مترجم: رزیتا ملکی‌زاده
منبع:راسخون
منبع:راسخون
بیماری لثه اغلب توسط افراد نادیده گرفته شده و به حال خود رها می‌شود تا به خودی خود درمان شده و یا با راه حل سریع و نه دائمی داروی بدون نسخه تحت درمان قرار می‌گیرد. چنانچه عفونت لثه برای مدت طولانی بدون درمان رها شود، می‌تواند به عوارض جدی و خطرناکی مانند پریودنتیت (التهاب لثه) و آبسه لثه تشدید شود.
لثه‌ها که همچنین جینجیوا (gingiva) نامیده می‌شوند، بافت فیبری یا الیافی سخت بوده که به استخوان فک متصل می‌باشند. هنگامی که حداقل 1 میلی متر ضخامت داشته و خون خوب در اختیار داشته باشند، به عنوان لثه‌های سالم در نظر گرفته می‌شوند. همراه با افزایش سن، این لثه‌ها کمی تقلیل یافته و سطح بیشتری از دندان را به نمایش می‌گذارند. التهاب لثه را ژنژیویت (gingivitis) گویند. این وضعیت به علت عفونت باکتریایی در لثه رخ می‌دهد. التهاب لثه در مرحله اول قرار دارد و ممکن است فراتر از آن به بیماری پریودنتال و یا بیماری لثه منجر شود. و چنانچه به موقع درمان نشود، ممکن است منجر به از دست دادن دندان گردد.
بیماری لثه
این اصطلاح دلالت بر رشد باکتریایی و ایجاد شرایطی دارد که، با گذشت زمان، بافت اطراف دندان را از بین می‌برد. «بیماری پریودنتال» اصطلاح دیگری برای این وضعیت می‌باشد. پلاک یا لک به دلیل وجود باکتری به طور مداوم بر روی دندان تشکیل شده که علاوه بر این به بیماری لثه منجر می‌شود. چنانچه پلاک بر روی سطح دندان به مدت بیش از 24 ساعت باقی بماند، به رسوب یا جرم دندان تبدیل می‌شود. جرم به سختی به دندانها متصل شده و تنها با پاکسازی حرفه‌ی می‌تواند از بین برود. بیماری لثه در دو مرحله رخ می‌دهد: ژنژیوت و پریودنتیت. به طور کلی، مورد اول یعنی ژنژیویت پیش از پریودنتیت ایجاد می‌شود.ژنزیویت یا التهاب لثه
ژنژیویت در وحله‌ی نخست یک بیماری لثه به شمار می‌رود. باقی‌مانده‌های مواد غذایی، مخاط و باکتری، مواد چسبنده‌ای را شکل می‌دهند که در قسمت‌های بدون پوشش دندان رسوب می‌کنند. چنانچه این مواد از دندان پاک نشوند، ممکن است منجر به پوسیدگی دندان شوند. چنانچه کنترل کافی بر روی پلاک انجام شود، ژنژیویت می‌تواند معکوس شود. با درمان مناسب از طریق یک دندانپزشک، همراه با زدن مسواک و استفاده از نخ دندان به قدر کفایت در خانه، ژنژیویت می‌تواند درمان شود.پریودنتیت
چنانچه ژنژیویت به درستی درمان نشود، ممکن است به پریودنتیت منجر شود. واژه‌ی «پریودنتیت» به معنی وضعیت بیمار گونه‌ی در اطراف دندان می‌باشد. «پِری (Peri)» به معنای اطراف و یا در اطراف بوده و «odontos» به معنای دندان می‌باشد. پریودنتیت متوسط می‌تواند به عنوان اولین سطح از پریودنتیت در نظر گرفته شود که در شرایط بدتر وارد سطح پیشرفته می‌شود.● پریودنتیت متوسط (Moderate periodontitis)
این یک عفونت لثه با درجه پایین است. مسواک درجه عالی نمی‌تواند این بیماری را به دلیل مقدار زیاد رسوب، تحت کنترل در آورد. باکتری‌های موجود در این رسوب محصولات زاید تولید می‌کنند. این محصولات دارای سموم و ترکیبات فرار گوگرد می‌باشند. سموم استخوان‌ها و لثه‌های اطراف دندانها را از بین می‌برند. لایه داخلی لثه و استخوان از سطح دندان به بیرون حرکت می‌کنند. پاکت (pockets) یا حفره و فضایی‌هایی بین دندانها و لثه شکل می‌گیرد. در این فضا خرده و باقی‌مانده‌ی غذا ذخیره می‌شوند. پلاک گسترش می‌یابد. این پلاک پایین خط لثه رشد می‌کند. فضای میان لثه‌های سالم تا 3 میلی متر عمق دارد. اگر تا 5 میلی‌متر افزایش یابد، آن را «بیماری پریودنتال متوسط» می‌نامند. با افزایش بیماری، این پاکت‌ها عمیق‌تر می‌شوند. به همین دلیل، بافت بیشتری از لثه و استخوان تحت تأثیر قرار گرفته و آلوده می‌شوند. در نتیجه، دندانها به تدریج شل شده و در نهایت دندان آلوده از دست می‌رود.ترکیبات فرار گوگرد ناشی از باکتری منجر به بوی بد دهان می‌شوند. گاهی اوقات دندانها به نظر سالم می‌رسند، اما این پاکت‌ها ممکن است وجود داشته باشند. اینها می‌توانند به وسیله‌ی اشعه ایکس و سوند پریودنتال شناسایی شوند. سوند پریودنتال عمق پاکت در اطراف هر دندان را اندازه گیری می‌کند. به طور کلی، بیماری پریودنتال به یک دندان محدود نمی‌شود. این بیماری به طور همزمان چند دندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر دندانپزشک در یابد که پس از انجام چند درمان، عمق پاکت به 3-1 میلی‌متر کاهش یافته است، این نتیجه حاصل می‌شود که پریودنتیت تحت کنترل قرار گرفته است.
● پریودنتیت پیشرفته
گفته می‌شود که این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که عمق پاکت‌ها بیشتر از 6 میلی متر شوند. آنگاه انجام جراحی اجتناب ناپذیر است. عمل جراحی می‌تواند توسط یک دندانپزشک یا یک پریودنتیست انجام شود. در طول عمل جراحی، بافت معیوب برداشته می‌شود و ساختار دندان به طور کامل تمیز می‌گردد. این کار موجب می‌شود پلاک و رسوب به سختی جمع شوند. در صورتی که بیماری منجر به نقصی در استخوان شده باشد، این ناحیه بایستی تغییر شکل یابد و یا یک روش پیوند استخوان ضروری خواهد بود. لثه بایستی در اطراف دندان در محل مناسب و عموماً پایین‌تر از قبل بخیه شود. علاوه بر آن، چنانچه به طور روزانه مسواک زده و از نخ دندان استفاده شود، این ناحیه می‌تواند عاری از پلاک گردد.آبسه لثه
آبسه‌ی لثه که همچنین به عنوان «آبسه پریودنتال» نامیده می‌شود، معمولاً در میان افرادی اتفاق می‌افتد که دچار بیماری پریودنتال بوده که موجب از دست رفتن استخوان اطراف ریشه‌ی دندان شده است. لثه از پایه‌ی دندان جدا شده که به باکتریها اجازه می‌دهد وارد عمق ریشه در جایی که پاکسازی آنها بسیار دشوار است، شوند. باکتری‌های موجود در پاکت پریودنتال با گذشت زمان تغییر یافته و گونه‌های مخرب‌تر ممکن است جایگزین گونه‌های اولیه شوند. محصولات فرعی این باکتریها می‌توانند استخوان را بیشتر حل کنند. چنانچه چرک شکل گیرد و این چرک در زیر لثه به دام افتد، آبسه‌ی دندان می‌تواند بدتر شود. این عفونت می‌تواند به سمت گوش یا گردن یا زیر فک پایین پخش شود. حتی باز کردن دهان به دلیل تورم و التهاب ممکن است سخت شود.گاهی اوقات، تورم قابل رؤیتی در اطراف دندان بوجود می‌آید. اگر لثه با یک انگشت فشار داده شود، درد احساس خواهد شد. چنانچه این ناحیه سوند زده شود، خون و چرک به بیرون تراوش می‌کند. گاهی این آبسه می‌تواند متلاشی شده و موجب تخلیه‌ی چرک شود. این امر موجب کمی تسکین می‌شود. دو نوع آبسه‌ی لثه وجود دارد. نوع شدید آن همراه با درد، تورم و تب است. نوع مزمن می‌تواند بدون درد بوده و شخص از شکل گیری آن در استخوان فک بی اطلاع باشد. ناحیه‌ی عفونت با یک کیسه فیبری (گرانولوم) که حاوی چرک نیست احاطه می‌شود، اما دارای بافت استریل غیر عفونی است. چنین آبسه‌ای به وسیله‌ی اشعه X شناسایی می‌شود.
علائم بیماری لثه
هر چند بیماری لثه به مراحل مختلفی تقسیم شده است، اما علائم تمام مراحل تقریباً یکسان می‌باشند. در ادامه برخی از علائم و نشانه‌هایی که به شناسایی بهتر و سریعتر این بیماری کمک می‌کنند، آورده شده است.• تغییر رنگ لثه. لثه ممکن است به رنگ قرمز یا بنفش مایل به قرمز به نظر رسد.
• لثه، به طور کلی در حین خوردن چیزی سخت مانند سیب، مسواک زدن، استفاده از نخ دندان، و غیره خونریزی می‌نماید.
• لثه‌های متورم. تورم ممکن است به خودی خود فروکش کند اما مجدداً تکرار می‌شود
• بوی بد دهان و طعم فلزی در دهان احساس می‌شود
• پسروی لثه، که دندان را بلندتر و بزرگتر می‌نمایاند
• وجود فضای اضافی بین دندانها
• لثه ممکن است نسبت به لمس حساس شود
• تشکیل پاکت‌های عمیق بین لثه‌ها و دندان (در مرحله التهاب لثه دیده نمی‌شود)
• از دست دادن دندان ممکن است یکی از علائم اصلی یا نگرانی در مرحله پریودنتیت پیشرفته باشد
درمان بیماری لثه
درمان بیماری لثه کاملا به شدت بیماری بستگی دارد. در صورت وجود یک عفونت جزئی، درمان با آنتی بیوتیک می‌تواند انجام شود. این می‌تواند درمان غیر جراحی یا جراحی را شامل شود.درمان غیر جراحی: بعد از انجام آزمایشاتی به منظور یافتن علت دقیق عفونت، اولین و مهمترین کار تمیز کردن دندان است. دندانپزشک پلاک را از روی دندان پاک خواهد کرد. پاکسازی عمیق ممکن است همچنین انجام شود که این شامل تراشیدن و صاف کردن سطح خواهد بود. این کار موجب تمیزی و صافی سطح لثه شده به گونه‌ای که مجدداً به دندان متصل می‌شود.
درمان جراحی: روش جراحی تنها در صورت عوارض جدی که در آن ریشه‌ها و دندانها به شدت تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، بکار می‌رود. عمل جراحی فلپ و یا تقلیل پاکت، پیوندهای بافت نرم، جراحی استخوان، پیوند استخوان، تولید بافت هدایت شده و غیره برخی عمل‌های جراحی هستند که ممکن است بر اساس شدت وضعیت توصیه به انجام آنها شود. بعضی از داروها نیز ممکن است همراه با عمل جراحی به منظور کاهش درد و متوقف ساختن رشد مجدد باکتری تجویز شود.
امیدوارم که این مقاله به شما در درک مراحل مختلف بیماری‌های لثه کمک کرده باشد. دندان‌های خود را با مسواک نرم، دو مرتبه در روز مسواک کنید. استفاده از نخ دندان قبل از مسواک زدن به شما کمک خواهد تمام ذرات غذایی باقی مانده در بین دندانها تمیز و پاک شوند. بهداشت خوب دهان و دندان و چک آپ یا معاینه‌ی مرتب دندان به شما در جلوگیری از بیماری لثه و دیگر عفونتها کمک خواهد کرد.
