 و ج4، ص10 و 591؛ الاصول العامه للفقه المقارن، ص449.
منبع مقاله :ولائی، عیسی، (1391)، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، تهران: نشر نی، چاپ نهم
