لزوم معرفت امام زمان (ع)

درباره ي شخصيت امام زمان (ع) نکاتي را مطرح مي کنيم :

واسطه ي فيض

1) ما معتقديم فيض الهي ، بدون واسطه براي بشر قابل دريافت نيست و حتما بايد بين خدا و بشر ، شخصيت هايي وجود داشته باشد که از نظر لياقت و شايستگي ، توان درک فيض الهي را داشته باشند . چرا که انسان ها با توجه به آن که موجود مادي و خاکي و داراي غرايز و احساسات حيواني هستند ، قادر به درک فيض الهي بدون واسطه نيستند مگر آن که همين انسان خاکي داراي يک سلسله شايستگي هاي الهي باشد تا بتواند از آن دريچه ، عنايت هاي خاص الهي و صلاحيت هاي شخصي خودش را از منبع فيض « ذات اقدس الهي » دريافت و به بشريت منتقل کند و واسطه بين خدا وخلق در درک فيوضات الهي باشد .
طرفداران مکاتب الهي هر کدام در يک مقطع زماني ، فيض الهي را توسط انبيا و اوليا براي بشر قابل دريافت مي دانستند و پس از آن قائل به اين معني نيستند . از جمله کليميان بعد از وجود مقدس حضرت موسي (ع) ديگر قائل نيستند که انسان زنده اي واسطه فيض باشد و مسيحيان هم بعد از حضرت عيسي مسيح (ع) اين نظر را دارند البته آن ها قائل به کشته شدن حضرت عيسي (ع) هستند ، اما ما بر اساس نص صريح قرآن کريم قائليم که عيسي (ع) زنده است و جزو کساني خواهد بود که به هنگام ظهور امام زمان (ع) حاضر خواهد شد ، اما بر اساس عقيده مسيحيان بعد از کشته شدن حضرت مسيح (ع) کسي واسطه فيض بين خدا و خلق نيست .
اهل سنت هم معتقدند که بعد از رحلت رسول اکرم (ص) بين خدا و خلق واسطه زنده اي وجود ندارد .
در اين ميان ما شيعيان معتقد هستيم که اين واسطه فيض بين خدا و خلق استمرار داشته و آن واسطه ي انساني زنده است که امامت انسان ها از جانب خدا به او واگذار شده است و او منصوب از جانب خداوند براي رهبري و هدايت جامعه است و واسطه فيض ، بين خدا و خلق است و فيض خدا را به جامعه منتقل مي کند . هر عصري بايد داراي امام حي و زنده اي باشد که معصوم نيز بوده و داراي لياقت الهي باشد و از جانب خدا براي واسطه بودن نصب شده باشد . در تفسير آيه شريفه ي : ( يوم ندعوا کل أناس بإمامهم ) (1) ؛ « در روز قيامت هر انساني را با امامش فرا خواهيم خواند » . يعني هر کسي در کنار امامش حضور پيدا خواهد کرد . در دنبال اين آيه شريفه ، مفسرين ما با استفاده از احاديث ائمه معصومين (عليهم الاسلام) اظهار مي فرمايند که منظور اين است که در روز قيامت هر کسي با امامي که در زمان او زنده بوده است حاضر خواهند شد . در ذيل همين آيه در تفسير البيان از قول حضرت امام رضا (ع) آمده است که آن حضرت فرمود :« يدعي کل اناس بإمام زمانهم و کتاب ربهم و سنه نبيهم » . (2)
يعني انسان در روز قيامت با سه چيز در آنجا فرا خوانده مي شود :
اول : امامي که در زمان او زنده بود ، دوم : کتاب خدايي که او تابع آن بود ، سوم سنت پيغمبر اکرم (ص).
شيعيان با اين سه چيز ؛ يعني با امام دوران و زماني که زندگي مي کردند و کتاب خدا ؛ يعني قرآن کريم و سنت پيغمبر اکرم (ص) در روز قيامت حاضر خواهند شد .
مقصود اين است که هر انساني موظف است تابع اين سه منبع باشد : 1- کتاب خدا 2- سنت پيغمبر اکرم (ص) 3- امامت و رهبري هاي امام معصوم .
با توجه به اين حديث نتيجه مي گيريم که بايد در هر عصري امام زنده اي باشد تا واسطه بين خدا و خلق باشد و بعد از رحلت رسول اکرم (ص) بشر به وسيله او فيض خدا را دريافت کند . پس ضرورت دارد که ما امام زنده را که فيض الهي توسط او به ما منتقل مي شود بشناسيم و اين نکته بسيار مهمي است که توجه به آن امر ضروري است ، در آيه ي شريفه ي ديگر قرآن کريم مي فرمايد :( يا أيها الذين آمنوا اتقوا الله و ابتغوا إليه الوسيله ). (3)
شما براي آن که به سوي خدا سير داشته و معرفت به خدا پيدا کنيد و تابع دستورات خدا باشيد ، بايد با تمسک و توسل به وسيله اي که خدا براي شما معين کرده است اين سير ادامه دهيد . مفسران مي گويند : منظور از وسيله « امام » است ؛ يعني انسان بايد به وسيله امامي که واسطه فيض ميان او و خداست ، خدا را بشناسد و راه خدا را طي کند و در سبيل الله حرکت کند .

شناخت جايگاه امام

نکته ديگري که باز به عنوان دليل ضرورت شناخت امام هست اين است که بايد جايگاه امام را در عالم بشناسيم که امام از چه جايگاه مهمي برخوردار است و چه تأثيري بر موجودات عالم دارد . ما معتقديم که اين عالم به عنوان مظهر حکمت الهي است ؛ اولا خلقت عالم و ثانيا دوام و استمرار وجود عالم ؛ از قدرت و حکمت خداوند است و اين عالم براي اين آفريده شده که بيان کننده حکمت کمال مطلق پروردگار باشد . در صورتي اين هدف تحقق پيدا خواهد کرد که در عالم ، موجود کاملي وجود داشته باشد و اين موجود کامل يا انسان کامل ، همان کسي است که ما به عنوان واسطه بين خدا و خلق آن را معرفي مي کنيم ؛ يعني وجود پيامبران و رسول گرامي اسلام و ائمه معصومين (عليهم الاسلام) واسطه فيض خدا هستند هم در ايجاد خلقت و هم وسيله فيض استمرار وجود عالم و آدم هستند . يعني اگر پيامبر و اهل بيت نبودند ، خدا عالم را نمي آفريد . حديث شريف قدسي همين است: « لولاک لما خلقت الافلاک ؛ (4) اگر به خاطر تو نمي بود افلاک را نمي آفريدم ». و نيز اگر پيغمبر اکرم (ص) و آلش (ع) نبودند عالم وسيله ي قرار و دوام خود را از دست مي داد .
در حديث شريفي از اميرالمؤمنين (ع) نقل است که رسول خدا (ص) به او فرموده است « يا علي لو لا نحن لما خلق الله آدم و حواء و لا الجنه و لا النار و لا السماء و لا الأرض ؛ (5) اي علي ! اگر ما اهل بيت نبوديم خداوند آدم و حوا و بهشت و جهنم و آسمان و زمين را نمي آفريد ».
خداوند اين ها را به طفيل وجود پيغمبر و آلش (ع) آفريده است . مفهوم حديث شريف کساء را هم اگر مراجعه بفرماييد تصريح به همين معنا دارد که در اين حديث شريف اصل خلقت عالم را به خاطر پيغمبر اکرم (ص) و اهل بيت او مي داند . دوام و استمرار وجود اين عالم هم به وجود پيغمبر اکرم و آل او (ص) بستگي دارد . يعني بايد در اين عالم خلقت ، کسي از خاندان پيغمبر (ص) به عنوان حجت خداوند در زمين باشد تا آسمان و زمين برقرار باشد . و در آن حديث شريف است : « لو خلت الارض ساعه واحده من حجه لله لساخت باهلها ؛ (6) اگر زمين ساعتي از حجت خدا خالي باشد زمين اهلش را فرو مي برد ».
به برکت وجود امام زمان (ع) است که همه ي هستي روزي مي برند و به برکت وجود امام زمان (ع) است که آسمان و زمين در مدار خودشان به طور منظم در گردشند و نظم هستي برقرار است .
پس در حقيقت تعبيري که در روايات مي شود ، امام را به عنوان قطب عالم امکان تلقي مي کنند . يعني همان طوري که در بدن انسان ، قلب سکان دار اصلي حيات بشر است و اگر قلب وضعش مختل شود، انسان حياتش در مخاطره ي جدي قرار مي گيرد ؛ در اين عالم هستي هم امام زمان (ع) قلب عالم است . (7) پس ما بايد نسبت به چنين شخصيتي که همه ي وجود و هستي ما و عالمي که در آن زندگي مي کنيم به وجود او بستگي دارد ، معرفت و شناخت درستي داشته باشيم .

پی نوشت:

1. سوره اسراء ، آيه 71.
2. مجمع البيان .
3. سوره مائده ، آيه 35.
4. بحارالانوار : 405/16.
5. سيماي آفتاب به نقل از کلمات مکنونه ، فيض کاشاني ، ص 127.
6. غيبت نعماني ، 141.
7. در خطبه شقشقيه ، علي (ع) جايگاه خود را در ميان مؤمنين به جايگاه قطب سنگ آسياب تشبيه کردند .

منبع:کتاب ذکر نور در حضور مشتاقان ظهور