گذري کوتاه بر زندگي خواجه نصيرالدين طوسي (رحمت الله عليه)

محمد بن فخرالدين محمد بن حسني، مکني به ابوجعفر و ملقب به استاد البشر و عقل حادي عشر، از اعاظم رجال قرن هفتم و از اجله ي علماي جامع ايران است. وي به سال 597 هـ.ق در جهرود قم، يا در طوس ولادت يافت و علوم نقلي را از پدرش و معقول را از دايي خويش و سپس از فريدالدين داماد نيشابوري و علوم رياضي را از کمال الدين محمد حاسب فراگرفت.
وي در معارف زمان خويش بويژه در حکمت و رياضي استاد مسلم بود. خواجه نصير پس از مدتي به دربار ناصرالدين عبدالرحيم حکمران قهستان که از سران اسماعيليه و محتشمي دانش پرور بود راه يافت و کتاب معروف اخلاق ناصري را به نام او پرداخت. چندي بعد ناصرالدين او را به قلعه ي الموت نزد علاءالدين محمد هفتمين خليفه ي حسن صباح برد، و سپس ملازم رکن الدين خورشاه آخرين فرمانرواي اسماعيلي شد و چون هلاکو عزم تسخير قلاع اسماعيليه کرد رکن الدين خورشاه به صوابديد خواجه تسليم شد و خواجه نصير از آن پس به دربار هلاکو راه يافت. و هم در عهد هلاکو و به اشارت وي در سال 657 به بناي رصدخانه ي مراغه مشغول شد.
خواجه نصيرالدين گذشته از مقالات علمي که داشته و تصانيف گرانبهايي که در علوم مختلف پرداخته است، وجودش منشأ خدمت بسيار مهمي به معارف بشري بوده است. به مناسبت نفوذي که در دربار هلاکوخان داشت بسيار از کتب نفيس عهد خويش را از معرض تلف شدن نجات داده در کتابخانه اي نگهداري کرد. کتابهاي اين کتابخانه بالغ بر چهارصد هزار مجلد بوده است. همچنين نفوذ و منزلت وي باعث نجات جان بسياري از فضلا و علماي آن دوران از تيغ مغولان شد. وفات خواجه به سال 672 هـ.ق در بغداد اتفاق افتاد و در جوار امام موسي کاظم عليه السلام به خاک سپرده شد.
کتب و رسائلي بالغ بر 60 اثر به نام او ثبت است. از ميان آنها مي توان به «شرح اشارات و تنبيهات» در حکمت، «تجريد العقايد» در کلام، «اساس الاقتباس» در منطق و «تحرير اقليدس» در هندسه اشاره کرده خواجه نصيرالدين طوسي بزرگترين متکلم شيعه و از مؤثرترين چهره هاي علمي دنياي اسلام به شمار مي رود.
منبع: مجله آموزش معارف اسلامي