نویسنده : حجت الاسلام یدالله حبیبی
اطلاعات واطلاع رسانی ازمباحث کلیدی ودرعین حال تاریخی جوامع انسانی است 0اطلاعات به مفهوم عام آن وانواع منابع اطلاعاتی ,ریشه درفطرت وخلقت انسان داردزیراکه او دوستداراطلاع وآگاهی ومغزاواولین منبع اطلاعاتی است وبه برکت برخورداری ازخوان اطلاعاتی ,به مراتب عالی تفکرو خلاقیت می رسد0
دراهمیت این نیازاساسی انسان به طورخلاصه می توان گفت اطلاعات ازمنابع اصلی وحیاتی درتمامی زمینه های زندگی (اجتماعی ,سیاسی ,فرهنگی ,علمی ,فنی ,اقتصادی ورفتاری )به شمارمی رود0شالودهئ اصلی برنامه ریزی ,پژوهش وتوسعه است 0 اطلاعات امروزه درسیاستگذاری نقش آفرینی می کند0شاخص برخورداری ازاطلاعات ,منابع اطلاعاتی وکیفیت استفاده ازآن از شاخصهای مهم توسعه وویژگی جوامع فراصنعتی است ودستیابی به قدرت اطلاعات درصحنهئ جهانی ازموضوعات مهم رقابتهای بین المللی است 0شایدازهمه مهمترنقش اطلاعات واطلاع رسانی درفرهنگسازی وانتقال آموزه های فرهنگی ورفتاری است که هرگاه دراختیاراستعمارودشمن قرارگیردازآن به عنوان ابزار سلطه استفاده می کند0نتیجه اینکه اطلاعات واطلاع رسانی باچنین تاثیرونقشی که درتمامی حوزه های فعالیت افرادوجوامع انسانی دارد,یک پدیدهئ امروزی نیست بلکه ازبدوخلقت انسان وتشکیل نظامات جمعی وجودداشته است 0آنچه که امروزراباگذشته متمایزمی کند,گستردگی فعالیتهای انسان وشیوه های تولیدونشر واستفاده ازاطلاعات است که متناسب بامقتضیات هرعصروبه فراخورتوان فکری وفنی بشرروبه تعالی داشته است 0چنین موضوع مهم اجتماعی وضروری درحوزهئ تعالیم وسیرهئ دینی و پیامبران وحاکمان مسلمان نیزموردتوجه بوده است 0دراین مبحث تاحدودی باتاریخچهئ موضوع اطلاعات واطلاع رسانی در اسلام وجامعه مسلمین آشنامی شویم :
قرآن اولین آیهئ خودراباخواندن آغازمی کندوپیامبرنیزاولین خوانندهئ سروش الهی ووحی است 0اقراباسمک ربک الذی خلق (1)0بخوان به نام پروردگارت ,پروردگاری که خلق کرد,این خواندن آغازیادگرفتن وکسب علم ودستوراتی شدکه مردم ,خود ومذهب خودرابشناسندوآموخته های خودرابه دیگران انتقال دهند0
دراسلام کسب علم ودانش یک فریضه ئ شناخته شده وآزادی زندانیان واسیران جنگی درقبال آموزش ویاددادن به مسلمانان , مشروع گردید0پس ازفراگیری تعالیم دین وآشنایی باقرآن ,همه موضوع تبلیغ دین راعهده دارشدند0پیام دین بایدبه اطلاع سایرین برسدوپیامبربه عنوان معلم ,بشیرونذیرازعشیره وخاندان خود شروع وسپس درجامعه این وظیفه راگسترش داد0دراین مرحله , موعظه وخطابه ,روش آگاه سازی واطلاع رسانی به مردم است 0او دعوت به مکتب راکه نوعی آگاهی دادن به مردم وفشارآوردن بر روی اهرم های خاص برای به حرکت درآوردن آنهاست ,ازنزدیکان ویاران آغازکرد0
اولین حلقه وجمع عبارت بودازحضرت خدیجه , علی بن ابیطالب (علیه السلام ,زبیربن حارثه ,زبیربن عوام ,عبدالرحمن بن عوف وبعضی دیگرکه گرویدند0
پس ازمدتی پیامبراسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) حوزهئ کتاب وحی راتشکیل می دهدوبه افرادی ماموریت می دهندتاکتاب آسمانی رامکتوب نمایندتامجموعهئ تعالیم برای آینده مستندگرددونشریابد0ازاین پس آئین تبلیغ برعهدهئ افرادی بودکه دوویژگی داشتند:
دراین قسمت بابیان شیوه های اطلاع رسانی درتاریخ اسلام , زمان رسول اکرم (ص )وبعدازرحلت آن حضرت آشنا می شویم
2خطابه وسخنرانی :هنگامی که اندیشه های نوظهورمی کندو تفکری جدیدمتولدمی شود,بی گمان راه برای گفتگووپژوهش باز می شود0آغازاسلام باگفتگووروحیهئ علمی بود0یکی ازعوامل موثردرایجادتحول روحی وفرهنگی ,نیروی بیان وگفتاربود0 پیامبراسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) دربیان ,به حدکمال بودوبه سان یک فرد سخنورتواناباکمال فصاحت وبلاغت ,آئین خودراتشریح وتبلیغ می کرد0روزی درکنارکوه صفاروی سنگ بلندی قرارگرفت وبا صدای بلندگفت یاصباحاه (2)ای گروه قریش خودراازآتش نجات دهید0برای شمادرپیشگاه خدانمی توانم کاری انجام دهم من شماراازعذاب دردناک می ترسانم 0موقعیت من همان موقعیت دیده بانی است که دشمن راازنقطهئ دوری می بیند0
خطبه های پیامبر(ص )درمکه ,طائف ,مدینه ,نمازجمعه ,و غدیرخم مهمترین نقش رادرآگاهی مردم داشت 0
3کتابت قرآن :پدیدآمدن حوزهئ فرهنگی وکوششهای شناختی در قلمرومسائل گوناگون ,باوجودیافتن اثرمکتوب همراه است 0 نمی شودتحولی دراندیشهئ مردمی واجتماعی پدیدآیدوشناخت مسائلی رابه جامعه پیشنهادکندوتعالیمی رابه آنان بدهدو علومی راپی ریزی نمایدبدون یادداشت کردن وپدیدآوردن اثر مکتوب ,لذاازلحظات نخستین علنی شدن دعوت ,موضوع کتابت وحی مطرح شدوبااین کاریادداشت برداری وتالیف دراسلام شکل گرفت وگروهی به عنوان کتاب وحی به دستوررسول خدا(ص )مامورتدوین قرآن شدندوخودحضرت نظارت کامل بر ترتیب وچینش آیات داشت 0علاوه برقرآن ,توضیح وتفسیرپیامبر ازقرآن ,احادیث ,خطبه ها,احوال شخصی وخصوصیات رفتاری پیامبرواحکام دینی واشعاردرمدح اسلام ومذمت کفر,نوشتن گفتگوی پیامبر(ص )باعالمان دیگرادیان ونامه های آن حضرت به اطرافیان وحاکمان کشورهاواقوال پیامبردربارهئ افرادثبت می شد0
4اعزام مبلغ :اسلام دین همگانی واجتماعی است وبایستی مبانی ودستورات آن به اطلاع همه برسد0اعزام مبلغ توسط پیامبر اسلام (ص )به اطراف واکناف مکه وعربستان بدین منظوربود0 ابوذرغفاری وقتی به پیامبر(ص )پیوست ودرصف انقلابیون و مبارزین درآمد,ازروح جستجوگروجنب وجوش برخورداربود0 ازپیامبر(ص )خواست که کاراوراتعریف کند0پیامبر(ص )فرمود: <تومبلغ اسلام="" درمیان="" قبیلهئ="" خودهستی="" 0اینک="" میان="" قوم="" خودبرو="" تادستورمن="" به="" توبرسد0="">ابوذربه سوی قوم وطایفهئ خودبرگشت ومردم رابه پرسش خدای یگانه واخلاق نیکودعوت کرد0درسال پنجم بعثت گروهی ازمسلمانان به دستورپیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) باسرپرستی جعفربن ابی طالب به حبشه مهاجرت کردنداین گروه علاوه براینکه برای نجات خودازدست قریش هجرت کردندلیکن وظیفهئ دیگر آنان رساندن پیام اسلام به خارج ازجزیره العرب بودوقتی پیام اینها به پادشاه حبشه رسیدسخت تحت تاثیرقرارگرفت 0
5ارسال نامه :رسالت پیامبریک رسالت جهانی است واوبه دنبال انجام این رسالت است 0هرگاه زمینه های ابلاغ پیام فراترازشبه جزیره پیش می آمد,حضرت اقدام می کردند0پس ازصلح حدیبیه وایجادامنیت درحوزهئ داخل شبه جزیره ,دعوت ازحاکمان و پادشاهان راآغازکردندونامه های مختلفی رابه آنان ارسال نمودند0یعقوبی تعداداین نامه هارادوازده عددنقل می کننداماتا 185نامه راذکرکرده اند0این نامه هاازاواخرسال ششم بعثت تا وفات آن حضرت نوشته شد0
آخرین نامهئ پیامبرکه نوشته نشد,به آخرین روزهای زندگی پیامبر(ص )بازمی گردد0ایشان تصمیم گرفت مهمترین موضوع بعد ازخودیعنی جانشینی وانتصاب امام رامکتوب ومستندنماید0 این تصمیم زمانی گرفته شدکه بعضی قرائن وشواهدحاکی ازاین بودکه تعدادی ,سودای حاکمیت وفرمانروایی بعدازرحلت پیامبر اسلام (ص )رادرسرداشتند0ابن عباس ,واقعه راچنین نقل می کند:<سران صحابه="" برای="" عیادت="" پیامبرآمده="" بودندکمی="" سربه="" زیرافکندومقداری="" فکرنمودسپس="" روبه="" آنان="" نمودوفرمودکاغذ="" ودواتی="" برای="" من="" بیاوریدتابرای="" شماچیزی="" بنویسم="" تاپس="" ازآن="" گمراه="" نشوید0دراین="" لحظه="" خلیفهئ="" دوم="" سکوت="" مجلس="" راشکست="" و="" گفت="" بیماری="" برپیامبرغلبه="" کرده="" ,قرآن="" پیش="" شماست="" کتاب="" آسمانی="" ماراکافی="" است="" 0این="" گفته="" جلسه="" رامتشنج="" کردوقلم="" ودوات="" را="" نیاوردندوموجب="" ناراحتی="" پیامبرشدندوپیامبرآنان="" راازخانه="" بیرون="" کردند0="">(3)ابن عباس پس ازنقل واقعه می گوید:<بزرگترین مصیبت="" برای="" اسلام="" این="" بودکه="" اختلاف="" ومجادلهئ="" گروهی="" ازصحابه="" مانع="" ازآن="" شدکه="" پیامبرنامهئ="">
6تجلیل ازخط ونگارش :آموزش ونشرعلوم باکتاب وضبط مطالب رابطه مستقیم دارد0کتاب ,قلم ,خط ونوشتن ازمهمترین وسایل انتقال علوم ودانش هستند0این موضوع موردتوجه پیامبر اسلام (ص )بود0قرآن کریم به قلم سوگندمی خوردوهرآنچه کار قلم راانجام می دهد<نون والقلم="" ومایسطرون="">(4)
پیامبراسلام (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:<قیدواالعلم بالکتابه="" علیکم="" بحسن="" الخط="" فانه="" من="" مفاتیح="" الرزق="" ,الخط="" الحسن="" للفقیرمال="" و="" للغنی="" جمال="" وللحکیم="" کمال="">0علی (ع )فرمودند:<الخط الحسن="" یزیدالحق="" وضوحا="">0خط زیباحق رابیشترآشکارمی کند0
7کسب اطلاعات :اطلاعات ازعوامل اقتداردرتمام حوزه های زندگی است 0یکی ازآن حوزه ها,حوزه مقابله بادشمن واطلاع از آخرین وضعیت دشمن است 0شکست وپیروزی درمیادین جنگ بستگی به عوامل مادی ومعنوی دارد0یکی ازعوامل سرنوشت ساز کسب اطلاعات نظامی وبدست آوردن اسرارجنگی است 0این فعالیت منحصربه زمان جنگ نیست بلکه شامل زمان صلح هم می شود0درزمان پیامبراسلام هم آن حضرت توجه خاصی به موضوع داشتندوهمواره درتلاش بودندکه ازتوان رزمی ,نقشه ها وآرایش های جنگی ومقدارتجهیزات دشمن اطلاعات دقیقی بدست آورند0
ادامه دارد
/س
دراهمیت این نیازاساسی انسان به طورخلاصه می توان گفت اطلاعات ازمنابع اصلی وحیاتی درتمامی زمینه های زندگی (اجتماعی ,سیاسی ,فرهنگی ,علمی ,فنی ,اقتصادی ورفتاری )به شمارمی رود0شالودهئ اصلی برنامه ریزی ,پژوهش وتوسعه است 0 اطلاعات امروزه درسیاستگذاری نقش آفرینی می کند0شاخص برخورداری ازاطلاعات ,منابع اطلاعاتی وکیفیت استفاده ازآن از شاخصهای مهم توسعه وویژگی جوامع فراصنعتی است ودستیابی به قدرت اطلاعات درصحنهئ جهانی ازموضوعات مهم رقابتهای بین المللی است 0شایدازهمه مهمترنقش اطلاعات واطلاع رسانی درفرهنگسازی وانتقال آموزه های فرهنگی ورفتاری است که هرگاه دراختیاراستعمارودشمن قرارگیردازآن به عنوان ابزار سلطه استفاده می کند0نتیجه اینکه اطلاعات واطلاع رسانی باچنین تاثیرونقشی که درتمامی حوزه های فعالیت افرادوجوامع انسانی دارد,یک پدیدهئ امروزی نیست بلکه ازبدوخلقت انسان وتشکیل نظامات جمعی وجودداشته است 0آنچه که امروزراباگذشته متمایزمی کند,گستردگی فعالیتهای انسان وشیوه های تولیدونشر واستفاده ازاطلاعات است که متناسب بامقتضیات هرعصروبه فراخورتوان فکری وفنی بشرروبه تعالی داشته است 0چنین موضوع مهم اجتماعی وضروری درحوزهئ تعالیم وسیرهئ دینی و پیامبران وحاکمان مسلمان نیزموردتوجه بوده است 0دراین مبحث تاحدودی باتاریخچهئ موضوع اطلاعات واطلاع رسانی در اسلام وجامعه مسلمین آشنامی شویم :
اطلاع رسانی درزمان پیامبراسلام
باتوصیفی که ازاطلاعات واطلاع رسانی ومنابع آن ارائه دادیم ,روشن می شودکه توجه به اطلاعات ونشرآن ازلحظات آغازین تمدن اسلامی وبعثت پیامبراسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) موردتوجه و امعان نظربوده است 0اگرچه تولدوبعثت دین اسلام به عنوان کامل کننده ئ ادیان بزرگترین منت خدابربندگان است 0قرآن اولین آیهئ خودراباخواندن آغازمی کندوپیامبرنیزاولین خوانندهئ سروش الهی ووحی است 0اقراباسمک ربک الذی خلق (1)0بخوان به نام پروردگارت ,پروردگاری که خلق کرد,این خواندن آغازیادگرفتن وکسب علم ودستوراتی شدکه مردم ,خود ومذهب خودرابشناسندوآموخته های خودرابه دیگران انتقال دهند0
دراسلام کسب علم ودانش یک فریضه ئ شناخته شده وآزادی زندانیان واسیران جنگی درقبال آموزش ویاددادن به مسلمانان , مشروع گردید0پس ازفراگیری تعالیم دین وآشنایی باقرآن ,همه موضوع تبلیغ دین راعهده دارشدند0پیام دین بایدبه اطلاع سایرین برسدوپیامبربه عنوان معلم ,بشیرونذیرازعشیره وخاندان خود شروع وسپس درجامعه این وظیفه راگسترش داد0دراین مرحله , موعظه وخطابه ,روش آگاه سازی واطلاع رسانی به مردم است 0او دعوت به مکتب راکه نوعی آگاهی دادن به مردم وفشارآوردن بر روی اهرم های خاص برای به حرکت درآوردن آنهاست ,ازنزدیکان ویاران آغازکرد0
اولین حلقه وجمع عبارت بودازحضرت خدیجه , علی بن ابیطالب (علیه السلام ,زبیربن حارثه ,زبیربن عوام ,عبدالرحمن بن عوف وبعضی دیگرکه گرویدند0
پس ازمدتی پیامبراسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) حوزهئ کتاب وحی راتشکیل می دهدوبه افرادی ماموریت می دهندتاکتاب آسمانی رامکتوب نمایندتامجموعهئ تعالیم برای آینده مستندگرددونشریابد0ازاین پس آئین تبلیغ برعهدهئ افرادی بودکه دوویژگی داشتند:
1مومنین باسوادکه ملزم به سوادآموزی به دیگران بودند
2وعاظ وناطقین باسوادی که بایستی به مناطق جدیدفرستاده شوند0اینان به عنوان اولین مسلمانان وظیفهئ ارشادتبلیغ رابه عهده گرفتندومساجدرامحل عبادت واولین مدارس درجامعهئ مسلمانان درآورند0دراین قسمت بابیان شیوه های اطلاع رسانی درتاریخ اسلام , زمان رسول اکرم (ص )وبعدازرحلت آن حضرت آشنا می شویم
الف )شیوه های اطلاع رسانی درزمان پیامبراکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم)
1ارتباط خصوصی ودعوت فردی :پس ازبعثت وآغازوحی , پیامبر(ص )مامورشدکه اولین هسته ازمخاطبین وگروندگان رااز نزدیکان خودتربیت کند0اوخانه <ارقم بن="" ابی="" الارقم="">راکانون دعوت وتبلیغ قرارداد0افرادمستعدراشناسایی ودین خدارابه آنان عرضه کرد0عمار,یاسروحبیب ابن سنان ازجمله کسانی بودند که دراین ارتباط ودعوت ایمان آوردند02خطابه وسخنرانی :هنگامی که اندیشه های نوظهورمی کندو تفکری جدیدمتولدمی شود,بی گمان راه برای گفتگووپژوهش باز می شود0آغازاسلام باگفتگووروحیهئ علمی بود0یکی ازعوامل موثردرایجادتحول روحی وفرهنگی ,نیروی بیان وگفتاربود0 پیامبراسلام (صلّی الله علیه و آله و سلّم) دربیان ,به حدکمال بودوبه سان یک فرد سخنورتواناباکمال فصاحت وبلاغت ,آئین خودراتشریح وتبلیغ می کرد0روزی درکنارکوه صفاروی سنگ بلندی قرارگرفت وبا صدای بلندگفت یاصباحاه (2)ای گروه قریش خودراازآتش نجات دهید0برای شمادرپیشگاه خدانمی توانم کاری انجام دهم من شماراازعذاب دردناک می ترسانم 0موقعیت من همان موقعیت دیده بانی است که دشمن راازنقطهئ دوری می بیند0
خطبه های پیامبر(ص )درمکه ,طائف ,مدینه ,نمازجمعه ,و غدیرخم مهمترین نقش رادرآگاهی مردم داشت 0
3کتابت قرآن :پدیدآمدن حوزهئ فرهنگی وکوششهای شناختی در قلمرومسائل گوناگون ,باوجودیافتن اثرمکتوب همراه است 0 نمی شودتحولی دراندیشهئ مردمی واجتماعی پدیدآیدوشناخت مسائلی رابه جامعه پیشنهادکندوتعالیمی رابه آنان بدهدو علومی راپی ریزی نمایدبدون یادداشت کردن وپدیدآوردن اثر مکتوب ,لذاازلحظات نخستین علنی شدن دعوت ,موضوع کتابت وحی مطرح شدوبااین کاریادداشت برداری وتالیف دراسلام شکل گرفت وگروهی به عنوان کتاب وحی به دستوررسول خدا(ص )مامورتدوین قرآن شدندوخودحضرت نظارت کامل بر ترتیب وچینش آیات داشت 0علاوه برقرآن ,توضیح وتفسیرپیامبر ازقرآن ,احادیث ,خطبه ها,احوال شخصی وخصوصیات رفتاری پیامبرواحکام دینی واشعاردرمدح اسلام ومذمت کفر,نوشتن گفتگوی پیامبر(ص )باعالمان دیگرادیان ونامه های آن حضرت به اطرافیان وحاکمان کشورهاواقوال پیامبردربارهئ افرادثبت می شد0
4اعزام مبلغ :اسلام دین همگانی واجتماعی است وبایستی مبانی ودستورات آن به اطلاع همه برسد0اعزام مبلغ توسط پیامبر اسلام (ص )به اطراف واکناف مکه وعربستان بدین منظوربود0 ابوذرغفاری وقتی به پیامبر(ص )پیوست ودرصف انقلابیون و مبارزین درآمد,ازروح جستجوگروجنب وجوش برخورداربود0 ازپیامبر(ص )خواست که کاراوراتعریف کند0پیامبر(ص )فرمود: <تومبلغ اسلام="" درمیان="" قبیلهئ="" خودهستی="" 0اینک="" میان="" قوم="" خودبرو="" تادستورمن="" به="" توبرسد0="">ابوذربه سوی قوم وطایفهئ خودبرگشت ومردم رابه پرسش خدای یگانه واخلاق نیکودعوت کرد0درسال پنجم بعثت گروهی ازمسلمانان به دستورپیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) باسرپرستی جعفربن ابی طالب به حبشه مهاجرت کردنداین گروه علاوه براینکه برای نجات خودازدست قریش هجرت کردندلیکن وظیفهئ دیگر آنان رساندن پیام اسلام به خارج ازجزیره العرب بودوقتی پیام اینها به پادشاه حبشه رسیدسخت تحت تاثیرقرارگرفت 0
5ارسال نامه :رسالت پیامبریک رسالت جهانی است واوبه دنبال انجام این رسالت است 0هرگاه زمینه های ابلاغ پیام فراترازشبه جزیره پیش می آمد,حضرت اقدام می کردند0پس ازصلح حدیبیه وایجادامنیت درحوزهئ داخل شبه جزیره ,دعوت ازحاکمان و پادشاهان راآغازکردندونامه های مختلفی رابه آنان ارسال نمودند0یعقوبی تعداداین نامه هارادوازده عددنقل می کننداماتا 185نامه راذکرکرده اند0این نامه هاازاواخرسال ششم بعثت تا وفات آن حضرت نوشته شد0
آخرین نامهئ پیامبرکه نوشته نشد,به آخرین روزهای زندگی پیامبر(ص )بازمی گردد0ایشان تصمیم گرفت مهمترین موضوع بعد ازخودیعنی جانشینی وانتصاب امام رامکتوب ومستندنماید0 این تصمیم زمانی گرفته شدکه بعضی قرائن وشواهدحاکی ازاین بودکه تعدادی ,سودای حاکمیت وفرمانروایی بعدازرحلت پیامبر اسلام (ص )رادرسرداشتند0ابن عباس ,واقعه راچنین نقل می کند:<سران صحابه="" برای="" عیادت="" پیامبرآمده="" بودندکمی="" سربه="" زیرافکندومقداری="" فکرنمودسپس="" روبه="" آنان="" نمودوفرمودکاغذ="" ودواتی="" برای="" من="" بیاوریدتابرای="" شماچیزی="" بنویسم="" تاپس="" ازآن="" گمراه="" نشوید0دراین="" لحظه="" خلیفهئ="" دوم="" سکوت="" مجلس="" راشکست="" و="" گفت="" بیماری="" برپیامبرغلبه="" کرده="" ,قرآن="" پیش="" شماست="" کتاب="" آسمانی="" ماراکافی="" است="" 0این="" گفته="" جلسه="" رامتشنج="" کردوقلم="" ودوات="" را="" نیاوردندوموجب="" ناراحتی="" پیامبرشدندوپیامبرآنان="" راازخانه="" بیرون="" کردند0="">(3)ابن عباس پس ازنقل واقعه می گوید:<بزرگترین مصیبت="" برای="" اسلام="" این="" بودکه="" اختلاف="" ومجادلهئ="" گروهی="" ازصحابه="" مانع="" ازآن="" شدکه="" پیامبرنامهئ="">
6تجلیل ازخط ونگارش :آموزش ونشرعلوم باکتاب وضبط مطالب رابطه مستقیم دارد0کتاب ,قلم ,خط ونوشتن ازمهمترین وسایل انتقال علوم ودانش هستند0این موضوع موردتوجه پیامبر اسلام (ص )بود0قرآن کریم به قلم سوگندمی خوردوهرآنچه کار قلم راانجام می دهد<نون والقلم="" ومایسطرون="">(4)
پیامبراسلام (صلی الله علیه و آله و سلّم) فرمودند:<قیدواالعلم بالکتابه="" علیکم="" بحسن="" الخط="" فانه="" من="" مفاتیح="" الرزق="" ,الخط="" الحسن="" للفقیرمال="" و="" للغنی="" جمال="" وللحکیم="" کمال="">0علی (ع )فرمودند:<الخط الحسن="" یزیدالحق="" وضوحا="">0خط زیباحق رابیشترآشکارمی کند0
7کسب اطلاعات :اطلاعات ازعوامل اقتداردرتمام حوزه های زندگی است 0یکی ازآن حوزه ها,حوزه مقابله بادشمن واطلاع از آخرین وضعیت دشمن است 0شکست وپیروزی درمیادین جنگ بستگی به عوامل مادی ومعنوی دارد0یکی ازعوامل سرنوشت ساز کسب اطلاعات نظامی وبدست آوردن اسرارجنگی است 0این فعالیت منحصربه زمان جنگ نیست بلکه شامل زمان صلح هم می شود0درزمان پیامبراسلام هم آن حضرت توجه خاصی به موضوع داشتندوهمواره درتلاش بودندکه ازتوان رزمی ,نقشه ها وآرایش های جنگی ومقدارتجهیزات دشمن اطلاعات دقیقی بدست آورند0
ادامه دارد
پی نوشت :
1سوره علق ,آیه 1
2این کلمه درمقام خطروبرای جلب توجه به کارمی رود
3صحیح بخاری ,کتاب علم ,جلد1,ص 22
4سوره قلم ,آیه 1
/س
