اهمیت دادن به جرقه های خلاق راه های پرورش خلاقیت
نويسنده: صغری حسینی
جستجوی صحیح حقیقت مستلزم فکر باز و به نحو گسترده ای در مسیر جریان مربوطه قرار گرفتن است و جستجوی ما باید عمیق تر از صرفا احساس کردن مطلب باشد، باید به عمق چگونه و چرای موضوع وارد شویم. صرف مشاهده یک محصول جالب چیزی به انبان خلاقیت ما نمی افزاید. لیکن در صورتی که دریابیم محصول چگونه کار می کند و چرا مورد توجه قرار گرفته ممکن است سرنخ یک رشته فکری را به دست دهد که قدرت تصور ما آن را به طلا تبدیل کند. جستجوی ما باید شامل نقشه های شکست خورده نیز بشود زیرا ایده های خوب غالبا با تفحص در علل شکست افشا می شوند. گشادگی فکر آنقدر برای خلاقیت حائز اهمیت است که گاهی باید عواملی را که ممکن است مغز ما را در جستجوی ایده ها ببندد از خود دور کنیم. گاهی باید فکر خود را با مسدود کردن محیط باز نگهداریم مانند پاستور که وقتی به جنوب فرانسه برای یافتن علت بیماری کرم ابریشم مراجعه کرد، نظریات پرورش دهندگان کرم ابریشم او را قانع نکرد و آنها نتوانستند نظریات خود را به او بقبولانند، اگر وی این نظریات را قبول می کرد هرگز قادر به یافتن پاسخی با ارزش نمی شد.
هدف خود را گشاده کردن فکر (گشاده فکر بودن) قرار دهید. هشیارانه در انتظار ظن های خلاق خود باشید و هرگاه چنین ظنی در آستانه ضمیر آگاهتان ظاهر شد با آغوش باز از آن استقبال کنید. این کار یک روزه شما را به نابغه ای تبدیل نخواهد کرد لیکن تضمین خواهد کرد که به شما در یافتن گنجینه ای از ایده ها که در اعماق مغزتان مخفی است کمک کند.
اینک به بررسی راه های پرورش خلاقیت می پردازیم تا هشیارانه زندگی کردن را بیاموزیم.
باید امیدوار باشیم.
نیاز به شور و شوق داریم.
۲) باید خود را تشویق کنیم تا آنجا که اعتماد به نفس پیدا کنیم زیرا اعتماد به نفس نیروی عظیمی در تداوم خلاقیت به شمار می رود. شواهد علمی وجود دارد که اگر فکر کنیم قادر به کاری هستیم خواهیم توانست آن کار را انجام دهیم حتی ثابت شده که مغزهای ما قادر است وزن سنگین را سبک جلوه دهد.
۳) استفاده از قدرت تصور جانشینی که به وسیله آن می توانیم خود را به جای دیگران قرار دهیم به عنوان مثال در تماشای تئاتر و سینما و تلویزیون ما از این تصور بهره می گیریم و خود را به جای بازیگران قرار می دهیم. احکام ادیان که غالبا حاکی از احساس همدردی نسبت به همنوع است والاترین کاربرد تصور جانشینی را تشکیل می دهد. برای آن که با دیگران نوعی رفتار کنیم که مایلیم با ما رفتار شود اول باید تصور کنیم که مردم مایلند با آنان چگونه رفتار شود و نیز بدانیم که ما می خواهیم چگونه با ما رفتار شود.
اگر بیشتر می کوشیدیم که خود را به جای دیگران قرار دهیم در امور بشر هماهنگی بیشتر و اختلاف کمتری وجود می داشت.
۴) باید کوشش آگاهانه ای به کار ببریم که غیرعادی ترین و عجیب ترین ایده های ممکن را خلق کنیم و به جای آن که به این جرقه های اولیه بخندیم باید آنها را یادداشت کنیم.
به منظور به حرکت درآوردن مغزهایمان، مداد مانند اهرمی عمل می کند. تقریبا تمام افراد برجسته راز موفقیت خود را کوشش مداوم در قبال عدم موفقیت های مکرر بیان کرده اند و ادعا کرده اند استعداد خلاقیت آنان به مراتب پایین تر از حد نبوغ است.
۵) در کوشش خلاق باید مانند دو فرد مختلف عمل کنیم که گاه باید مغز قضاوت کننده خود را خاموش کرده، مغز خلاق خود را روشن کنیم و مدت لازم صبر کرده سپس چراغ قضاوت خود را روشن کنیم. نوعی روش تناوب بین تفکر خلاق و تفکر داورانه معمولا مفید واقع می شود.
۶) وقتی به قضاوت می رسیم اگر بتوانیم به جای نظر دادن محض آزمایش کنیم بسیار بهتر است زیرا قضاوت شخصی به ندرت می تواند به اندازه لازم بی طرفانه باشد.
۷) یک نوع عامل موثر بیرونی در خلاقیت عبارت از تشویق به وسیله دیگران است، نزدیکان بهترین مشوقین اند. در داخل خانواده تشویق با ارزش تر از هر جای دیگر است «باید به هر اقدام ممکن که افراد را به خلق ایده های بهتر و بیشتر تشویق می کند مبادرت ورزیم.»
موسسات صنعتی و تجاری دریافته اند که هر چه در سیستم پیشنهادات خود عامل تشویق را تقویت کنند این سیستم بهتر نتیجه می دهد. البته این سخن توماس کارلایل نویسنده معروف اسکاتلندی نیز درست است که:«قدری مخالفت برای هر کس کمک بزرگی است.»
۸) اگر خلاقیت را ولو جزئی، تکرار کنیم برایمان ایجاد عادت می شود. لذا باید از خود سؤال کنیم در جستجوی داده ها باشیم، تجربه بیندوزیم و ترمزها را نگاه کنیم بالاتر از همه قدرت تصور خدادادی خود را به کار اندازیم به محض آنکه این فوت و فن به عادت تبدیل شد چنانکه همیشه خواهد شد درخواهیم یافت که قدرت تصور مانند قدرت ایمان می تواند کوه ها را به حرکت درآورد.
همیشه روزهای تاریکی وجود دارد ولی اگراعتقادتان به ارزش مساله چنان است که با وجود اشکالات شجاعانه به کار ادامه دهید، احتمال زیادی وجود دارد که بالاخره به موفقیت نائل آئید.
۹) متواضع بودن - در حقیقت اکثریت قاطع افرادی که در خلاقیت مشهور بوده اند تا حد حقارت متواضع بوده اند. البته حقارت را به قصد تواضع نباید با حماقت اشتباه کرد.
راه ترغیب دیگران به قبول یک ایده عبارت از بیان آن موضوع به نحوی ملایم و دقیق است این باعث می شود که شنونده شما چه بسا شما را به ارزشمند بودن ایده تان قانع کند لیکن اگر با آهنگ صدایی مملو از خودبینی و نخوت با وی برخورد کنید، احتمال آن دارد که وی را علیه ایده خود - هرچند هم که خوب باشد - برانگیزید.
۱۰) تمرین دادن مداوم قدرت خلاقیت با فعالیت هایی که بیشترین امکان را برای پرورش قدرت تصور خلاق به وجود می آورند (حتی قدرت حافظه یا خصوصیات عاطفی را می توان ازطریق تمرین بهتر کرد، هر چه بیشتر مهربانی کنیم مهربان تر می شویم.)
بهترین نوع تمرین، ترکیب کردن عملی کوشش با قدرت تصور است.
۱۱) علاوه بر تمرین، تجربه کردن غنی ترین سوخت برای ایده جوئی است. تجربه دست اول غنی تر از تجربه دست دوم مانند خواندن سطحی، گوش دادن یا تماشا کردن است.
مسافرت بالاخص سفر به نقاط دور افتاده یک نوع تجربه بسیار خوب است و اگر در حین مسافرت از مشاهدات و ایده هائی که تدبیر می کنیم یادداشت برداری کنیم ارزش کاربردی سفرمان را به مقیاس وسیعی ارتقاء می بخشیم. در نقاط دوردست چون شخص ناچار است مصائب را تحمل کرده، به خود متکی باشد بهتر قادر خواهد بود که ایده های جدید تدبیر کند.
۱۲) تماس های شخصی افراد با یکدیگر برای تغذیه و تهییج تصور می تواند بسیار مفید واقع گردد. این موضوع به خصوص در صورت تماس ما با کودکان بیشتر صادق است زیرا بزرگسالان می توانند در نتیجه کار با کودکان از لحاظ قدرت تصور رشد کنند. در تماس با کودکان باید خود را به آنها نزدیک کرد، باید با آنها صمیمانه برخورد کرد.
نکته قابل توجه عبارت از آن است که ارزش خلاقیت تماس با کودکان بیشتر بستگی به طرز تلقی بزرگسالان دارد. اگر با آنان با نظر حقارت سخن بگوئیم به سرعت ما را ساکت خواهند کرد لیکن اگر بتوانیم لنگر تصور بزرگسالی خود را رها کنیم با آنان در افق زیبایی از تخیل وارد می شویم.
بازی های فکری از جمله: شطرنج، بیست سوالی، بازیهایی که در هوای آزاد انجام می شوند، حل معما، حل جدول، ایجاد و افشای رمزها، ساختن وسایل نو و زیبا از وسائل خراب و بی مصرف، بازی با لغات (یافتن مترادف ها، متضادها و...) مانند ادیسون که به حل معما به عنوان تمرین در خلاقیت اعتقاد زیادی داشت.
۱۴) سرگرمی ها و هنرهای زیبا مانند ساختن کاردستی ها -
کاردستی ها برای ما از نظر خلاقیت دارای اثر بیشتری خواهند بود در صورتی که خود هم طرح را به وجود آوریم و هم آن را اجرا کنیم.
کارهای دستی مانند سبدسازی- تکه دوزی- فلزکاری - مدل سازی - منبت کاری، هنرهای زیبا مستلزم کاربرد قدرت تصور است زیرا چنان که ارسطو بیان می دارد «باید چیزی را به عرصه وجود آورد». این مطالب در مورد موسیقی، مجسمه سازی، نقاشی صادق است.
نتیجه اخلاقی که از یک هنر به دست می آوریم بستگی به چگونگی اجرای آن دارد وقتی غیرفعال به موسیقی گوش می دهیم تنها حالت انگیزش قدرت تصور را به وجود آورده ایم لیکن وقتی بکوشیم آهنگ بسازیم خلاقیت خویش را به نحوه فعالی به تمرین در می آوریم.
۱۵) مطالعه عامل پیشرفت و پرورش خلاقیت است. چنان که فرانسیس بیکن فیلسوف انگلیسی قرن شانزدهم اظهار داشت: «مطالعه انسان را کامل می کند».
یک آزمایش برای آنکه چه مطالبی بخوانیم عبارت از پرسش این سوال است «آیا این مطلب تا چه حد تمرین خوبی برای مغز خلاق من فراهم خواهد ساخت.»
داستانهای خیالی، داستانهای اسرارآمیز امکان فراهم نمودن تمرینات خلاق مناسب را بهتر فراهم می کند در صورتی که آنها را چنان بخوانیم که گویی در رل قهرمانان داستان شرکت می کنیم نه فقط به عنوان تماشاچی یا اینکه از زبان قصه گوی توانایی این داستانها را بشنویم.
پربارترین نوع خواندن عبارت از خواندن بیوگرافی است یعنی بهره مندی از تجربیات دیگران. به طور کلی در امر مطالعه باید بین اطلاعات و تنویر فکری تمایز قائل شد و برای کسب تنویر فکر باید هنگام خواندن تعمق کنیم.
یادداشت برداری در حین مطالعه، تمرین خلاقیت بسیار بهتری را به وجود می آورد یکی از محاسن این کار آن است که در ما انرژی بیشتری القاء می کند.
طرز صحیح خواندن سرشار از ویتامین است بعضی نیز توانسته اند از جانشین نزدیک آن یعنی تجربه غنی تغذیه کنند لیکن این به یک روند بسیار طولانی تری نیاز دارد.
۱۶) نویسندگی عامل دیگری در تمرین و پرورش خلاقیت محسوب می شود. با نویسندگی می توان به نحو بارزی قدرت تصور را پرورش داد. آزمایش های علمی «روان بودن در نویسندگی» را به عنوان یک شاخص اساسی استعداد خلاقیت ارزیابی کرده است حتی برنامه نویسی ممکن است در صورتی که به نحو صحیحی انجام شود آموزش مفیدی فراهم سازد.
۱۷) تمرین در حل خلاق مسائل: مستقیم ترین روش برای پرورش خلاقیت عبارت از پرداختن به کار خلاق یعنی واقعاً تدبیر نمودن راه حل برای مسائل مشخص حقیقی است.
۱۸) روشن کردن هدف و تمرکز بر روی آن. تمرکز به عنوان کلید خلاقیت شمرده می شود. مثلاً می خواهیم خانه ای بخریم پس ابتدا می خواهیم درآمد لازم کسب کنیم.
نمی توانیم آگاهانه خرمن شانس و تصادفات خوشبختی آور را زیاد کنیم لیکن با کوشش آگاهانه می توان چنین کرد.
۱۹) حساسیت به مسائل- از کنار مسائل بدون دقت و توجه عبور نکنیم بلکه در جستجوی حل مسائل برآییم بدین معنی که حل این مسائل به معنی ایجاد فرصت های جدید و مناسب باشد.
۲۰) پیروزی های خلاقیت همچنین از طریق شیرجه رفتن به اعماق برای جستجوی مسائل جدید بدست می آید فقط به مشاهده اکتفا نکنیم بلکه درباره آن چه که می بینیم تعمق کنیم.
منبع:روزنامه کیهان
هدف خود را گشاده کردن فکر (گشاده فکر بودن) قرار دهید. هشیارانه در انتظار ظن های خلاق خود باشید و هرگاه چنین ظنی در آستانه ضمیر آگاهتان ظاهر شد با آغوش باز از آن استقبال کنید. این کار یک روزه شما را به نابغه ای تبدیل نخواهد کرد لیکن تضمین خواهد کرد که به شما در یافتن گنجینه ای از ایده ها که در اعماق مغزتان مخفی است کمک کند.
اینک به بررسی راه های پرورش خلاقیت می پردازیم تا هشیارانه زندگی کردن را بیاموزیم.
راه های پرورش خلاقیت
باید امیدوار باشیم.
نیاز به شور و شوق داریم.
۲) باید خود را تشویق کنیم تا آنجا که اعتماد به نفس پیدا کنیم زیرا اعتماد به نفس نیروی عظیمی در تداوم خلاقیت به شمار می رود. شواهد علمی وجود دارد که اگر فکر کنیم قادر به کاری هستیم خواهیم توانست آن کار را انجام دهیم حتی ثابت شده که مغزهای ما قادر است وزن سنگین را سبک جلوه دهد.
۳) استفاده از قدرت تصور جانشینی که به وسیله آن می توانیم خود را به جای دیگران قرار دهیم به عنوان مثال در تماشای تئاتر و سینما و تلویزیون ما از این تصور بهره می گیریم و خود را به جای بازیگران قرار می دهیم. احکام ادیان که غالبا حاکی از احساس همدردی نسبت به همنوع است والاترین کاربرد تصور جانشینی را تشکیل می دهد. برای آن که با دیگران نوعی رفتار کنیم که مایلیم با ما رفتار شود اول باید تصور کنیم که مردم مایلند با آنان چگونه رفتار شود و نیز بدانیم که ما می خواهیم چگونه با ما رفتار شود.
اگر بیشتر می کوشیدیم که خود را به جای دیگران قرار دهیم در امور بشر هماهنگی بیشتر و اختلاف کمتری وجود می داشت.
۴) باید کوشش آگاهانه ای به کار ببریم که غیرعادی ترین و عجیب ترین ایده های ممکن را خلق کنیم و به جای آن که به این جرقه های اولیه بخندیم باید آنها را یادداشت کنیم.
به منظور به حرکت درآوردن مغزهایمان، مداد مانند اهرمی عمل می کند. تقریبا تمام افراد برجسته راز موفقیت خود را کوشش مداوم در قبال عدم موفقیت های مکرر بیان کرده اند و ادعا کرده اند استعداد خلاقیت آنان به مراتب پایین تر از حد نبوغ است.
۵) در کوشش خلاق باید مانند دو فرد مختلف عمل کنیم که گاه باید مغز قضاوت کننده خود را خاموش کرده، مغز خلاق خود را روشن کنیم و مدت لازم صبر کرده سپس چراغ قضاوت خود را روشن کنیم. نوعی روش تناوب بین تفکر خلاق و تفکر داورانه معمولا مفید واقع می شود.
۶) وقتی به قضاوت می رسیم اگر بتوانیم به جای نظر دادن محض آزمایش کنیم بسیار بهتر است زیرا قضاوت شخصی به ندرت می تواند به اندازه لازم بی طرفانه باشد.
تمرین و تشویق خلاقیت
۷) یک نوع عامل موثر بیرونی در خلاقیت عبارت از تشویق به وسیله دیگران است، نزدیکان بهترین مشوقین اند. در داخل خانواده تشویق با ارزش تر از هر جای دیگر است «باید به هر اقدام ممکن که افراد را به خلق ایده های بهتر و بیشتر تشویق می کند مبادرت ورزیم.»
موسسات صنعتی و تجاری دریافته اند که هر چه در سیستم پیشنهادات خود عامل تشویق را تقویت کنند این سیستم بهتر نتیجه می دهد. البته این سخن توماس کارلایل نویسنده معروف اسکاتلندی نیز درست است که:«قدری مخالفت برای هر کس کمک بزرگی است.»
۸) اگر خلاقیت را ولو جزئی، تکرار کنیم برایمان ایجاد عادت می شود. لذا باید از خود سؤال کنیم در جستجوی داده ها باشیم، تجربه بیندوزیم و ترمزها را نگاه کنیم بالاتر از همه قدرت تصور خدادادی خود را به کار اندازیم به محض آنکه این فوت و فن به عادت تبدیل شد چنانکه همیشه خواهد شد درخواهیم یافت که قدرت تصور مانند قدرت ایمان می تواند کوه ها را به حرکت درآورد.
همیشه روزهای تاریکی وجود دارد ولی اگراعتقادتان به ارزش مساله چنان است که با وجود اشکالات شجاعانه به کار ادامه دهید، احتمال زیادی وجود دارد که بالاخره به موفقیت نائل آئید.
۹) متواضع بودن - در حقیقت اکثریت قاطع افرادی که در خلاقیت مشهور بوده اند تا حد حقارت متواضع بوده اند. البته حقارت را به قصد تواضع نباید با حماقت اشتباه کرد.
راه ترغیب دیگران به قبول یک ایده عبارت از بیان آن موضوع به نحوی ملایم و دقیق است این باعث می شود که شنونده شما چه بسا شما را به ارزشمند بودن ایده تان قانع کند لیکن اگر با آهنگ صدایی مملو از خودبینی و نخوت با وی برخورد کنید، احتمال آن دارد که وی را علیه ایده خود - هرچند هم که خوب باشد - برانگیزید.
۱۰) تمرین دادن مداوم قدرت خلاقیت با فعالیت هایی که بیشترین امکان را برای پرورش قدرت تصور خلاق به وجود می آورند (حتی قدرت حافظه یا خصوصیات عاطفی را می توان ازطریق تمرین بهتر کرد، هر چه بیشتر مهربانی کنیم مهربان تر می شویم.)
بهترین نوع تمرین، ترکیب کردن عملی کوشش با قدرت تصور است.
۱۱) علاوه بر تمرین، تجربه کردن غنی ترین سوخت برای ایده جوئی است. تجربه دست اول غنی تر از تجربه دست دوم مانند خواندن سطحی، گوش دادن یا تماشا کردن است.
مسافرت بالاخص سفر به نقاط دور افتاده یک نوع تجربه بسیار خوب است و اگر در حین مسافرت از مشاهدات و ایده هائی که تدبیر می کنیم یادداشت برداری کنیم ارزش کاربردی سفرمان را به مقیاس وسیعی ارتقاء می بخشیم. در نقاط دوردست چون شخص ناچار است مصائب را تحمل کرده، به خود متکی باشد بهتر قادر خواهد بود که ایده های جدید تدبیر کند.
۱۲) تماس های شخصی افراد با یکدیگر برای تغذیه و تهییج تصور می تواند بسیار مفید واقع گردد. این موضوع به خصوص در صورت تماس ما با کودکان بیشتر صادق است زیرا بزرگسالان می توانند در نتیجه کار با کودکان از لحاظ قدرت تصور رشد کنند. در تماس با کودکان باید خود را به آنها نزدیک کرد، باید با آنها صمیمانه برخورد کرد.
نکته قابل توجه عبارت از آن است که ارزش خلاقیت تماس با کودکان بیشتر بستگی به طرز تلقی بزرگسالان دارد. اگر با آنان با نظر حقارت سخن بگوئیم به سرعت ما را ساکت خواهند کرد لیکن اگر بتوانیم لنگر تصور بزرگسالی خود را رها کنیم با آنان در افق زیبایی از تخیل وارد می شویم.
بازی و سرگرمی های خلاقیت زا
بازی های فکری از جمله: شطرنج، بیست سوالی، بازیهایی که در هوای آزاد انجام می شوند، حل معما، حل جدول، ایجاد و افشای رمزها، ساختن وسایل نو و زیبا از وسائل خراب و بی مصرف، بازی با لغات (یافتن مترادف ها، متضادها و...) مانند ادیسون که به حل معما به عنوان تمرین در خلاقیت اعتقاد زیادی داشت.
۱۴) سرگرمی ها و هنرهای زیبا مانند ساختن کاردستی ها -
کاردستی ها برای ما از نظر خلاقیت دارای اثر بیشتری خواهند بود در صورتی که خود هم طرح را به وجود آوریم و هم آن را اجرا کنیم.
کارهای دستی مانند سبدسازی- تکه دوزی- فلزکاری - مدل سازی - منبت کاری، هنرهای زیبا مستلزم کاربرد قدرت تصور است زیرا چنان که ارسطو بیان می دارد «باید چیزی را به عرصه وجود آورد». این مطالب در مورد موسیقی، مجسمه سازی، نقاشی صادق است.
نتیجه اخلاقی که از یک هنر به دست می آوریم بستگی به چگونگی اجرای آن دارد وقتی غیرفعال به موسیقی گوش می دهیم تنها حالت انگیزش قدرت تصور را به وجود آورده ایم لیکن وقتی بکوشیم آهنگ بسازیم خلاقیت خویش را به نحوه فعالی به تمرین در می آوریم.
۱۵) مطالعه عامل پیشرفت و پرورش خلاقیت است. چنان که فرانسیس بیکن فیلسوف انگلیسی قرن شانزدهم اظهار داشت: «مطالعه انسان را کامل می کند».
یک آزمایش برای آنکه چه مطالبی بخوانیم عبارت از پرسش این سوال است «آیا این مطلب تا چه حد تمرین خوبی برای مغز خلاق من فراهم خواهد ساخت.»
داستانهای خیالی، داستانهای اسرارآمیز امکان فراهم نمودن تمرینات خلاق مناسب را بهتر فراهم می کند در صورتی که آنها را چنان بخوانیم که گویی در رل قهرمانان داستان شرکت می کنیم نه فقط به عنوان تماشاچی یا اینکه از زبان قصه گوی توانایی این داستانها را بشنویم.
پربارترین نوع خواندن عبارت از خواندن بیوگرافی است یعنی بهره مندی از تجربیات دیگران. به طور کلی در امر مطالعه باید بین اطلاعات و تنویر فکری تمایز قائل شد و برای کسب تنویر فکر باید هنگام خواندن تعمق کنیم.
یادداشت برداری در حین مطالعه، تمرین خلاقیت بسیار بهتری را به وجود می آورد یکی از محاسن این کار آن است که در ما انرژی بیشتری القاء می کند.
طرز صحیح خواندن سرشار از ویتامین است بعضی نیز توانسته اند از جانشین نزدیک آن یعنی تجربه غنی تغذیه کنند لیکن این به یک روند بسیار طولانی تری نیاز دارد.
۱۶) نویسندگی عامل دیگری در تمرین و پرورش خلاقیت محسوب می شود. با نویسندگی می توان به نحو بارزی قدرت تصور را پرورش داد. آزمایش های علمی «روان بودن در نویسندگی» را به عنوان یک شاخص اساسی استعداد خلاقیت ارزیابی کرده است حتی برنامه نویسی ممکن است در صورتی که به نحو صحیحی انجام شود آموزش مفیدی فراهم سازد.
۱۷) تمرین در حل خلاق مسائل: مستقیم ترین روش برای پرورش خلاقیت عبارت از پرداختن به کار خلاق یعنی واقعاً تدبیر نمودن راه حل برای مسائل مشخص حقیقی است.
۱۸) روشن کردن هدف و تمرکز بر روی آن. تمرکز به عنوان کلید خلاقیت شمرده می شود. مثلاً می خواهیم خانه ای بخریم پس ابتدا می خواهیم درآمد لازم کسب کنیم.
نمی توانیم آگاهانه خرمن شانس و تصادفات خوشبختی آور را زیاد کنیم لیکن با کوشش آگاهانه می توان چنین کرد.
۱۹) حساسیت به مسائل- از کنار مسائل بدون دقت و توجه عبور نکنیم بلکه در جستجوی حل مسائل برآییم بدین معنی که حل این مسائل به معنی ایجاد فرصت های جدید و مناسب باشد.
۲۰) پیروزی های خلاقیت همچنین از طریق شیرجه رفتن به اعماق برای جستجوی مسائل جدید بدست می آید فقط به مشاهده اکتفا نکنیم بلکه درباره آن چه که می بینیم تعمق کنیم.
منبع:روزنامه کیهان
