روش توانمند سازی خانواده در تغذیه دانش‌آموز و میان وعده‌های بومی

دانش آموزان باید از تغذیه کافی برخوردار باشند تا برای رشد و فعالیت، مطالعه، بازی، یادگیری و برای بلوغ ذخیره کافی داشته باشند. این امر به ویژه برای بلوغ دختران حائز اهمیت است.
گرچه دانش آموزان دچار سوء تغذیه نمی شوند که به دلیل رشد آهسته تر، توان مصرف غذای بیشتر در یک وعده، مقاوم بودن نسبت به بسیاری از بیماری های شایع، توان بدست آوردن غذا از همسایه و فامیل، استفاده از منابع آزاد و جنگلی می باشد، اما ممکن است در شرایطی نظیر رژیم غذایی نامناسب، سوءتغذیه ای بودن از قبل که باعث لاغری مشخص می شود، دچار سوءتغذیه شوند. دانش آموزان سوءتغذیه ای زودتر خسته و بیشتر بیمار می شوند و یادگیری آن‌ها کمتر است. عدم دسترسی به صبحانه و یا میان وعده، آنان را دچار گرسنگی Short – term و عدم تمرکز می کند.
کودک گرسنه نمی تواند خوب مطالعه کند یا سخت کوش باشد و نمی خواهد مثل بقیه بازی کند. اگر کم خون باشد و اگر دختری است که به سن پریود رسیده است آنمیک می شود. کودکان آنمیک زود خسته می شوند و مشکل یادگیری دارند. باید کودکان در معرض خطر سوء تغذیه شناسایی شوند که عبارتند از:
داشتن والدین بیکار و کم درآمد. نداشتن یکی از والدین، والدین بیمار، والدین دچار مشکلات ذهنی، والدین خیلی جوان و کم تجربه، زندگی در مناطق بحران، پناهندگی، آوارگی، ابتلاء شدید به بیماری انگلی، معلولیت، استفاده زیاد از مواد غذایی کم انرژی مثل نوشابه و غیره.
آموزش خانواده، جامعه، دانش آموز و مسئولین مدرسه در ابعاد مختلف علاوه بر توجه مطالب بالا راه های توانمندسازی خانواده و دانش آموزان است که عبارتند از:

در مورد آموزش تغذیه:

دانش آموزان باید صبحانه میل کنند، یک فنجان چای، غذا نیست، دانش آموزی که باید راه درازی را طی کند و دسترسی به صبحانه ندارد باید موقع ورود به مدرسه چیزی میل کند.
غذای صبح هرچه پرانرژی تر باشد بهتر است. آن چه به طور معمول می‌خورند و غذای شب مانده ای که حرارت دیده یا آن چه برای صبح آماده می کنند، مناسب است. وقت کافی برای صرف صبحانه و آمادگی روحی، روانی کودک و خانواده حائز اهمیت است.

میان وعده های بومی و غیر بومی:

میان وعده باید شامل یک ماده غذایی اصلی یا قوت اصلی مردم و مقداری غذای پر پروتئین، مقداری سبزی یا میوه نیز باشد. این ها می توانند به شرح زیر باشند:
نان تازه، برشته روغنی، مغزدار، ذرت تفت داده، کلوچه های خانگی، شیرینی، بیسکوئیت، نان و پنیر، نان و سرشیر، نان و خامه، نان و قرمه (قلیه)، نان و کره، نان و حلوای خانگی، نان و حلوا ارده، نان و حلوای سیاه، نان و ماست چکیده، نان و جو, نان و کومه، سرماست، نان و تخم مرغ آب پز، نان فتیر، فتیر مسکنه، کماچ، کلمپه، تخم اردک یا کبوتر یا بلدرچین، املت، نان و کوکوها، نان و گوشت کوبیده، نان و سیب زمینی تنوری، نان و سیب زمینی با کره یا روغن، نان و ارده شیره، نان و کتلت، گوشت ها، ماهی کوچک سرخ شده، نان و ماستینه، نان سمنو، دانه های تفت داده گندم، برنج، کنجد، شاهدانه، نخود، سویا، عدس.
دانه های روغنی مثل: بادام زمینی، پسته، گردو، بادام، کنجد، بلوط، فندق، بادام هندی، هسته زردآلو، کره پسته، کره بادام زمینی، ارده، حلوا ارده، بنه
میوه های خشک: زردآلو، هلو، آلو، آلبالو، توت، عناب، سنجد، گلابی، موز، انجیر، خرما، کشمش
میوه ها: انار، گلابی، سیب، انبه، خرمالو، خرما، نارنگی، پرتغال، کیوی، نارگیل، نیشکر، لواشک، مارمالاد، گلابی جنگلی و غیره
سبزی ها: هویج، زردک، گوجه فرنگی، خیار
شیرینی ها: شکلات، نبات، آب نبات، کیک و غیره
لبنیات: کشک خشک، ماست چکیده، کره، سرماست، سرشیر
ناهار: به خصوص برای آن هایی که میان وعده یا صبحانه نخورده اند یا ظهر در مدرسه ماندگار هستند و برای ادامه فعالیت ها لازم است.
شام: انتظار می رود غذای گرم و کافی داشته باشند.

آموزش خانواده برای:

خرید و تهیه مواد غذایی سالم و ارزان، تهیه غذای سالم و رعایت بهداشت غذا، صرف هزینه در مورد مواد غذایی سالم و ارزان، تهیه غذای سالم و رعایت بهداشت غذا، صرف هزینه در مورد مواد غذایی با ترکیب مناسب، تهیه غذا در منزل یا محل با پرورش پرندگان، آبزیان، دام‌ها کشت و زرع
آموزش خانواده و دانش آموزان در مورد رعایت بهداشت فردی در خانه و مدرسه، دفع بهداشتی، واکسیناسیون، پیشگیری از حوادث، درمان سریع بیماری ها، مسواک زدن، عدم خرید غذای آماده از دست فروش ها، تهیه آب سالم، نگهداشتن سالم غذاها و استراحت و خواب کافی، دوری از استرس، پوشش کافی، کفش مناسب، داشتن انرژی کافی برای طی مسیر.

در مدرسه:

کاهش استرس، کاهش فعالیت بدنی، کاهش در معرض سرما بودن، خوردن میان وعده های غذایی مناسب و در دسترس، رعایت بهداشت آب و فاضلاب، جلوگیری از اشاعه بیماری های مسری، پوشش مناسب دانش آموز، آموزش عادات خوب غذایی، بررسی آنتروپومتری، تهیه میان وعده های ارزان از بودجه مدرسه، از انجمن اولیا و مربیان شامل:
عدسی، لوبیا، آش ها، تهیه غذا برای آن ها که فقیرند، از راه دور آمده اند یا چیزی نخورده اند، نبودن تهدید و توهین و تحقیر ، درجه حرارت مناسب کلاس درس

جامعه:

ایجاد امکانات اشتغال برای سرپرست خانوار و ایجاد امکان خودکفایی برای خانواده ها، هدفمند نمودن یارانه ها، ترویج تغذیه با شیر مادر برای داشتن دانش آموزانی با رشد و تکامل و ایمنی مناسب و پیشگیری از بیماری های مزمن دانش آموز، واکسیناسیون و پایش رشد.
مراقبت از مسیر دانش آموز شامل سلامت مسیر، پیشگیری از حوادث، تهیه غذا و مواد غذایی مناسب.
منبع:مجموعه مقالات همایش تغذیه کودکان دبستانی
/خ