نویسنده: میشل كندی
برگردان: زهرا جعفری
برگردان: زهرا جعفری
2 تا 4 سالگی
من به عنوان مادر، به تنبیه بدنی اعتقاد ندارم؛ بلكه باور دارم كتك زدن از بدترین رفتارها نسبت به كودكان، به منظور نشان دادن قدرت و برتری بر آنهاست. یكی از اشتباهاتم به من نشان داد كه كتك زدن تا چه حد می‌تواند بیهوده باشد. به خاطر می‌آورم روزی با اولین فرزندم (در آن زمان دوساله) و كودك همسایه تقریباً همسالش كه پرستاری از او را بر عهده گرفته بودم، در اتاق سرگرم بازی بودیم. ناگهان، پسر عزیزم، برای ابراز آنچه در مغز و ذهن كوچولویش می‌گذشت، ضربه‌ای به صورت میهمان کوچولوی ما نواخت. واكنش هوشمندانه من؟ ضربه‌ای بر پشت دست فرزندم برای اثبات اینكه كتك زدن كار درستی نیست. شوخی نمی‌كنم، واقعاً این كار را انجام دادم و لحظه‌ای بعد، اشكهای جاری بر قیافه منقلب شده او را مشاهده كردم. با دیدن این صحنه، ناباورانه به كاری كه انجام داده بودم و عاقلانه بودن آن، اندیشیدم. عقل و شعور من در آن لحظه كجا رفته بود؟ كسی چه می‌داند؟ فكر می‌كنم همراه با نوزاد از بدنم خارج شده بود!
گوشه‌ای برای تنبیه
دختر سه ساله‌ام بسیار خود رأی و كلّه شق است و میل دارد بدون توجه به عواقب كار، هر آنچه را می‌خواهد، انجام دهد. بنابراین، با هر بار اشتباه، او را به مدت 10 تا20 ثانیه به گوشه‌ای از اتاق می‌فرستم. زمان زیادی نیست، اما برای كودك كافی است. او را آرام می‌كند تا بتواند كنترل خودش را به دست آورد و از سویی آن اندازه طولانی نیست كه كودك بر اثر بی‌حوصلگی و ملالت ایستادن در آنجا از محل خارج شود. این ترفند در مورد فرزندان من تاكنون مفید بوده است.نشاندن روی مبل
تنبیه به صورت محروم‌سازی، (1) بدون الزاماً طولانی بودن، می‌تواند بسیار مؤثر باشد. آنچه لازم است، محروم‌سازی به مدت یك دقیقه به ازای هر سال از سن كودك است تا او بتواند خود را جمع و جور كند و آرام بگیرد. این امر بویژه برای كودكان خردسال مفید است. برای محروم‌سازی مكان معیّنی را انتخاب كنید؛ مكانی كسالت‌آور كه كودك بتواند بدون عوامل محیطی مخل و مزاحم، بنشیند به عبارت دیگر، من دریافته‌ام گاهی وادار كردن كودك به نشستن در گوشه‌ای و تماشای دیگران در حالی كه هنوز به بازی مشغولند، مشوّق خوبی برای رفتار بهتر است. همه چیز به شما و كودك (و نوع رفتار ناشایست او) بستگی دارد. در صورت امتناع كودك از ماندن در محل و یا ادامه عصبانیت او، در محل محروم‌سازی، روی مبل می‌نشینم، او را در دامان می‌گیرم، به آرامی تكان می‌دهم و با او صحبت می‌كنم تا آرامش یابد و به حال عادی باز گردد.چُرت به عنوان تنبیه؟
چرت كوتاه و یا به رختخواب فرستادن كودك را به عنوان تنبیه واقعی در نظر نگیرید. یك محل واسطه، یك مبل یا یك صندلی را محل «محروم‌سازی» قرار دهید، محلی كه كودك عصبی بتواند آنجا آرام بگیرد. سپس چنانچه واقعاً خواب‌آلود باشد (و حالا دیگر آرام‌تر) او را به رختخوابش منتقل كنید. استفاده از تختخواب به عنوان محل تنبیه، موجب ایجاد مشكلات زمان خواب می‌گردد، زیرا او اتاقش را با گوشمالی اعمال شده در طول روز، مرتبط می‌سازد.فرونشاندن عصبانیت
از یك زمان‌سنج استفاده كنید. این كار رای خود شما و نیز فرزندتان می‌تواند مفید واقع شود. زمان‌سنج را به مدت پنج یا ده دقیقه تنظیم كنید و به كودك بگویید در طول این مدت نباید از محل محروم‌سازی بیرون بیاید. این امر به شما فرصت با خود بودن می‌دهد (و البته به گوشتان استراحتی از جیغ و فریاد كودك!) زمان‌سنج را در «محل آرام» به كار ببرید. بدین ترتیب، این دو امر ذهن كودك به یكدیگر پیوند می‌خورند. در صورت بسیار خردسال بودن فرزندتان، زمان‌سنج را تنها برای یك یا دو دقیقه تنظیم كنید - زمان زیادی برای استراحت شما نیست، اما در كودك این ذهنیت كه محروم‌سازی دارای محدودیت زمانی است، تقویت خواهد شد.محروم‌سازی از اسباب‌بازی
آیا رفتار ناشایست كودك، به نوعی با اسباب‌بازی مرتبط است؟ تاقچه‌ای در یك كمد در نظر بگیرید؛ محلی كه اسباب‌بازی مورد نظر می‌تواند وقفه‌اش را داشته باشد. این تنبیه بخصوص زمانی كه حیوان پشمالوی مورد علاقه، ناگهان به صورت اسلحه‌ای - در دست كودك عصبانی در می‌آید، مؤثر خواهد بود.بدون حق انتخاب
خود را در معرض خطر شكست قرار ندهید. یكی از بدترین كارهای مامان این است كه از كودك دوساله‌اش بپرسد آیا می‌خواهد ناهار بخورد و یا میل دارد به بازی ادامه دهد. برای انجام كارها از كودك اجازه نگیرید. پرسیدن «می‌تونم آقا خرگوشه رو اینجا بگذارم تا ناهار بخوریم؟» تنها آماده‌سازی محیط برای ایجاد یك قشقرق در كودك است. فقط با صدایی آرام بگویید: «در مدت ناهارِ ما، آقا خرگوشه روی مبل می‌نشینه» سپس دست كودك را بگیرید و از محل دور كنید. اگر بدانید با نپرسیدن عقیده فرزندتان از چه دردسری پرهیز كرده‌اید، از خوشحالی به پرواز در خواهید آمد!توضیح دقیق انتظارها
دقیق باشید. اینكه در راه رفتن به خانه مادر بزرگ تنها بگویید «بچه خوبی باش» كافی نیست. باید دقیق باشید. درباره كلمه‌های «بیرون» و «داخل» با او صحبت كنید. به او بگویید هنگام صرف غذا باید آرام و بی‌حركت بنشیند، اما پس از آن می‌تواند بیرون منزل بدود و بازی كند. به او بیاموزید در صورت دریافت هدیه‌ای از مادر بزرگ، تشكر كند.تأكید بر كارهای مثبت
با گفتن جمله‌هایی مانند« دوستت دارم» و «من به تو علاقه واقعاً مخصوصی دارم» به كودك نشان دهید تا چه اندازه برایتان مهم است. زمانی برای تحسین استعدادهایش بیابید. برای نشان دادن نقطه ضعفهایش، طعنه و كنایه نزنید و كودك را مسخره نكنید. به جای آن، سعی كنید با دید مثبت به او بنگرید و نقاط قوّت و مثبت‌اش را تقویت كنید. به رفتارهای درست كودك پاداش دهید و با یكدیگر خوش بگذرانید - این راهكارهای مثبت پرورش فرزند در آموزش رفتار صحیح به كودكان بسیار مؤثرند! هرگز رفتار خوب را انكار نكنید و ندیده نگیرید، زیرا انگیزه و مشوقی برای تكرار كار خوب در سایر موارد برای كودك باقی نخواهد ماند.استراحتی داشته باشید
دخترم، كودك بسیار فعالی است و به توجه وكنترل زیادی نیاز دارد و البته گاهی عصبانی شدن من اجتناب‌ناپذیر است! مثلاً وقتی او برای چهارمین بار دور از چشم من قطعه‌ای از موهایش را چید، به شدت عصبانی شدم. تمام پدر و مادرها گاهی عصبانی می‌شوند و به همین دلیل من از معتقدان واقعی به «محروم‌سازی» نه تنها برای كودكان، بلكه برای مادران نیز هستم. هنگامی كه دخترم در حالت «محروم‌سازی» قرار دارد، برای جمع و جور كردن خود و افكارم و نیز آماده شدن برای تنبیه منطقی فرزندم، به اتاق دیگر می‌روم. این فرصت برای من زمان منظم كردن افكارم و گذر از برانگیختگی و عصبانیت بدون تخلیه آن بر دخترم است. مطمئن باشید عصبانی شدن شما دلیل بد بودنتان نیست! هیچ كس نمی‌تواند در هر حالی و در هر شرایطی آرام و جمع و جور باقی بماند. بنابراین، برای خود فرصتی در نظر بگیرید و استراحت كوتاهی داشته باشید.راه میانه
پیامدها و تنبیه‌های منطقی در نظر بگیرید. روش زیر، بخصوص در صورت راه نینداختن قشقزق شدید توسط كودك، یعنی تنها پای كوبیدن بر زمین و داد و فریاد شدید، به خوبی تأثیر‌گذار است. در چنین حالتی، خطاب به كودك می‌گویم: «اگر حتماً باید داد و فریاد كنی و لگد بزنی، قبول، برو در اتاق خودت این كارها را انجام بده» او احتمالاً به اتاقش خواهد رفت و در را به شدت به هم خواهد زد؛ اما به احتمال زیاد پس از یكی دو دقیقه باز خواهد گشت، زیرا می‌داند عصبانیت در اتاقی تنها، اصلاً به اندازه نشان دادن عصبانیت در حضور پدر و مادر، مؤثر نیست!برای خود هدفهایی تعیین كنید
با خود عهد كنید قبل از وقت ناهار کنترل خود را از دست نخواهید داد و داد و فریاد نخواهید كرد. این امر شما را به اندیشیدن درباره راههای متفاوتی برای غلبه بر عصبانیت و نومیدی‌تان وادار خواهد كرد. وقتی چیزی شما را واقعاً از كوره در می‌برد، فقط با خود زمزمه كنید: «فریاد نخواهم كشید (یا كتك نخواهم زد)...» و سپس به آرامی - و حتی در صورت لزوم پر سوز و گداز و احساساتی با كودك خود صحبت كنید. با حذف فریاد كشیدن از منابع تخلیه عصبانیت خود، تعدد روشهای ابتكاری دیگر كنار آمدن با فرزند خود برایتان شگفتی‌آور خواهد بود. یك فریاد خوب بر سر كودك، مسلماً با ارزش و مفید است؛ ولی در صورت تكرار، تأثیر خود را زا دست خواهد داد، فریاد بلند خود را عاقلانه مورد استفاده قرار دهید - بدین ترتیب، فرزندانتان هنگام استفاده از آن، شما را جدی خواهند گرفت.پی‌نوشت‌ها:
1. Time Out.
منبع مقاله :كندی، میشل؛ (1392)، قشقرقها، برگردان: زهرا جعفری، مشهد، به نشر و انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوم.
