پورتال چيست؟

پورتال چيست؟
نام پورتال ها را زياد شنيده ايم، اما شايد براي برخي از ما اين سئوال پيش آمده باشد كه واقعا يك پورتال چيست؟ چه ويژگيها و خصوصياتي دارد؟ و چه تفاوتي با يك وب سايت دارد؟ ترجمه كلمه Portal به فارسي در فرهنگ هاي لغت «دريچه»، «درگاه» و «مدخل» ذكر شده اما كلمه پورتال در تكنولوژي اطلاعات معني متفاوتي دارد. اگر بخواهيم ساده بگوييم، پورتال صفحه وب واسطي است كه امكان دسترسي آسان را به هر چيزي كه كاربر، براي انجام وظيفه يا خواسته اش نياز دارد بدون توجه به اينكه محل فيزيكي آن كجاست، فراهم مي كند. به بيان ديگر پورتال «درگاهي» است به دنيايي مجازي كه كاربر مي تواند از طريق امكانات فراهم شده در آن، تمامي نيازهاي خود را براورده كند. نيازهايي مانند جستجو و يا خريد(مثلا يك كتاب)، دسترسي به حساب بانكي، افزايش و كاهش اعتبار يك حساب اعتباري و يا به روز رساني اطلاعات سخت افزاري از محل كار، پورتال همه چيز را از طريق درگاهي واحد براي كاربر خود فراهم مي سازد.
ويژگيهاي اصلي يك پورتال عبارت اند از:
۱-تجمع اطلاعات
۲-هدف دار بودن اطلاعات
۳-دردسترس بودن اطلاعات
دريچه ورود منحصر به فرد يك پورتال نيز مانند يك كامپيوتر خانگي، اطلاعات و خدمات گوناگوني را در يك صفحه وب واحد و به صورتي سازگار و خوش تركيب در دسترس مي گذارد. گاهي به اين صفحه web top هم گفته مي شود. پورتال مي تواند نقطه شروع يا صفحه اوليه مشخصي داشته باشد كه كاربران در زمان اتصال به وب آن را مشاهده كنند. اگر چه بر خلاف صفحه كامپيوتر، پورتال مي تواند از طريق مجموعه وسيع دستگاههايي كه قابليت اتصال به وب در آنها پيش بيني شده (از جمله تلفن هاي موبايل) مورد استفاده قرار گيرد. هر چند شباهت ظاهري فراواني ميان يك وب سايت و يك پورتال وجود دارد به گونه اي كه در نگاه اول تفاوت محسوسي ميان آن دو مشاهده نمي شود اما اين دو كاملا از يكديگر متفاوت اند.سوال اينجاست كه به طور مشخص تفاوت آن دو در چيست؟
در پاسخ به اين سوال بايد گفت ويژگي هاي زير در يك پورتال آن را از يك وب سايت متمايز مي كند:
-درگاه ورود منفردي كه از طريق آن مي توان به مجموعه منابع مرتبط با پورتال دست يافت.
-نمايش هدفدار اطلاعات با استفاده از تجربيات كاربر.
-دسترسي تقسيم بندي شده به انواع داده و اطلاعات گروه بندي شده.
-در اختيار گذاشتن امكان ارتباط و همكاري ميان همه كاربران و استفاده كنندگان پورتال.
-امكان پيوستن به نرم افزارها و سيستم هاي نرم افزاري كه گردش كاري مشخص و تعريف شده اي دارند.

تاريخچه پورتال
اگر در دنياي كامپيوتر به عقب بازگرديم، زماني را خواهيم يافت كه در آن سيستم هاي نرم افزاري به گونه اي متحول شدند كه ديگر لازم نبود براي كار با يك برنامه، برنامه هاي ديگر بسته شوند، يعني مي توانستيم همزمان از چند برنامه كاربردي استفاده كنيم بدون آنكه با مشكلي مواجه شويم. امكاني كه قبل از آن وجود نداشت. تاريخچه پورتال ها از همان زمان آغاز شد و نسلهاي تكامل يافته آنها يكي پس از ديگري پا به عرصه دنياي اطلاعات گذاشتند.
نسل اول پورتال ها:
اولين پورتال ها، كه از آنها تحت عنوان نسل اول نام برده مي شود، بر فراهم نمودن محتويات ايستا، مستندات و همچنين خوراكهاي اطلاعاتي زنده در صفحات وب مبتني بودند. مثالهاي نمونه اين نسل سايت هاي yahoo يا Excite است. اين پورتالها در محيطي به هم پيوسته، اهداف مشابهي را دنبال كرده و صفحه واسط مشخص و منحصر به فردي را براي دستيابي به مجموعه اطلاعات توزيع شده در سراسر شركت يا سازمان خود، در اختيار كاربر مي گذاشتند. اين اطلاعات معمولا شامل اخبار شركت، شرايط و فرم هاي استخدام، اطلاعاتي مربوط به كاركنان و چگونگي ارتباط با آنها، مستندات رسمي و سياست هاي اعلام شده شركت و همچنين لينك هاي ارتباطي مفيد بود.
نسل دوم پورتال ها:
نسل دوم پورتال ها بر اطلاعات مشخص تر و نرم افزارها متمركز بودند. در اساس شباهت زيادي به خصوص در زمينه فراهم آوردن اطلاعات با نسل اول داشتند با اين همه تفاوت مهمي نيز وجود داشت: اين پورتالها امكان همكاري كاربران را در محيطي به هم پيوسته فراهم مي كردند و همين امكان، نقطه تمايز آنها با نسل پيشين محسوب مي شد. پورتال هاي نسل دوم قابليت همكاري متقابل را در ادارات مجازي براي تيم هاي كاري و به منظور انجام وظايفشان فراهم مي ساختند.
نسل دوم پورتال ها سرويس هاي متعددي داشتند كه از جمله آنها مي توان به سرويس هاي مديريت محتوي (سازمان دهي و مديريت اطلاعات مرتبط) و سرويس هاي همكاري (كه به كاربران امكان مي داد با يكديگر گپ زده و براي يكديگر ايميل فرستاده و قرار ملاقات تنظيم كنند) اشاره كرد. در اين پورتال ها قابليت تعريف گروه هاي كاربري نيزفراهم آمده بود. به بيان ديگر اين پورتال ها سازو كار همكاري داخلي را در يك سازمان فراهم مي ساختند.
نسل سوم پورتال ها:
نسل سوم با هدف ايجاد فضاي مجازي تجارت الكترونيك ( Business- E) بوجود آمد. پورتال هاي نسل سوم به عنوان واسط ارتباطي كارمندان، تهيه كنندگان، توليد كنندگان و مشتريان قلمداد مي شوند. ويژگي فوق العاده اين پورتالها امكان مرتبط شدن نرم افزارهاي مستقر در سرورهاي مختلف است. به بيان ديگر، اين پورتال ها نقطه به هم پيوستن محتويات و برنامه هاي كاربردي مستقر در سرورهاي مختلف بطور همزمان و با استفاده از همكاري سرويسهاي خدماتي آنان اند. به علاوه امكان دسترسي به محتويات و امكانات سيستمهاي مختلف را از طريق ابزارها و تجهيزات متنوع، بسته به نياز كاربر امكان پذير مي كنند. اين گروه پورتال ها مجموعه قابل توجه و ارزشمندي از اطلاعات، مستندات، امكانات و قابليتهاي نرم افزارهاي مرتبط را از طريق درگاه واحدي براي كاربر فراهم مي كنند. به علاوه، اين پورتالها به صورتي خودكار و بر اساس نقش كاربران هدفمند شده و ويژگيهايي خاص آنها مي يابند. به بيان ديگر، نحوه نمايش، محتوي و امكانات در دسترس، بسته به نقش تعريف شده براي كاربر به گونه اي منحصر به فرد و خاص وي در اختيار او قرار مي گيرد. كليد توسعه آينده اين نسل از پورتال ها،ايجاد چهارچوب هاي كاري باز (از قبل تعريف نشده) براي سرويس هاي عمومي خواهد بود.
انواع پورتال ها
يك سازمان مجموعه متنوعي از كاربران دارد كه از جمله آنها مي توان به مشتريان، شركا، كارمندان اشاره كرد. همه اين كاربران علاقه مندند از اطلاعات و خدمات آن سازمان استفاده كنند. كاملا آشكار است كه هر كدام از آنها نيازهاي خاص و اغلب متفاوتي دارد. براي پاسخگويي به اين تنوع، انواع مختلف پورتال ايجاد شده و مورد استفاده قرار مي گيرد.
به طور كلي بر حسب چگونگي پاسخگويي به نيازهاي كاربران، پورتال ها را مي توان در چهار گروه زير دسته بندي كرد:
Business to Customer B2C
اين نوع از پورتال با سيستم هاي CRM مرتبط بوده و دسترسي مستقيم مصرف كننده را به مجموعه وسيعي از اطلاعات و خدمات فراهم مي كند براي مثال، اطلاعاتي مانند «راهنماي استفاده از محصولات» و «وضعيت سفارش مشتري » در خريد هاي خود و همچنين امكانات ارتباطي كاربر با بخش پشتيباني مشتريان در اين پورتال ها پيش بيني مي شود. مانند هر پورتال ديگري، يك پورتال B2C معمولا در قد و قواره اي ارائه مي شود كه نيازهاي مشتريان خود را پاسخ دهد.
Business to Business B2B
نوع ديگر پورتال در زنجيره مديريت منابع شكل مي يابد. در اين نوع پورتال اطلاعات لازم براي توليدكنندگان، تهيه كنندگان، نمايندگي ها و همچنين توزيع كنندگان، به گونه اي مناسب و دسته بندي شده جمع آوري و در اختيار آنان قرار مي گيرد. براي مثال، يك شريك تجاري را قادر مي كند تا به بخش هايي از اطلاعات و امكانات مانند سفارش خريد و صدور فاكتور دسترسي داشته و از امكانات اين بخش ها استفاده كند.

 

منبع myisfahan.com الف