انتظار و قلمرو امر به معروف و نهی از منکر

مقدمه

درعصری که ندای سکولاریسم وپراگماتیسم بلند است، حکومتی دینی تشکیل شد که نه تنها مدعی است که دین، دارای برنامه ای جامع برای سعادت دنیوی واخروی، فردی واجتماعی است،بلکه ادعا دارد که دین، توانایی عملی برای ادارة جامعه، آن هم درسطح جهانی را دارد. زیر ساخت این ادعا، تفکر وفرهنگ پیشرفتة انتظار است که پس از سالها مهجور ماندن وبرداشتهای نادرست از آن ورسوخ انحرافات فکری در‌ آن که بعضی از آنها توطئه وسوء استفاده وبرخی دیگر ناشی از سطحی نگری ونگاه قشری به معارف اسلامی بوده است؛ توسط مردی الهی، یکی از جانشینان بر حق آخرین ذخیره الهی احیاء شد. این بزرگ مرد تاریخ که ضمیر پاک او از معارف ناب سیراب شده بود وتحت هدایت الهی واولیای خدا، حقیقت فرهنگ مهدویت را درک کرده بود، مفهوم انتظار راستین را از انتظار دروغین،‌ انتظار پویا وسازنده را از انتظار ایستا وویرانگر متمایز کرد وضمن بیان ورد همه دیدگاههای نادرست، نقش انتظار واقعی را چنین بیان فرمودند:
“همه ما انتظارداریم وباید دراین انتظار خدمت کنیم. انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است وما باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کندو مقدمات ظهور انشاءالله تهیه شود.”
فرهنگ انتنظار، وجود حکومت اسلامی مقتدر را ضروری وضامن اجرای کامل وصحیح احکام اسلامی می داند. امام خمینی(ره) درباره همین مسأله می فرمایند:
“اکنون که دوران غییبت امام(ع) پیش آمده وبناست احکام حکومتی اسلام باقی بماند واستمرار پیدا کند وهرج ومرج روا نیست، تشکیل حکومت لازم می آید وعقل هم به ما حکم می کند که تشکیلات لازم است.”
با این مبانی صحیح دینی، حکومت ودولتی منتظر محقق شد. دولتی که باید اثبات کند که دین دارای برنامه جامعی برای زندگی بشر است که تأمین کننده سعادت وآرامش او خواهد بود وعلاوه بر آن مکانیزم هایی مانند”امربه معروف ونهی از منکر”دارد که بسیار کارآمد،سازنده وضامن اجرای این برنامه است.

کاوشی در مفهوم انتظار

وقتی از بعد نظری به انتظار نگاه می کنیم درمی یابیم. انتظار، امید داشتن به تحقق هدف خلقت و رسالت است. با مراجعه به آیات قرآن، درمی یابیم که هدف خلقت انسان و فرستادن پیامبران، دعوت به پرستش خداوند وسعادت انسان است؛و هدف حضرت حجت طبق بعضی از روایات برقراری قسط وعدل است چنانکه پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمودند:”لو لم یبق من الدنیا إلا یوم واحد لطول الله ذلک الیوم حتی یخرج رجل من اهل بیتی یملأالارض عدلا کما ملئت ظلما وجورا”

اما چگونه بین این دو هدف می توان ارتباط برقرار کرد؟

استاد مطهری می فرماید:” هدف اصلی دین ، دعوت مردم به پرستش خداوند ونزدیکی به اوست وهدف واسطه ای وچیزی که مقدمه ای برای رسیدن به هدف اصلی است مکارم اخلاق اجتماعی واقامه قسط است. به تعبیر دیگر هدف اصلی دین توحید نظری وتوحید عملی فردی است ومقدمه آن وهدف واسطه ای آن توحید عملی اجتماعی است. “
پس دولتی که منتظر برقراری عدل وقسط به دست حضرت حجت است در واقع منتظر تحقق هدف خلقت ورسالت است.انسان منتظر، طالب سعادت بشراست؛ به دنبال تحقق مکارم اخلاقی وانسانی است.
ازبعد عملی ، انتظار ، حرکت است؛ سعی وتلاش در مسیر تحقق این هدف بزرگ است. بررسی متون دینی این نکته را آشکار می کند که انتظار در دو عرصه فردی واجتماعی جنبه سازندگی واصلاح دارد.امام صادق (ع) در حدیثی می فرماید:”من سر ان یکون من اصحاب القائم فلینتظر ولیعمل بالورع ومحاسن الاخلاق وهو منتظر” ما باید در فکر اصلاح خویشتن باشیم وخود را به سلاح تقوا واخلاق نیکو مسلح نماییم تا موانع ظهور برطرف شود.تعبیر “وهو منتظر” در ذیل حدیث تأکید بر این نکته دارد که انتظار جز با این اوصاف محقق نخواهد شد.اما طبق تعالیم اسلامی تردیدی نیست که تنها پرداختن به خود کافی نیست بلکه برهر مسلمان منتظر لازم است که در عین خودسازی تا آنجا که برای او امکان دارد، به دیگران هم برسد تا آنان نیز به مقام شامخ آخرین حجت خدا وشکوه روز ظهور ولزوم انتظار سازنده آشنا شوند.امام هادی (ع) می فرمایند:”اگر نبودنددانشمندانی که بعداز غیبت قائم ما به سوی اودعوت می کردندوبه سوی اورهنمون می شدندواز دین او دفاع می کردندوبندگان ناتوان را از دامهای شیطان ومریدهای شیطان نجات می دادند، احدی باقی نمی ماندجز اینکه از دین خدا بر می گشت ومرتد می شد. ولی این دانشمندان زمام دلهای ضعفای شیعه رابا دست با کفایت خود می گیرند چنانکه ملوان ها زمام کشتی را به دست می گیرند وسرنشینان کشتی را از خطر مرگ محافظت می کنند اینان در نزد خدای متعال برترین بندگان خدا هستند.”
در یک کلام بر همه منتظران واقعی به ویژه دانشمندان اسلام واجب است که خود ودیگران را از دام وفریب شیطان وشیطان نماها نجات دهند وروز به روز در مسیر تکامل معنوی وانسانی گام بردارند تا در زمینه سازی امر ظهورمؤثر بوده و از منتظران واقعی محسوب شوند. از اینجا ارتباط عمیق انتظار و امر به معروف ونهی از منکر کشف می شود.

امربه معروف ونهی از منکر شرط انتظارواقعی

اگر کسی می خواهد مفهوم انتظار راستین در مورد او صادق باشد، باید آمر به معروف وناهی از منکر باشد با بررسی متون دینی می توان به این ارتباط عمیق پی برد. ما از جند منظر این ارتباط را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

۱/ صفات وویژگی

.با بررسی صفات فاعلان این دو مؤلفه دینی، به ارتباط عمیق آن دو پی می بریم.در روایات، انسان تارک امر به معروف ونهی از منکر، بی دین ومرده شمرده شده ؛در حالیکه ویژگی اساسی انسان منتظرایمان راسخ وحرکت وپویایی است:

الف- ایمان راسخ:

یکی از ویژگیهای منتظران، ایمان قوی است.امام صادق (ع) در مورد فرمایش خداوند متعال که فرمود:”هدی للمتقین، الذین یؤمنون بالغیب “ می فرمایند:”متقین که قرآن هدایتگر آنهااست، کسانی هستند که اقرار به حقانیت قیام حضرت مهدی (ع) دارند. امام صادق (ع) در جایی دیگر می فرمایند: متقین، شیعیان حضرت علی(ع) هستند وغیب، همان حجت غایب است وشاهد اینکه غیب، حجت غایب خداست، فرمایش خداوند تبارک وتعالی است که می فرماید:”ویقولون لولا أنزل علیه آیة من ربه فقل إنما الغیب لله فانتظروا انی معکم من المنتظرین.”
بگو علم غیب از آن خداست. انتظار بکشید من نیز با شما منتظر می مانم. خدای عز وجل خبر می دهد که “آیه” همان”الغیب” است و”الغیب” همان حجت است. بنابر این از طرفی منتظر، انسانی مؤمن ودین دار معرفی شده است؛ از طرف دیگر انسان تارک امر به معروف ونهی از منکر، انسانی بی دین خوانده می شود چنانکه امام صادق(ع) در روایتی از پیامبر اکرم(ص)نقل فرموددند:”ان الله عزوجل لیبغض المؤمن الضعیف الذی لا دین له، فقیل وما المؤمن الضعیف الذی لا دین له؟ قال الذی لاینهی عن المنکر.” .از این دو دسته روایت می توان نتیجه گرفت که منتظر نمی تواند تارک امر به معروف ونهی از منکر باشد زیرا دوصفت متضاد دریک نفر جمع نمی شود.

ب- حرکت وپویایی

حرکت وپویایی ازو یژگیهای قطعی یک انتظار راستین است.آیا مگرنه این است که هر انسان وموجود زنده ای که به تداوم حیات خویش می اندیشد وبقای خود را انتظار دارد، تمامی رفتارها ،جهت گیریها، حرکت وسکون هایش را در راستای این انتظار عیار می کند واز هر عمل، رفتار و اندیشه ای که با ادامه حیات وانتظارات حیاتی او ناسازگار باشد به شدت پرهیز می کند؟اگر انسان منتظر از امر به معروف ونهی از منکر فاصله بگیرد در واقع با اهداف حیاتی خود فاصله گرفته است؛چنانکه امیر مؤمنان علی(ع) می فرماید:”ومنهم تارک لانکارالمنکر بلسانه وقلبه ویده فذلک میت الاحیاء” وتارک امربه معروف را مردة زنده ها نامیده است. بنابراین امکان ندارد که کسی منتظر واقعی باشد ودر عین حال این فریضه مهم وحیاتی امر به معروف ونهی از منکر را ترک کند.

۲/ آثارامر به معروف ونهی از منکر

در روایاتی که در باب امربه معروف ونهی از منکر آمده است آثاری را می بینیم که در روایات مربوط به مهدویت وآثار جامعه آرمانی مهدوی آمده است. در روایتی که از امام باقر(ع) نقل شده آمده است:
ان الامر بالمعروف والنهی عن المنکر…بها تقام الفرائض وتأمن المذاهب وتحل المکاسب وترد المظالم وتعمر الارض وینتصف من الاعداء ویستقیم الامر.”
به واسطه امربه معروف ونهی از منکر، فرائض وواجبات اقامه می شود، امنیت جاده ها تأمین و درآمدها حلال
می شود، حق به صاحبش برمی گردد، زمین آباد می شود، ازدشمن انتقام گرفته می شود، نظام شما ثبات پیدا می کند.
این آثار، درست همان آثاری است که در روایات مربوط به آثار ظهور وقیام “مصلح کل” می خوانیم.
در روایتی از امام صادق (ع) آمده است:” هنگامی که قائم قیام کند، حکومت را بر اساس عدل قرار می دهد. وظلم وجور در دوران او بر چیده می شود. وجاده ها در پرتو وجودش امن وامان می گردد.زمین برکاتش را خارج می سازد. وهر حقی به صاحبش می رسد. در میان مردم همانند داوود(ع) ومحمد(ص) داوری می کند. در این هنگام زمین گنجهای خود را آشکار می سازد. وبرکات خودرا ظاهر می کند. وکسی موردی برای انفاق وصدقه وکمک مالی نمی یابد زیرا همه مؤمنان بی نیاز وغنی خواهند شد.”
از این دو دسته روایات نیز ارتباط عمیق بین این دو مؤلفه دینی استنباط می شود.

۳/ امر به معروف وتمکن

انسان منتظر در انتظار روزی است که بندگان صالح خداوند متعال وارث زمین شوند چنانکه قرآن کریم می فرماید:”ولقد کتبنا فی الزبور من بعدالذکر أن الارض یرثها عبادی الصالحون” و پیشوایی سرپرستی امور مردم را به عهده بگیرند:”ونرید أن نمن علی الذین استضعفوا فی الارض ونجعلهم أئمه ونجعلهم الوارثین”
انسان منتظر،به دنبال اقتداروعظمت اسلام وحاکمیت انسانهای مؤمن وصالح است. از طرف دیگر قرآن به ما می آموزد که :”الذین ان مکناهم فی الارض اقاموا الصلوه واتوا الزکوه وأمروا بالمعروف ونهوا عن المنکر ولله عاقبه الامور.”نشانة حکومت صالحان وکسانی که قدرت وامکانات به آنان دادیم آن است که در زمین اقامة نماز می کنند وزکات می پردازند وامر به معروف ونهی از منکرمی کنند.
بنابراین انسان منتظر، با انتظار وامید به تحقق تمکن واعتلای مؤمنین، در وافع به دنبال زمینه ای برای قیام به فریضة سازنده وحیات بخش امر به معروف ونهی از منکراست.پس مؤمنین هر گاه قدرت پیدا کنند به فریضةامربه معروف ونهی از منکر عمل می کنند.ودر حال حاضر که بعد از قرنها حکومتی اسلامی تشکیل شده وتمکن نسبی حاصل شده است،‌باید ثابت کنیم که در ادعای خودصادق هستیم.

۴/ اقتدا به امام زمان (ع)

طبق فرمایش پیامبر گرامی اسلام(ص)که فرمودند:”طوبی لمن أدرک قائم اهل بیتی وهو مقتدبه قبل قیامه، یتولی ولیه، ویتبرأمن عدوه” منتظرواقعی کسی است که قبل از قیام حضرت به او اقتدا می کند واورا الگوی خود قرار می دهداین الگوگیری در دو زمینه فردی ودولتی قابل تصور است:

۴-۱- فردی:

هر انسان منتظری باید درتمامی زمینه های عبادی، اعتقادی، اخلاقی وصفات نیکو، حضرت مهدی (ع) را الگو وسرمشق خود قرار دهدوطبق آن بزرگوار عمل نماید. یکی از صفات آن حضرت “صالح ” است پس منتظر هم باید صالح باشد؛چراکه آمربه معروف وناهی ازمنکرخودبایدصالح باشد.یکی دیگر از صفات آن بزرگوار”مصلح” است؛ بنابراین اگر فردی می خواهد منتظر او باشدوبه اواقتدا نماید،بایدا ونیز مصلح باشد ونسبت به مفاسد ومعضلات اجتماعی بی تفاوت نباشد ودر حد توان به امر به معروف ونهی از منکرکه تنها راه اصلاح است اقدام نماید.

۴-۲- حکومتی

دولت وحکومتی که مدعی است منتظر حکومت جهانی مصلح آخرالزمان وپیرو راه اوست وبا این دعا مأنوس است:”اللهم إنا نرغب الیک فی دوله کریمه، تعز بهاالاسلام واهله، وتذل بها النفاق واهله”، باید ویژگیهای دولت جهانی آن بزرگوار را در خود ایجاد نماید.
الف-دولت صالح
دولت کریمة مهدوی، دولت صالحان است. چنانکه قرآن کریم می فرماید:”ولقد کتبنا فی الذبور من بعدالذکرأن الارض یرثها عبادی الصالحون “ طبق نظرعلامه طباطبایی در تفسیر این آیه ،منظور از”وراثت”، “خلافت”و”سلطنت” است. وبدین ترتیب صالحان بر زمین به حکومت خواهند رسید.
دولت کریمة دوران انتظار نیز باید دولت صالحان باشد. اما دولت صالحان چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟
خداوند متعال در قرآن کریم پنج خصلت برای صالحان بر می شمرد:”یؤمنون بالله والیوم الاخرویأمرون بالمعروف وینهون عن المنکر ویسارعون فی الخیرات واولئک من الصالحین” دولتمردان در دولت منتظر با ید صالح باشند یعنی ایمان به خدا، ایمان به روز جزا، امر به معروف، نهی از منکر وسبقت در خیرات داشته باشند. دراین صورت است که می توانند ادعا کنند که دولت آنها دولت منتظروصالح است.
ب- دولت مصلح
عبدالله بن عطا از امام باقر (ع) پرسید:وقتی حضرت مهدی (ع) ظهور کند چه خواهد کرد؟امام درپاسخ فرمودند:”یهدم ما قبله کما صنع رسول الله صل الله علیه وآله ویستأنف الاسلام جدیدا”
دولت مهدوی، دولت مصلح است آن هم درسطح جهانی زیرادربعضی از منابع تفسیری در ذیل این آیه شریفه:”اعلموا أن الله یحی الارض بعد موتها” ؛آمده است:” یصلح الارض بقائم آل محمد من بعد موتها یعنی من بعد جور اهل مملکتها” خداوند زمین را به وسیله حضرت مهدی اصلاح می کند پس از اینکه ساکنان زمین، آن را پر از ظلم وجور کرده اند.مصلح آخر الزمان، مصلح جهانی است زیرا ظاهر لفظ “ارض” کل زمین است واصلاحات او مرز نمی شناسدوشرق وغرب عالم را فرا خواهد گرفت. حال دولت مصلح در دوران انتظار نیز باید مصلح باشد ودامنة فعالیت خود را محدود به مرز جغرافیایی خاصی نکند.

۵/سکوت،مقدمه تسلط اشرار:

انسان منتظر، درانتظار تحقق هدف دولت مهدوی یعنی مبارزه با ظالمان،اشرار ومتعدیان به حقوق مردم وکوتاه کردن دست آنان از نوامیس مسلمانان است. این امر محقق نمی شود مگر با احیای فرهنگ امر به معروف ونهی از منکر؛که درروایات ما یکی از عواقب ترک این فریضه، تسلط اشرار بر جامعه وعدم استجابت دعاعنوان شده است.حضرت علی(ع) می فرمایند:”لاتترکوا الامر بالمعروف والنهی عن المنکر فیولی علیکم شرارکم ثم تدعون فلا یستجاب” اگر منتظر،امر به معروف ونهی از منکر را ترک کند، ودر عین حال درآرزوی دفع اشرار از جامعه اسلامی باشد وذکر “اللهم عجل لولیک الفرج” به زبان بگیرد ونام منتظر راستین به خود بدهد ، دچار یک پارادوکس وتناقض شده است.

۶/ سکوت،مقدمه گسترش فساد

یکی دیگر از اهداف دولت مهدوی خشکاندن ریشه های فساد در جامعه است.انسان منتظر باامربه معروف ونهی ازمنکرمی تواند به این هدف نزدیک شود وزمینه را برای ظهور فراهم نماید.امااگر این فریضه را ترک نماید،‌فساد درزمین گسترش پیدا می کند؛چنانکه خداوند می فرماید:”لولا دفع الله الناس بعضهم ببعض لفسدت الارض” .وامر ظهور به تأخیر می افتد.حال دولت اسلامی در دوران انتظار باید به این امر مهم اقدام نماید وبا ترویج معروف ومبارزه با منکرات اخلاقی واجتماعی زمینه را برای ظهور حضرت مهدی (ع) فراهم نماید.

۷/ امر به معروف موجب تحقیر وضعف کفار

امیر المؤمنین علی (ع) فرمودند:”پشتوانة مؤمنان ووسیلة تحقیر کفار، امر به معروف ونهی از منکر است.”
واین، درست همان هدفی است که دولت کریمة مهدوی به دنبال آن است ومنتظران حضرتش همواره آن را از خداوند متعال مسئلت می نمایند:”اللهم انا نرغب الیک فی دوله کریمه تعز بهاالاسلام واهله، وتذل بها النفاق واهله” منتظران واقعی علاوه بر این دعا باید اقدام عملی درجهت تحقق این هدف بزرگ وآرمانی انجام دهندوبا امربه معروف ونهی از منکر، موجب تقویت وعزت مؤمنین، وتضعیف وذلت کفارومنافقین شوند.
قلمرو امر به معروف ونهی از منکراز لحاظ مفهومی
قلمرو وکارکرد انتظار در تمام زمینه های فردی، فرهنگی،علمی،اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی و سیاسی گسترده است. وجامعه دینی منتظر در تمامی این زمینه ها باید به دنبال اصلاح ،تکامل وجامعه مطلوب وآرمانی ترسیم شده در فرهنگ مهدویت باشد. چه اینکه قرآن کریم در یک بیان کلی، جامعه ایمانی ودین مداررا جامعه متعالی و والامنزلت وبر سریر رفعت توصیف می کند:”ولا تهنوا ولاتحزنوا وانتم الاعلون ان کنتم مؤمنین” سست نشوید وغمگین نگردیدوشما برترید اگر ایمان داشته باشید.
اطلاق واژه”علو” پیشرو بودن وبرتری در تمامی زمینه ها وساحت ها را می طلبدزیرا در مقابل “وهن” قرار گرفته است که به معنای ضعف، سستی وناتوانی است.پروردگار متعال جامعه مؤمنان را دارای منزلت وبلند مرتبگی می داند وپیداست که عقب افتادگی در یک بعد ویک عرصه نیز با علو وبلند مرتبگی جامعه دینی سازگار نیست.
یکی از ابزارهای کارآمد ومهم در جهت اصلاح ،پیشرفت وترقی مورد نظر فرهنگ انتظار، امر به معروف ونهی از منکر است.لذابا توجه به قلمرو انتظار، به غیراز امور فردی، بقیه امور در قلمرو امر به معروف ونهی از منکر قرار می گیرد.همین معنای گسترده از معروف ومنکر در اصطلاح فقها نیز آمده است؛ معروف یعنی افعال نیک ومنکر یعنی افعال بد.بااین معنا معروف شامل واجبات ومستحبات ومنکر شامل محرمات ومکروهات می گردد.در نتیجه امر به معروف ونهی از منکر نیز به دو دسته تقسیم می شود:اول امر به معروفهای واجب ونهی از منکرات حرام ودوم امر به معروفهای مستحب ونهی از منکرهای مکروه.
قلمرو امر به معروف ونهی از منکر از لحاظ فاعلی
در جامعه اسلامی در دوران انتظار، همة آحاد جامعه نسبت به این فریضة حیاتی مسئولیت دارند اما با توجه به شرایط امر به معروف ونهی از منکر این وظیفه از تعدادی افرادساقط می شود ویا باتوجه به موضوع آن، تحقق این واجب الهی نیاز به دولت وتشکیلات دارد؛ چنانکه مسعده بن صدقه می گوید:از امام صادق (ع) سؤال شد:آیا امر به معروف ونهی از منکر برهمة افراد واجب است؟ حضرت فرمودند:نه. گفته شد:به چه دلیل؟ حضرت فرمودند:”هرآینه امر به معروف ونهی از منکر بر کسی واجب است که قوی باشد واز او اطاعت بشودودر عین حال به معروف ومنکر عالم باشد، نه بر کسانی که قدرت ندارند ونمی توانند کسی رابه راه راست هدایت کنند(یعنی علم به معروف ومنکر ندارند). حضرت در ادامه فرمودند: دلیل این مطلب آیة قرآن است که می فرماید: باید برخی از شما …( امر به معروف ونهی از منکر کنند نه همه) .بنابراین قلمرو امربه معروف ونهی از منکر به لحاظ اینکه وظیفه فردی است یا دولتی، متفاوت است.برای درک این معنا باید به اقسام آن اشاره شود.

۱/تعلیم جاهل

یکی از مراتب امر به معروف ونهی از منکر تعلیم جاهل است ،این مرتبه نیز خود به سه قسم تقسیم می شود:
۱-۱- جاهل قاصر:جاهل قاصر کسی است که حکم یا راه اجرای آن را نمی داند ودر این بی اطلاعی خود مرتکب تقصیر نشده است به این معنی که برای او شرایط فراگرفتن احکام اسلام فراهم نشده است.چنین فردی به دلایل مختلف از قبیل این که تازه به تکلیف رسیده، یابه مقتضای محیطی که در آن زندگی کرده ،مثل اینکه از مرکز اسلام دور بوده یاتحت تسلط کفار زندگی می کرده است، نتوانسته احکام اسلام رایادبگیرد.
۱-۲- جاهل مقصر:جاهل مقصرکسی است که توانایی یادگرفتن را داشته است اما در این کار کوتاهی کرده است.
۱-۳- جاهل مرکب: جاهل مرکب کسی است که به خیال خود، حکم رایاد گرفته است،روش انجام آن را می داند، ولی اشتباه می کند. مانند کسی که مثلا در همین مسأله امر به معروف ونهی از منکرکارهایی را انجام می دهد که از لحاظ شرعی گناه محسوب می شودمثل توهین به مؤمن، فاش کردن اسرار مردم، مانند کسی که از دیوار خانه مردم بالا می رود
درهمه این اقسام،احتیاج به تعلیم است، اماتعلیم بایدبا روشهای آموزشی متناسب با سن، استعداد وموقعیتهای اجتماعی افراد باشد.در جامعه اسلامی باید افراد یا ارگانهایی باشند که عهده دار تعلیم با روشهای مناسب شوند؛‌زیرا طبیعی است که همه آحاد جامعه توانایی انجام این کار را ندارند.بنابراین بر دولت اسلامی لازم است که به این امر مهم اقدام نماید.

۲/تذکر وموعظه

اگر فردی با این که حکم را می داند، عالما وعامدا،‌گناهی را مرتکب می شود،‌باید به او تذکر داد واورا موعظه نمود اما در اینجا نیز دوقسم افراد متصور است:

۲-۱- غیرمتجاهر به فسق

اگر کسی در خلوت گناهی کرد‌وما مطلع شدیم،باید باتذکر وموعظه اورااز منکر نهی کنیم؛امابایدبه این نکته توجه کنیم که ما حق نداریم راز اورا فاش کنیم وآبرویش را ببریم وبه مراجع ذی صلاح خبر دهیم؛ البته شرایط خاصی مانندحضورچهار شاهد عادل،‌ در منابع فقهی ذکر شده است که طبق آن شرایط می توان به مراجع قضایی اطلاع داد تا اجرای حد الهی بشود ولی اسلام طالب حفظ آبروی مؤمن است.

۲-۲- متجاهر به فسق

اگر کسی عملا در حضور دیگران گناه می کند واحساس شرمساری هم نمی کند،امربه معروف ونهی از منکر در مورد چنین کسانی سخت تر است اینجا دیگر بحث حفظ آبرو نیست.در اینجا مراحلی برای امر به معروف ذکر کرده اند:
اول: با قول لین،‌باادب واحترام باید اورا موعظه کرد.
دوم: اگر اثر نکرد، باید چهره در هم کشید وبا خشم وتندی اورا از آن گناه باز داشت.چنانکه روایت می فرماید:”صکوا بها جباههم” یعنی باتندی به پیشانی اوبزنید-البته نه بادست بلکه با سخن-یعنی آنچنان رودررو وبا تندی بااو برخورد کنیدمثل کسی که می خواهد توی پیشانی طرف مقابل بزند.
سوم: اگر باز هم اثر نکرد،باید‌اورا تهدید کرد که اورا به نیروی انتظامی معرفی خواهیم کرد تاطبق قانون با او عمل شود.
چهارم: اگر تهدید هم عمل نکرد، در این صورت باید اورا به مراجع ذی صلاح معرفی کرد تا دستگاه اسلامی بااوبرخورد مناسب را انجام دهد.در حکومت اسلامی هیچ کس حق ندارد مسنقیما وارد عمل شود وبرخورد فیزیکی نماید در این مرحله جای مداخله دولت اسلامی است وباید با اقتدار متجاهران به فسق را اگر قابل هدایت نیستند از جامعه اسلامی حذف نماید؛ زیرا در جامعه اسلامی نباید قبح گناه بریزد وباید ارزشهای دینی واخلاقی ومصلحتهای اجتماعی حفظ شود.دولت اسلامی موظف است با شرارتهای انسانهای شرور مبارزه کند وامنیت اجتماعی را در کوی وبرزن مملکت اسلامی برقرار نماید زیرا یکی از اهداف دولت کریمه مهدوی برقراری امنیت است چنانکه رسول گرامی اسلام(ص) فرمودند:”حکومت مهدی(ع) به گونه ای است که دو زن شبانه حرکت کرده، مسافرت می کنند واز بی عدالتی وستم هراسی ندارند.”
دولت اسلامی منتظر باید از اشاعه فحشاء، بی بندوباری وناامنی در سطح جامعه جلوگیری نماید.

۳/ برخوردباتوطئه اجتماعی وتهاجم فرهنگی

گاهی کاری که بر خلاف شرع وبر خلاف مصالح جامعه اسلامی است، به صورت کاری ساده وبا انگیزة فردی واز روی جسارت وگستاخی انجام می گیرد وگاهی اقدامی پیچیده وحساب شده است وکسانی آن را برنامه ریزی کرده اند. نقشه ای در کار است که اسلام ونظام اسلامی شکست خورده وکارآیی خود را از دست بدهد،می خواهند حاکمیت اسلام در جامعه از بین برود.در اینجا کار از وظیفه یک فرد،‌ واز قالب یک امر به معروف ونهی از منکر ساده خارج شده،ونیازمند طراحی وبررسیهای علمی وپیچیده است.در مورد این گونه منکرات باید مسلمانان به صورت دسته جمعی تصمیم بگیرند واقدام نمایند.درجایی که دولت اسلامی وجود دارد، دولت باید بااقتدار به مبارزه با این پدیده ها اقدام کند.توطئه های ضد اسلامی و منکرات می‌تواند در زمینه های مختلف تعلیم وتربیت، دینی،
فرهنگی،‌اخلاقی،خانوادگی،اجتماعی،امنیتی،اقتصادی،سیاسی وبین المللی ونظامی باشد؛ که با یک کار ساده وباشیوه های معمولی امربه معروف ونهی از منکر وتوسط تک تک افراد جامعه به تنهایی قابل پیشگیری ومبارزه نیست.بلکه تلاش واقدام جدی وعملی دولت را می طلبد. مادر ادامه به قلمرو معروف و منکر در حیطه وظایف ورسالتهای دولت اسلامی منتظر می پردازیم.

قلمرومعروف ومنکردر حیطه رسالت دولت منتظر

۱/آموزشی وعلمی

در هیچ مکتبی اولین فرمان آن “اقرأ” نیست.در اسلام به مسأله علم ودانش اهمیت بسیاری داده شده است به گونه ای که شرط تکلیف، اولین شرط برای رهبری وقضاوت وهمچنین اولین شرط برای امر به معروف ونهی ازمنکر را علم دانسته است؛ لذاارتقاء سطح علمی وآموزشی جامعه یکی از مهمترین وظایف دولت است. این وظیفه را دردو سطح داخلی وخارجی می توان پیگیری کرد.
الف- داخلی
دولت برای ارتقاء سطح دانش مردم در زمینه های دینی وعلوم جدید، موظف است بااستفاده از تکنولوژی وراههای مناسب، از پایین ترین سطح جامعه تا بالاترین سطح آن برنامه داشته باشد.سه وزارتخانه آموزش وپرورش، وزارت علوم و وزرات فرهنگ وارشاداسلامی در دولت اسلامی به این امر مهم مشغول هستند.
این وزارتخانه ها به خاطر حساسیت بالای کارشان باید به چند نکته توجه داشته باشند:
۱-۱-۱- اعتقادات سالم وپاک دینی را در متون درسی منعکس نمایند.
۱-۱-۲- احکام اسلام را در همه سطوح مقدماتی تا پیشرفته آموزش دهند.
۱-۱-۳- از عناصر سالم وپاک در این امر مهم استفاده کنند.
۱-۱-۴-تعلیم وتربیت باید دینی واسلامی باشد.
۱-۱-۵- از نفوذ انحرافات فکری واخلاقی وخرافات به این مراکز وافکار فرزندان اسلام جلوگیری نمایند.
۱-۱-۶- از پیشرفتهای علمی روز عقب نمانند.
۱-۱-۷- برای مبارزه با تهاجم فرهنگی وبه تعبیر مقام معظم رهبری شبیخون فرهنگی کمر همت ببندند.
دولتی که منتظر دولت مهدوی است،‌نمی تواند نسبت به پیشرفت علمی بی تفتاوت با شد زیرا یکی از ویژگیهای عصر ظهور پیشرفت سریع علم ودانش است چنانکه در روایتی از امام صادق (ع) می خوانیم:”علم ودانش ۲۷ حرف است وهمه آن چه پیامبران آورده اند تنها دو حرف آن است ومردم تا کنون جز با دو حرف آشنایی ندارندو هنگامی که قائم ما قیام کند،‌۲۵ حرف دیگر را بیرون آورد.آن را بین مردم نشر وگسترش می دهد وآن دو حرف را ضمیمه می کند ومجموع ۲۷حرف را در میان مردم منتشر می سازد.” جامعه منتظر مهدی(ع) باید زمینة‌درک ودریافت این علوم را در خود ایجاد نماید.وزمینه سازی این امر به عهدة دولت اسلامی است.
ب- خارجی
درخارج از مرزهای کشور، مناطقی وجود دارند که نسبت به معارف اسلامی در فقر وبی اطلاعی به سر می برند،یابه علت دور بودن از مرکز اسلام ویا به هر دلیل دیگر آگاهی کمی با احکام ومعارف ناب اسلامی دارند،دولتی که منتظر یک دولت جهانی است باید خود نیز در سطح جهانی برنامه داشته باشد.بشریت امروز تشنه حقیقت هستند،لذا دولت اسلامی باید بابرنامه ریزی درست بتواند آنان را سیراب نماید. اسلام که برای تمامی مسائل مهم راهکارهای مناسب ارائه می دهد از این مسأله غافل نمانده وبرای تحقق این هدف بزرگ راهکار ارائه داده است؛ اسلام عزیز طرح انقلابی “هجرت” را برای آموزش وتعلیم جاهلان وناآگاهان بسیار مؤثر می داندچنانکه در صدر اسلام برای هر منطقه سه نفرمی فرستادند:۱- والی۲- معلم وقاری که قرآن را به دیگران تعلیم نمایدومردم در معارف واحکام به او مراجعه کنند.۳- خزانه دار.
دولت اسلامی باید با الگوگیری از این طرح،‌برای ترویج اسلام وتنویر افکار مسلمین تلاش نماید.البته در عصر کنونی وبا پیشرفت تکنولوژی،‌دولت اسلامی می تواند بااستفاده از ابزارهای پیشرفته مانند ماهواره، اینترنت، شبکه های تلویزیونی مرزها را درنوردیده ومعارف اصیل اسلامی از جمله فرهنگ ناب ، مترقی وسازنده مهدویت وفرهنگ شهادت وظلم ستیزی که می توانند منشأ بسیاری از تحولات فردی، اجتماعی وسیاسی شوند، را به تمام دنیا صادر کنند وبا ارشادافکار وقلوب انسانهاوایجاد یک تحول اساسی در افکار مردم جهان زمینه را برای ظهور مصلح جهانی ومنجی بشریت از ظلمها وتاریکی ها فراهم نماید.

۲/فرهنگی

منکرات فرهنگی با ابزار قلم،‌بیان،‌هنر، فیلم،‌تبلیغات،‌شایعه، وسوسه، ایجاد مجالس گناه ولهو ولعب، بنای ساختمانها وتأسیساتی که رونق مراکز مذهبی را کم می کند، ایجاد سرگرمیهای کاذب ومبتذل، ماهواره هاو سی دی های مستهجن صورت می گیرد.بعضی از مسائل هم وجود دارد که به خودی خود منکر نیستند اما منکرزا هستندوزمینه بروز فسادهای اخلاقی واجتماعی می باشند،مانند بی کاری ، تأخیر در ازدواج که مشکلات زیادی را به جامعه اسلامی تحمیل می کند.دولت اسلامی باید با استفاده از کارشناسان ومتخصصان متعهد ودلسوز وعاشق اصلاح وتربیت به مبارزه با این پدیده های شوم دوران ما بپردازد که مفاسد فرهنگی واجتماعی موجب محرومیت جامعه از وجود آن خورشید عالم تاب می شودودوران غیبت را طولانی تر می کند چنانکه خودآن حضرت در نامه ای که برای شیخ مفید مرقوم فرمودند به این حقیقت اشاره کرده اند:” اگر شیعیان ما، که خداوند آنها را به طاعت خود موفق بدارد، دلهایشان در راه وفاکردن به پیمانی که بر عهده آنهاست یکی بود،‌هرگز سعادت دیدار ما از آنان به تأخیر نمی افتاد وسعادت پشتیبانی ما از ایشان به سبب معرفت راستینی که به ما دارند زودتر دست می داد. پس مارا چیزی جز اعمال نکوهیدة آنان دور نمی سازد که اعمالشان به ما می رسدومارا اندوهگین می سازد وما چنین انتظاری از آنان نداریم.”
دولت منتظر باید در رفع این موانع ظهور ، اقدامات عملی مفید وسازنده داشته باشد.

۳/خانوادگی

خانواده اولین کانون تربیت واساس تربیت است؛ همانگونه که می تواند سرچشمه فساد وتباهی باشد.به همین دلیل است که اسلام به خانواده اهمیت فراوانی می دهد.دولت اسلامی باید باشناسایی منکرات خانوادگی به اصلاح آنها بپردازد. منکرات خانوادگی شامل: گناه کردن والدین ،بی اطلاعی نسبت به مسایل تربیتی،‌سخنان ناروای والدین در حضور فرزندان، تجمل گرایی،‌زیاده خواهی، توقعات نابجا، بی اعتنایی به خواستهای طبیعی اعضای خانواده،بی توجهی نسبت به تأثیر لقمه حرام وصدها موضوع دیگر که در محیط خانواده اتفاق می افتد ومنجر به تربیت نادرست فرزندان ودر نتیجه انحراف افراد جامعه می شود.بنابراین دولت اسلامی باید امر به معروف ونهی از منکر را از محیط خانواده شروع کند وبا آموزش خانواده ها، تربیت واصلاح افراد جامعه را از درون خانه واز همان دوران طفولیت واز زیر ساختهای تربیتی آغاز نماید

۴/اجتماعی

یکی دیگر از عرصه هایی که دولت نسبت به منکرات آن باید حساس باشد،‌عرصه اجتماعی است.
بی تفاوتی وبی مسئولیتی:طبق دستور رسول گرامی اسلام(ص)”کلکم راع وکلکم مسئول عن رعیته” همه انسانها مسئول هستندودولت اسلامی باید این روحیه را در جامعه حفظ نماید.بی اعتنایی وبی مسئولیتی نسبت به مسایل اجتماعی،‌افراد جامعه را به سمت سست شدن غیرت دینی وملی می کشاند وافراد جامعه را به لاک پشتی تبدیل می کند که سر در لاک خود کرده وبدون هیچ احساس تعهد ومسئولیتی فقط نظاره گر مفاسد اجتماعی وضدارزشهای فرهنگی واسلامی هستند.وهیچ حرکتی دربرابر آنها ازخود نشان نمی دهند وهرگز درپی اصلاح وتغییر آنها بر نمی آیند.دولت اسلامی علاوه بر اینکه خود بی تفاوت نیست،‌بلکه جامعه را نیز از بی تفاوتی نهی می کند واجازه خمودی وبی مسئولیتی به آنها نمی دهدوآنها را به مشارکت در ادارة جامعه واحیای دستورات اسلامی فرا می خواند؛ در این صورت است که می تواند به ساختن جامعه اسلامی مطلوب مهدوی دست پیدا کرد.
‌تفرقه:آنچه در طول تاریخ بر سر اسلام ومسلمانان آمد، به خاطر تفرقه بوده است.همچنین آنچه که امروز ودیروز به عنوان حربه استکبار درآمده است، ایجاد تفرقه است.دولت اسلامی که به دنبال حکومت جهانی است، با تفرقه وتشتت نمی تواند به هدف خود برسد.لذا قرآن کریم با ندای “واعتصموا بحبل الله جمیعا ولا تفرقوا” جامعه اسلامی را به سمت قدرتمندی واعتلای بر مشرکان فرا می خواند.در اسلام تفرقه وهرگونه کاری که عامل تفرقه باشد، حرام شمرده شده است چنانکه اگر کلمه راستی باعث فتنه وتفرقه شود،‌دروغ گفتن جایز است وباید از راست گفتن وایجاد فتنه خودداری کرد.دولت اسلامی باید نه تنها از بروز تفرقه در داخل کشور، بلکه از تفرقه بین کشورهای اسلامی نیز نهی کند وهمگان را به وحدت دعوت کند که رمز پیروزی اسلام در وحدت کلمه است.
نفاق ودورویی:اگردولت اسلامی می خواهد در امر به معروف ونهی از منکر موفق شود، باید ریشه های نفاق ودورویی را از سطح جامعه محو نماید؛‌زیرا اگر منافقان در جامعه گسترش پیدا کنند مانع از تحقق این فرضه می شوند؛ طبق آیة شریفه که می فرماید:”المنافقون والمنافقات بعضهم من بعض یأمرون بالمنکر وینهون عن المعروف و..” منافقان نه تنها به تحقق اهداف جامعه اسلامی کمک نمی کنند، بلکه برعکس منکرات درجامعه ترویج ومعروف تضعیف می کنند.پس دولت اسلامی باید با این پدیده شوم نفاق به شدت مبارزه نموده،‌ودر جهت اصلاح این امر برآید.
ترس وزبونی:یکی از معضلات اجتماعی ترس وبزدلی است. اگر ترس ووحشت ناشی از تهدیدات فساد انگیزان جامعه، نسبت به مال،‌جان،آبرو وموقعیتهای اجتماعی، بر افراد یک جامعه حاکم شود،‌دیگر قدرت اظهار عقاید حق ودفاع از آن ومبارزه با مفاسد از آنها سلب می شود؛ لذا یکی از کارها وحربه های شیاطین، ایجاد رعب ووحشت در جامعه است.دولت اسلامی همواره باید در تقویت روحیة شجاعت وجسارت در برابر ظلم وستم وفساد در جامعه تلاش نمایدوجامعه اسلامی را ازانفعال، ظلم پذیری، ترس وزبونی نهی کند.
دنیاطلبی وریاست طلبی:دولت اسلامی باید با اصلاح کارگزاران ونیروهای خود ودوری آنها از دنیاطلبی وریاست طلبی، آحاد جامعه را نیز از این پدیده شوم برحذر بدارد؛ چرا که این دو رذیلت اخلاقی منشأبسیاری از مفاسد است.چنانکه قرآن کریم می فرماید:”إذاتولی سعی فی الارض لیفسد فیها ویهلک الحرث والنسل والله لایحب الفساد” دولت اسلامی ریاست ومدیریت را وسیله خدمت به خلق وامانت می داند نه وسیله رسیدن به مطامع دنیوی؛ لذا حضرت علی (ع) فرمودند:”وإن عملک لیس لک بطعمه ولکنه فی عنقک أمانه” پس دولت باید در اصلاح این منکر ومفسدة اجتماعی تلاش نماید.
مفاسد اداری:بسیاری از مفاسد که در جامعه وجود دارد،‌مربوط به دستگاههای دولتی است مانند عدم وجدان کاری، تبعیض سوءاستفاده از پست ومقام، خیانت به بیت المال، تقدم روابط بر ضوابط، بی انضباطی درجامعه، نادیده گرفتن حقوق دیگران و قانون و… دولت اسلامی باید در این قلمرو نیز با جدیت به امر به معروف ونهی از منکر بپردازد.

۵/اقتصادی

دولت اسلامی منتظر که به دنبال اجرای احکام اسلام وزمینه سازی برای ظهور حضرت مهدی(ع) است، باید در زمینه اقتصادی نیز تلاش کند تا نظام اقتصادی سالم وسازنده اسلام را درجامعه پیاده کند.اگر جامعه به تمامی بایدها ونبایدهای اقتصادی اسلام توجه نماید،‌تحرک وپویایی لازم ومفید را در حرکت چرخ اقتصادی خود شاهد خواهد بود.دولت اسلامی باید باشناسایی منکرات در این زمینه، به شفاف سازی، فرهنگ سازی واقدام عملی برای جلوگیری از بروز منکرات اقتصادی کمر همت ببندد.مادر اینجا به برخی از این مفاسد اقتصادی اشاره می کنیم.
رشوه خواری:رشوه، یکی از مفاسد اقتصادی است که انواع متنوعی به خود گرفته است ازنوع روزنامه ای آن درقالب پیام تبریک وتسلیت گرفته تاحق الزحمه وهدیه هایی که به مسئولین داده می شود.فساد اداری یکی از ضایعات این پدیده شوم است.دولت اسلامی باید با جدیت وبرنامه حساب شده با این منکر مبارزه نماید، والا ماهیت اسلامی خود را ازدست خواهد داد. واین نهی از منکر در دوساحت باید انجام شود اول اینکه کارگزاران خود رااز این منکرپاک کندویک نظارت دقیق را در دستگاههای دولتی ایجاد نماید.ودوم اینکه مردم را با آثار شوم این عمل زشت آشنا سازد.چنانکه در روایات ما نیز هردویعنی رشوه دهنده ورشوه گیرنده هردو نهی شده اند.همانطورکه پیامبر اکرم(ص) فرمودند:”الراشی والمرتشی فی النار”
ربا:یکی از منکرات اقتصادی،‌ربا است که به فرمودة رسول گرامی اسلام(ص) باعث هلاکت جامعه می شود:”اذا ارادالله بقوم هلاکا ظهر فیهم الربا”
دولت اسلامی برای خشکاندن ریشه این منکر خانمان سوز، هم باید برنامه آموزشی داشته باشد تا مردم از کیفیت معاملات ربوی، وآثار شوم آن آگاه شوند، وهم سیستم های اقتصادی جامعه را درست کندواز طریق برچیدن زمینه های بروز این فساد بااین منکر مبارزه نماید.
احتکار:احتکار یکی از ابزارهای سودجویان اقتصادی است.وهمچنین عناصری که قصد مبارزه وخیانت بانظام اسلامی را دارندومی خواهند کارآمدی نظام را زیر سؤال ببرند، ازاین اهرم فشار استفاده می کنندپیامبر اکرم(ص)فرمودند:”لایحتکرالاالخوانون” دولت در برخورد بااین خائنان نباید ذره ای کوتاهی نمایدوباید علاوه بر ساماندهی درست تولید وتوزیع،دست این سودجویان وخیانتکاران را کوتاه کند.
عدم پرداخت خمس وزکات:خمس وزکات در اقصاد اسلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است چنانکه امام صادق(ع) می فرماید:”ان الناس ماافتقرواولااحتاجواولاجاعواولاعروا الابذنوبالاغنیاء وحقیق علی الله ان یمنع رحمته ممن منع حق الله فی ماله”
دولت اسلامی باید فرهنگ مالیات اسلامی ترویج نماید وبرای آموزش، فرهنگ سازی،‌جمع آوری آن برنامه درست وکارشناسی شده داشته باشدوبه امربه معروف ونهی از منکر در این مسأله مهم قیام نماید.
اسراف وتبذیر:این دو منکر اقتصادی آنچنان در جامعه ما بلکه در تمام زندگی ما رسوخ کرده است که دیگر قبح آن شکسته شده وحرمت آن مورد غفلت قرار گرفته است.دولت اسلامی باید بانهی از این منکر در خود بدنه دولت،کار راآغاز نماید، وبه اصلاح این مشکل در سطح جامعه بپردازد.
وابستگی اقتصادی:وابستگی به کشورهای دیگر در هر زمینه ای بد ومورد سرزنش است مخصوصا وابستگی در مسائل اقتصادی که به اهرم فشار دردست کفار تبدیل شده است.دولت اسلامی اگر می خواهد با استعمارگران وزیاده خواهان مبارزه کند،‌چاره ای ندارد مگر اینکه خودرا ازوابستگی اقتصادی نجات دهد چنانکه از اول تشکیل این حکومت اسلامی، همواره در صحنه های مختلف مورد تحریم قرار گرفته ایم وبایاری خداوند وهمت مسئولین ومردم به سمت خودکفایی واستقلال پیش رفته ایم.اما این روند نباید متوقف شودوباید تااسقلال کامل پیش برویم.
مشکل اقتصادی، مانع ازدواج:نابسامانی ومعضلات اقتصادی منشأ بسیاری از مفاسد دیگر نیز می شود؛ به عنوان مثال با وجود نابسامانیهای اقتصادی، ازدواج جوانان به تأخیر می افتد واین امر، مشکلات وآفات بزرگی رابه جامعه تحمیل می کند، اهمیت این موضوع تاجایی است که امام صادق (ع) از بیت المال برای ازدواج مردی که به گناه افتاده بود استفاده کرد. دولت اسلامی به گفتن وتبلیغ وامربه معروف ونهی ازمنکرزبانی تنها اکتفا نمی کند، بلکه زمینه های بروز گناه را نیز از بین می برد.
تجمل گرایی: تجمل گرایی که متأسفانه اکثر خانواده ها گرفتار آن شده اند، به تنهایی وخودبه خودی منکرنیستند اما منکرزا هستند؛ زیرا برای تأمین خواسته های افراطی وزاید مجبور است به هر کاری دست بزند، ازهر طریقی آن را تأمین نمایدو… .دولت اسلامی فرهنگ صحیح مصرف را باید ترویج نمایدوروحیه قناعت رادرجامعه احیاء نموده وزنده نگاه دارد.

۶/سیاسی،نظامی وبین المللی

ضعف در برابر دشمن:خداوند متعال با دستور”واعدوالهم مااستطعتم من قوه” هرگونه ضعف وسستی را برای جامعه مؤمنین رواندانسته وآنها را به برخورد قوی با کفار فرامی خواند”اشداءعلی الکفاررحماءبینهم”
دولت اسلامی منتظر که با اقتدا به دولت جهانی مهدوی به دنبال ترویج معروف وخشکاندن منکر آن هم درسطح جهانی است ،‌باید روزبه روزبرقدرت خود بیفزاید؛زیرا ضعف وسستی با این هدف بزرگ سازگار نیست.
دوستی با کافران: دولت اسلامی هیچگاه از در دوستی با کفار بر نمی آید وهمواره ندای”برائه من الله ورسوله إلی الذین عاهدتم من المشرکین” راسرلوحه کار خود قرار می دهد؛ زیرا دولت اسلامی، منتظر دولتی است که به هیچ وجه سرسازش با مشرکین نداردوبنای کفر والحاد را برمی چیند پس دولت اسلامی نیز بابالاترین مرتبه امربه معروف ونهی ازمنکر که مصداق جهاد است، با کفر والحادوظلم مبارزه می کند.
دفاع از مظلوم: دفاع از مظلوم یکی ار معروفهایی است که همواره مورد تأکید اسلام بوده است.دولت اسلامی باید این معروف رااحیاء کند همچنانکه تاکنون چنین بوده است؛دفاع ازمردم مظلوم فلسطین مصداق این معروف است که دولت اسلامی باید به آن ادامه دهد واز هیچ تهدید وسرزنشی واهمه نداشته باشد که وعده الهی صادق است”ألا إن حزب الله هم المفلحون”
فرار از جهاد:دولت اسلامی باید فرهنگ جهاد وشهادت رادر جامعه گسترش دهد وباتن پروری، ترس وبزدلی، دنیاپرستی وخودخواهی مبارزه نماید.جهاد وشهادت طلبی نوعی امر به معروف ونهی از منکر است. جامعه ودولتی که از جهاد وشهادت طلبی فرار می کنند،‌منتظر راستین نیستند بلکه لاف زنانی هستند که “یقولون بأفواههم مالیس فی قلوبهم” زیرایکی از ابعاد انتظار آمادگی وتهیه ابزار آلات جنگی مورد نیاز برای قیام شکوهمند امام غایب است،‌چنانکه در روایتی که نعمانی از امام صادق (ع) نقل کرده، آمده است:”لیعدن احدکم لخروج القائم ولو سهما فأن الله تعالی إذاعلم ذلک من نیته رجوته لان ینسی فی عمره حتی یدرک فیکون من أعوانه وأنصاره” البته این مسلم است که درعصر ما، بر شیعیان ودولت اسلامی لازم است که با فرا گرفتن فنون رزمی ومسلح شدن به تجهیزات نظامی روز، خودرا برای مقابله با دشمنان امام زمان (ع) آماده سازند.

خلاصه

۱-مبنای فکری تشکیل حکومت اسلامی،‌فرهنگ ناب وپیشرفته انتظار است.
۲-امام خمینی(ره) به احیای تفکر مهدویت پرداخته وآن راازانحرافات فکری پاک نمودند.
۳- هدف امام زمان(ع) درراستای هدف انبیاء است وانسان منتظر درواقع،درانتظار تحقق هدف رسالت است.
۴-انتظار دارای دوبعدفردی واجتماعی است،ازطرف دیگرامربه معروف ونهی از منکرامری اجتماعی است؛بابررسی متون دینی به ارتباط عمیق بین این دوفریضه در بعد اجتماعی پی می بریم.
۵- ارتباط این دومؤلفه دینی ازمنظر صفات،آثار،امربه معروف وتمکن، اقتداءبه امام زمان، سکوت مقدمه تسلط اشرار، سکوت مقدمه گسترش فسادو امربه معروف عامل تحقیر کفار قابل پیگیری وبررسی است.
۶-امربه معروف ونهی ازمنکر، امری ولایی است وباید از موضع قدرت اعمال شودنه ازموضع ضعف.
۷- گستره مفهوم انتظار همه مسایل فردی، اجتماعی،‌فرهنگی،‌علمی،‌اقتصادی ونظامی رادربر می گیرد؛ زیرا طبق آیه شریفه “انتم الاعلون”خداوند برتری مسلمانان درتمامی عرصه ها راخواستاراست ومنتظر، نیز به دنبال تحقق این هدف است.ازطرف دیگر ارتباط عمیق امربه معروف ونهی ازمنکر باانتظار به اثبات رسید؛پس برای تحقق این هدف بزرگ باید امربه معروف ونهی ازمنکر به تمامی این عرصه ها سرایت نماید.
۸-امربه معروف ونهی ازمنکر دارای اقسام ومصادیقی است که بعضی از آنها از عهده افراد جامعه برمی آید وهمةآحاد جامعه دربرابرآن مسئولند.اما برخی ازآنها کاری پیچیده ونیازمندبرنامه ریزی دقیق وکارشناسی است.
۹-قلمرو معروف ومنکر درحیطه وظایف ورسالتهای دولت منتظر درعرصه های آموزشی وعلمی، فرهنگی، خانوادگی،‌اجتماعی،‌اقتصادی،سیاسی،نظامی وبین المللی قابل بررسی است. ودولت باید منکرات رادرهر زمینه شناسایی نماید وبابه کارگیری کارشناسان وبرنامه ریزی دقیق به اصلاح ودفع این منکرات از صحنه جامعه اسلامی بپردازدوبدین وسیله شرایط وزمینه رابرای ظهور امام زمان (ع) فراهم نماید.

فهرست منابع

۱-خمینی،سیدروح الله،صحیفه نور، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، ۱۳۶۹/
۲- خمینی،سیدروح الله، ولایت فقیه، مؤسسه تنظیم آثار امام خمینی(ره)، چاپ نهم،‌تهران.
۳- شیخ طوسی،محمد بن حسن،‌کتاب الغیبه، مؤسسه المعارف الاسلامیه، چاپ اول، قم.
۴- النعمانی، محمد بن ابراهیم ،کتاب الغیبه،مکتبه الصدوق،بیتا،تهران.
۵- کاشانی، محسن،المحجه البیضاءفی تهذیب الاحیاء،دفترانتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چاپ دوم، بیتا.
۶- مشهدی،میرزا محمد،تفسیرکنز الدقایق وبحرالغرایب،مؤسسه النشرالاسلامی التابعه لجماعه المدرسین،چاپ دوم،۱۴۱۴/
۷- شیخ حر عاملی، وسایل الشیعه،
۸- نهج البلاغه، ترجمه سیدجعفرشهیدی، شرکت انتشارات علمی وفرهنگی،چاپ هیجدهم،۱۳۷۹/
۹- مکارم شیرازی،‌ناصر، حکومت جهانی مهدی، انتشارات نسل جوان،چاپ یازدهم،۱۳۸۰/
۱۰- طبرسی،ابوعلی الفضل بن الحسن، مجمع البیانفی تفسیر القرآن،مکتبه الاسلامیه،بیتا،تهران.
۱۱- مجلسی،محمدباقر،بحارالانوار،بیروت،مؤسسه الوفاء،۱۴۰۴/
۱۲- صدوق،محمد،کمال الدین وتمام النعمه،مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین،۱۴۰۵،قم.
۱۳- طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، جامعه مدرسین.
۱۴- عروسی الحویزی، عبد علی بن جمعه،‌نورالثقلین، مؤسسه اسماعیلیان،‌چاپ چهارم، ۱۳۷۰/
۱۵- صافی گلپایگانی،لطف الله،منتخب الاثرفی الامام الثانی عشر،مکتبه الصدر،چاپ سوم، بیتا،تهران.
۱۶- معصومی،سیدمسعود،‌نگاهی نو به حکومت دینی،‌مرکزانتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم،‌چاپ دوم، ۱۳۸۰/
۱۷- مصباح یزدی،محمدتقی،آذرخشی دیگر ازآسمان کربلا،انتشارات مؤسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی(ره)، چاپ اول، ۱۳۷۹/
۱۸- خمینی،سیدروح الله،تهذیب الاصول،، دارالفکر،۱۳۶۷،قم.
۱۹-المتقی،علی ابن حسام الدین،کنز العمال فی سنن الاقوال والافعال، مؤسسه الرساله، ۱۴۰۵، بیروت.
۲۰- علیزاده حسن آبادی، ابوالقاسم،نظارت ملی یا امربه معروف ونهی ازمنکر، مولف، ۱۳۷۱/
۲۱- شیخ حر عاملی،محمد ابن الحسن، وسایل الشیعه، اسلامیه، تهران.
۲۲- شفیعی سروستانی،ابراهیم، انتظار،بایدها ونبایدها،موعودعصر(ع)،۱۳۸۵، تهران.
۲۳- قرائتی،محسن،امربه معروف ونهی ازمنکر،مرکزفرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ دوم، ۱۳۷۶/
۲۴- محمدی ری شهری،محمد، میزان الحکمه،مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۱۶/

منبع:www.monjee.com
/س