کمبود ویتامین در بیماریهای ناشی از سوء تغذیه

امروزه بیماری‌های مختلف ناشی از سوء تغذیه به دلیل کمبود غذا و فقر شایع، جهان را به ستوه آورده است. کمبود ویتامین در بسیاری از بیماریهای ناشی از سوء تغذیه به طور معمول دیده می‌شود. این مقاله اطلاعاتی را در این خصوص فراهم ساخته است.
به عقیده‌ی سازمان بهداشت جهانی، سوء تغذیه بزرگترین عامل مرگ و میر در کودکان است به این دلیل که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم به اختلالات مختلف ناشی از کمبود مواد مغذی منجر می‌شود. در ادامه فهرستی از ویتامینهای مختلف آورده و نشان داده شده است که کمبود آنها منجر به چه عوارضی می‌شود:

کمبود ویتامین‎

ویتامین A: کمبود ویتامین A در کشورهای در حال توسعه نسبتاً شایع است، اگرچه در کشورهای پیشرفته این عارضه به ندرت دیده می‌شود. این وضعیت می‌تواند به علائم کمبود ویتامین A منجر شود که یکی از شایع‌ترین آنها شب کوری است. در حقیقت، شب کوری یکی از اولین نشانه‌های کمبود ویتامین A است و حتی ممکن است در صورت کاهش شدید ویتامین A منجر به کوری کامل شود، در نتیجه کوری ناشی از کمبود ویتامین A یکی از دلایل اصلی نابینایی در کودکان دچار سوء تغذیه در سراسر جهان می‌باشد. علائم دیگر ناشی از کمبود ویتامین A شامل افزایش آمادگی ابتلاء به عفونت، بی اشتهایی، خشکی و خشونت پوست و مو، بهبود ضعیف زخم، افزایش آمادگی ابتلاء به عفونت‌های تماسی و غیره می‌شود. ویتامین A را می‌توان در بدن با کمک وارد نمودن غذاهای غنی از این ویتامین در رژیم غذایی به حالت طبیعی بازگرداند.
ویتامین B1: ویتامین B1 و یا تیامین، ماده‌ی مغذی است که در بسیاری از منابع مانند مخمر یافت می‌شود. یکی از معمول‌ترین علائم مشاهده شده در اثر کمبود تیامین، تظاهر بیماری بری بری است. بری بری یک اختلال دستگاه عصبی است که به بروز علائمی مانند خستگی و بی حالی شدید، ناتوانی در کسب انرژی، اشکال در راه رفتن، تحلیل عضلانی و عوارض احتمالی دیده شده در دستگاه‌های گوارش، قلبی عروقی، عصبی، و عضلانی منجر می‌شود. بری بری همچنین به طور معمول در افراد الکلی دیده می‌شود. درمان بری بری تجویز تيامين به شکل قرص‌های تيامين هيدروکلريد يا تزريق را شامل خواهد شد.
ویتامین B2: کمبود ریبوفلاوین یا ویتامین B2 به طور معمول توأم با بیماری‌های حاصل از سوء تغذیه ناشی از کمبود پروتئین ـ انرژی بوده و همچنین در افراد الکلی دیده می‌شود. علائم و نشانه‌های کمبود ریبوفلاوین، گلودرد همراه با تورم و قرمزی در دهان، ترک خوردگی گوشه دهان یا لب، التهاب زبان، و غیره را شامل می‌شود. علائم کمبود ریبوفلاوین با کمک غذاهای حاوی ریبوفلاوین مانند گوشت، تخم مرغ، پنیر، ماست و غیره از بین می‌روند.
ویتامین B3: کمبود ویتامین B3 و یا نیاسین باعث ایجاد بیماری بنام پلاگرا می‌شود. این وضعیت اغلب ناشی از تغییراتی در متابولیسم پروتئین در بدن است. افرادی که رژیم غذایی اصلی آنها متشکل از ذرت است، همچنین در نهایت مبتلا به پلاگرا می‌شوند. علائم و نشانه‌های پلاگرا شامل حساسیت به نور، درماتیت، زوال عقل، اسهال، ریزش مو، بی خوابی، ضعف، آتاکسی یا ناهماهنگی عضلات، و غیره است. مواردی از پلاگرا که بدون درمان رها شده‌ باشند، احتمال مرگ در آنها بالا خواهد بود، بطوریکه فرد می‌تواند در عرض 4 تا 5 سال از زمان تشخیص بیماری فوت نماید. به منظور پیشگیری از این وضعیت، اهمیت دارد که از مواد غذایی سرشار از نیاسین را وارد رژیم غذایی خود سازید.
ویتامین B12: کمبود ویتامین B12 یکی از کمبودهای رایج دیده شده در گستره کمبودهای ناشی از گروه ویتامین B است. ویتامین B12 تنها در محصولات حیوانی وجود دارد، در نتیجه، کمبود این ویتامین اغلب در افراد گیاهخوار دیده می‌شود. نشانه‌های کمبود B12 احساس سوزن شدن زبان، تشکیل نقاط سفید بر روی پوست، زخم دهان، تنگی نفس، از دست دادن حافظه، سردرد شبیه به حملات میگرنی و غیره را شامل می‌شود. با این حال یکی از مهمترین و برجسته‌ترین نشانه‌های ویتامین B12، کم خونی مگالوبلاست است. این عارضه نوعی کم خونی است که در آن سلولهای قرمز خون بزرگ و در طبیعت رشد نیافته می‌باشند.
ویتامین C: ویتامین C یا اسید اسکوربیک، ویتامینی است که در مرکبات یافت می‌شود. گرچه اوردوز یا میزان مصرف بیش از حد ویتامین C نادر است، اما کمبود ویتامین C اغلب در کشورهای در حال توسعه دیده می‌شود. کمبود این ویتامین منجر به نوعی بیماری تحت عنوان اسکوروی (scurvy) می‌شود. این بیماری با علائمی مانند خونریزی لثه، تأخیر در بهبود زخم، وجود لکه‌هایی بر روی پوست و افزایش آمادگی ابتلاء به عفونتها مشخص می‌شود. ویتامین C را می‌توان با خوردن میوه‌هایی مانند پرتقال، لیمو ترش، گریپ فروت و غیره تأمین کرد.
ویتامین D: کمبود ویتامین D به طور معمول ناشی از مصرف ناکافی کلسیم همراه با قرار گرفتن ناکافی در معرض نور خورشید است. علائم کمبود ویتامین D شامل نقص در تشکیل استخوان بوده، بنابراین موجب بروز بیماری‌های نرمی استخوان نظیر استئومالاسیا می‌شود. این وضعیت همچنین یکی از عوامل مهم در بروز پوکی استخوان در زنان ساکن در کشورهای در حال توسعه است. جهت جلوگیری از این اتفاق، بایستی از رژیم غذایی حاوی کلسیم و غذاهای حاوی ویتامین D پیروی شود.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود