محافظت پوست در آفتاب و پیشگیری از سرطان پوست
ساختمان و وظیفه پوست
پوست از سه لایه تشکیل شده : درم ( میان پوست ) ، اپیدرم (بشره یا روپوست ) و لایه زیر جلدی . لایه زیر جلدی ، پوست را به بافت پوشاننده عضلات و استخوانها پیوند میدهد و بخش عمده آن شامل اعصاب ، عروق و لوبول های چربی است. چندی از وظایف دیگر پوست شامل موارد ذبل میباشد :
دفع بعضی از مواد مضر پدید آمده از فعالیتهای متابولیسمی
حفظ آنزیمها و هورمونها در درون بدن
محافظت بدن از صدمات حرارتی ، مکانیکی ، اشعه خورشیدی ، میکروبها و مواد شیمیایی
انتقال پیامهای حسی به مغز
شرکت در سیستم ایمنی بدن
ساختن ویتامین D
حفاظت از دست رفتن آب و سایر مایعات بدن
فعالیت در هوای آزاد جزئی از شیوه سالم زیستن است ، اما متاسفانه پوست در هوای آزاد در معرض خطر تشعشع اشعه فرا بنفش قرار میگیرد . نور خورشید حاوی طیف وسیعی از اشعههای مرئی و نامرئی است و اشعه فرا بنفش بخشی از این طیف است . قسمت اعظم پرتو افکنی خطرناک خورشید توسط لایه ازون در اتمسفر فوقانی بلوکه میگردد ، اما بخش کمی از آن وارد سطح زمین میشود .
تابش طبیعی آفتاب جهت تندرستی مفید میباشد اما قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه فرا بنفش ، ریسک آفتاب زدگی ، سرطان پوست ( رشد غیر عادی ، نابهنجار و کنترل نشده سلول های پوستی ) و بیماری آب مروارید را به همراه دارد.
سرطان پوست
بعضی ها بر این عقیده اند که آفتاب سوختگی پدیده موقتی است و آسیب پوستی خودبخود ترمیم میابد . در ارتباط با این نظر باید اضافه نمود که با توجه به اینکه آفتاب سوختگی نهایتا برطرف میگردد ، لیکن آسیب تحتانی پوست باقی میماند و در واقع با هر بار در معرض تشعشعات آفتابی قرار گرفتن قابلیت آسیب پذیری پوست افزایش میابد و در اثر تکرر آن ، سرطان پوست طی ده تا سی سال میتواند بروز نماید .
آفتاب و سرطان پوست
افراد ذیل دارای ریسک بیشتری جهت ابتلا به سرطان پوست هستند :
افرادی که دارای خالها یا لکه های قهوه ای رنگ پوست هستند .
افرادی که مکررا در طفولیت دچار آفتاب سوختگی شده اند .
افرادی که در هوای آزاد کار میکنند .
افرادی که دارای سابقه سرطان پوست خانوادگی هستند .
اشکال شایعتر سرطان پوست شامل موارد ذیل است :
سرطان سلولهای بنیانی :
سرطان سلولهای فلسی پوست :
سرطان ملانوما :
پوست بدن دارای رنگدانه هایی به نام ملانین است که میتواند مانع از ورود میزان معینی اشعه فرابنفش به درون بدن شود .ملانین ها در اشخاصی که به شکل طبیعی دارای پوست تیره تری هستند زیادتر بوده و آنها مصونیت بالاتری در مقابل تابش نور آفتاب دارند. به این خاطر اشخاصی که دارای پوست روشن تری هستند دارای ریسک بیشتری چهت ابتلا به سرطان پوست میباشند . اشخاصی که رنگ پوست تیره دارند ، کمتر به نور خورشید حساس هستند . اما آنها نیز در برابر مضرات آفتاب ایمن نیستند و هر شخصی بایستی خود را از صدمات تشعشعی، محافظت نماید .
منظما پوست خود را چک نمائید و در صورت بروز موارد ذیل بلافاصله با متخصص پوست مشاوره کنید :
تغییر در شکل ، رنگ یا اندازه خالهای بدن
زخمی که التیام نیابد
جای زخمی که خونریزی کند ، بخارد یا سرخ و متورم گردد .
بعضی ها بر این باورند که استعمال کرم پوست برای جلوگیری از آفتاب زدگی در روزهای مه آلود و یا ابری نیازی نیست . جهت نفی این باور باید خاطر نشان کرد که بیشتر از هشتاد درصد اشعه خورشیدی از ابر روشن ، غبار و مه عبور میکند .در روزهای برفی بیشتر از نیمی از اشعه خورشیدی از برف باز تابش میابد و میزان اشعه فرا بنفش را افزایش میدهد که نسبت آن در ارتفاع بالا وخیم تر است. بدین ترتیب نیاز به کرم پوست در آن شرایط نیز محسوس میباشد .
حفاظت خود و خانواده
میزان اشعه فرا بنفش را چک نمائید .
دستها و پاهایتان را بپوشانید . از پیراهن های آستین بلند با پارچه های مرغوب استفاده کنید. لباسهای نازک و مایوهای تنگ حافظ مناسبی برای پوست نیستند .
کلاه عریض و لبه دار بپوشید که بتواند از سر ، صورت ، گردن و گوش شما محافظت نماید .
در زیر سایه درخت ، سایبان و یا چتر خود بایستید .
از عینک آفتابی برای محافظت چشم خود از اشعه فرا بنفش استفاده کنید .
از کرم ضد آفتابی استفاده نمائید که SPF آن ( Sun protection factor ) پانزده و یا بیشتر باشد . کرم را بیست دقیقه قبل از خروج استعمال نمائید .
آیا کرم ضد آفتاب کاملا محافظت میکند ؟
کرمهای ضد آفتاب بر پایه میزان تواناییشان در جذب و دفع اشعه ماورای بنفش درجهبندی میگردند . ایدهآلترین آن ، شماره سی میباشد و برای همه منطقه ها توصیه میشود . کرم ضد آفتاب با طیف وسیع SPF ( فاکتور محافظت از آفتاب ) به میزان پانزده و یا بالاتر میتواند حافظ بخشی از آسیب ناشی از تابش اشعه فرا بنفش باشد اما باید خاطر نشان کرد که بهترین راه محافظت از پوست ، باقی ماندن در سایه و به تن کردن لباسی است که دستها و پاها را پوشش دهد . در صورت فعالیت در زیر آفتاب استعمال مجدد کرم ضد آفتاب در هر دو ساعت الزامی میباشد .
حفاظت از کودکان
پوست بچه ها محافظ طبیعی کمتری جهت مقابله در برابر اشعه خورشیدی دارد . و این بدان معنی است که اطفال خیلی سریعتر آفتاب سوخته میشوند . اطفال بالای شش ماه میتوانند کرم ضد آفتاب استعمال نمایند .
در مورد اطفال به موارد ذیل توجه داشته باشید :
هنگام قدم زدن در روز آفتابی ، سایه بان کالسکه بچه را بکار ببرید.
اطفال را در ساعاتی که میزان تابش اشعه فرا بنفش بالا است و یا بین ساعات یازده تا شانزده روز ، دور از آفتاب نگه دارید .
دست و پای کودک را با البسه اطفال بپوشانید . کلاه کاملا لبه دار بهتر از کلاه لبه دار یک سو از آفتاب محافظت میکند .
به پوست در معرض آفتاب ، کرم ضد آفتاب با SPF پانزده و یا بالا را بمالید . دوساعت بعد تکرار نمائید . حتما به بینی ، گوش ، گونه و سطح بالایی کف پا نیز کرم بزنید .
لازم است ، کودکانی که در آب یا کنار آب بازی میکنند ، یا کسانی که بدن انها به شدت تعرق میکند ، کرم ضد آفتاب با خاصیت واترپروف ( ضد آب ) را مکررا استعمال نمایند .
سایه افکنی
در ماههای گرم سال سعی کنید از قرار گرفتن در تابش مستقیم نور خورشید پرهیز نمائید و در زیر سایه مستقر گردید . اگر چه شما زیر سایه درخت باشید و یا ابرهای پراکنده جلوی نور آفتاب را گرفته باشند ، اما ممکن است شما در تیررس اشعه فرا بنفش قرار گیرید . بدین خاطر موارد ذیل را در مد نظر داشته باشید :
در ساحل دریا ، پیک نیک و یا هنگام قدم زنی یک چتر به همراه داشته باشید .
هنگام خروج از شهر با خود چادر صحرایی و یا سایبان به همراه ببرید .
بالکن منزلتان برای بلوکه کردن نور خورشید دارای پرده اختفا باشد .
در محدوده مسکونی خود درخت بکارید و در محل مناسب سایبان داشته باشید .
ویتامین D
میزان در معرض پرتو آفتاب قرار گرفتن جهت تولید ویتامبن D به سن ، رژیم غذایی ، رنگ پوست ، محل زندگی و همچنین شدت نور خورشید بستگی دارد . چند دقیقه ای در روز با پوست محافظت نشده در معرض نور خورشید قرار گرفتن برای تولید ویتامبن D کافی است و مهم این است که مهارت لازم در حفاظت از پوست خود در برابر تابش بیش از حد نور خورشید را داشته باشید و از سویی ویتامبن D مورد نیاز برای تندرستی را دریافت کنید .
افراد ذیل ویتامبن D کافی دریافت نمی کنند :
افرادی که پوست تیره دارند .
افرادی که سراسر بدن خود را با لباس میپوشانند.
افرادی که کمتر از منزل خارج میشوند .
اطفالی که منحصرا از شیر مادر تغذیه میکنند در ریسک کمبود ویتامبن D قرار دارند . بدین خاطر پزشکان به این اطفال مکمل ویتامبن D تجویز مینمایند . افرادی که فکر میکنند ویتامبن D کافی دریافت نمیکنند ، میبایستی با پزشک خود در این ارتباط مشورت نمایند . کمبود ویتامین D میتواند منجر به بروز دردهای مزمن از جمله انواع مختلفی ازدردهای مفصلی ، استخوانی و ماهیچهای شود و همچنین پوکی استخوان سندرم فیبرومیالگیا، اختلالات روماتوئیدی، بروز اختلالات رفتاری و دیگر مشکلات جسمی و روحی را در پی داشته باشد .
بزنزه کردن
کک و مک ( فرکل ) و آفتاب
سلولهای ملانوتیتی به میزان بیشتری رنگدانه تولید مینمایند و در نتبجه اندازه ، ضخامت و تعداد لک های پوستی افزایش میابد . افرادی که هر نوع کک و مک را دارند ، بدون در نظر گرفتن نوع آن ( Lentigines یا Ephelides ) جهت کاهش اثز اشعه خورشیدی ، لازم است کرم های ضد آفتاب را به پوست حود بزنند تا از بسط یافتن آن پیشگیری کرده و احتمال ابتلا به سرطان پوست را بکاهند . اشخاصی که با گسترش کک و مک مواجه میگردند باید در صدد معالجه آن در چندین جلسه و تجـدید درمان آن بر آیند .
معالجه لکها شامل موارد ذیل است :
کرمهای سفیدکننده
انجماد با نیتروژن مایع
بکارگیری Tretinoin و دیگر کرمهای موضعی
لایه برداری ( PEELING )
منبع: سایت پزشکان بدون مرز
/خ