ضعف احاديث مهدويت و پاسخ به آن (قسمت دوم)
گروهي از علماي اهل سنت که تخصصي در فن حديث دارند ادعاي تواتر احاديث امام مهدي عليه السلام را کرده که با وجود اين تواتر احتياج به بررسي سندي احاديث نيست. و گروهي ديگر احاديث مهدويت را نسبت به صحت داده اند.
اينک به عبارت برخي از آن ها را اشاره مي کنيم:
1- ابن قيّم جوزيه:
او بعد از ذکر برخي از احاديث مهدي منتظر مي گويد: «اين احاديث بر چهار قسم است: بخشي صحيح و بخشي ديگر حسن و برخي غريب و تعدادي ديگر موضوع و جعلي است».(1)
2- جلال الدين سيوطي:
او در کتاب «الحاوي للفتاوي» مي گويد: «احاديثي که از پيامبر وارد شده و نصّ بر خروج مهدي از عترت پيامبر و از اولاد فاطمه است به اثبات رسيده و قابل استناد است.»(2)
آن گاه از ابوالحسن محمد بن حسين بن عاصم سحري نقل مي کند که:
«اخبار متواتر و مستفيض با کثرت راويان آن ها از پيامبر صلي الله عليه و آله در امر ظهور مهدي عليه السلام وارد شده است، کسي که از اهل بيت پيامبر صلي الله عليه و آله و هفت سال حکومت کرده و زمين را پر از عدل و داد خواهد کرد...»(3)
3- علامه مناوي:
او مي گويد: «اخبار مهدي فراوان و مشهور است، و گروهي آنها را در کتابي تأليف نموده اند».(4)
4- حافظ بن حجر عسقلاني:
«اخبار به حدّ تواتر دلالت دارد بر اين که مهدي از اين امت (اسلام) است و به راستي عيسي بن مريم از آسمان فرود مي آيد و پشت سر او به نماز مي ايستد.»(5)
5- قاضي شوکاني:
«احاديث مهدي بدون شک و شبهه متواتر است، بلکه عنوان تواتر با کمتر از اين مقدار نيز بر اين احاديث صدق مي کند، آن هم با تمام اصطلاحاتي که در علم اصول براي تواتر و خبر متواتر است.»(6)
6- ابن حجر هيتمي:
«احاديثي که در آن ها اشاره به ظهور مهدي است بسيار زياد و در حدّ تواتر است».(7)
7- تفتازاني:
«از جمله اموري که باب امامت ملحق مي شود خروج مهدي و نزول عيسي است، که اين دو از علائم قيامت بوده و در اين باره خبرهاي صحيحي وارد شده است.» (8)
8- قرماني دمشقي:
علما بر اين امر اتفاق کرده اند که مهدي همان قيام کننده ي در آخر الزمان است، و اخبار ظهور آن حضرت يکديگر را تأييد مي کنند، و روايات بر اشراق نورش در حدّ زياد وجود دارد. و به زودي ظلمت و تاريکي شب ها و روزها به روشنايي وجود او منوّر مي گردد و تاريکي ها به رؤيت و ديدار او همانند بيرون آمدن صبح از ظلمت شب از بين خواهد رفت. عدل او در افق ها سيرخواهد کرد و پر نورتر از ماه منير در مسيرش خواهد بود».(9)
9- مبارزکفوري:
«بدان که مشهور بين تمام مسلمانان در طول زمان ها اين است که به طور حتم در آخرالزمان شخصي از اهل بيت عليهم السلام ظهور خواهد کرد که دين را تأييد کرده، عدل را در ميان جامعه ظاهر مي کند و مسلمين به دنبال او مي روند و او بر ممالک اسلامي پيدا خواهد کرد، او را مهدي مي نامند».(10)
10- احمد بن محمد بن صديق
«ايمان به خروج مهدي واجب، و اعتقاد به ظهور او به جهت تصديق خبر پيامبر صلي الله عليه و آله حتي و ثابت است، همان گونه که در عقائد اهل سنت و جماعت از جميع مذاهب اسلامي تدوين شده و نيز در دفاتر علماي امت با اختلاف طبقات و مراتب آن تقرير گرديده است».(11)
11- سفاريني حنبلي
«ايمان به خروج مهدي واجب است همان گونه که نزد اهل علم تقرير يافته و در عقائد اهل سنت و جماعت تدوين شده است».(12)
او نيز مي گويد: «از جمله علائم قيامت که در روايات به آن اشاره شده و بر مضمون آن اخبار متواتر رسيده ظهور امامي است که به اقوال و احوال او اقتدا مي شود، او خاتم امامان است لذا بعد از او امامي نيست همان گونه که پيامبر، خاتم نبوت و رسالت بوده و بعد از نبوت و رسالتي نيست. اسم او محمد و مشهورترين اوصاف او مهدي است...»(13)
12- سيد محمد صديق حسن:
«احاديث وارده در موضوع مهدي از مقداري که مي توان بر آن ها دسترسي يافت پنجاه حديث است که در بين آن ها احاديث صحيح، حسن و ضعيفي که ضعفش جبران شده وجود دارد. اين احاديث بدون شک و شبهه متواتر است، بلکه وصف تواتر بر کمتر از اين مقدار نيز صادق است...»(14)
13- ابوالخطيب محمد شمس الحق عظيم آبادي:
«در بين سندهاي احاديث مهدويت احاديث صحيح و حسن و ضعيف وجود دارد، ولي ابن خلدون مغربي در تاريخ خود در تضعيف اين احاديث مبالغه کرده است، و لذا به خطا رفته و حقّ مطلب را ادا نکرده است.»(15)
14- شيخ ابوالحسن آبري
«اخبار در حدّ تواتر با کثرت روايان از پيامبر صلي الله عليه و آله خبر از آمدن مهدي داده اند، کسي که هفت سال بر کلّ کره ي زمين حکومت خواهد نمود و در آن هنگام زمين را پر از عدل و داد خواهد کرد...»(16)
15- برزنجي
«احاديث وارده در امر مهدي با اختلاف رواياتش حصر و حدي ندارد. محمد بن حسن اسنوي در کتاب «مناقب الشافعي» ادعاي تواتر روايات از رسول خدا درباره ي حضرت مهدي را نموده است».(17)
16- احمد بن محمد بن صديق
«اخبار در حد تواتر دلالت دارد بر اين که ظهور مهدي از نشانه هاي قيامت است. روايات صحيح در اين موضوع از رسول خدا صلي الله عليه و آله رسيده، و ذکر مهدي عليه السلام شايع شده و خبرش بين عموم مسلمانان در تمام عصرها منتشر شده است.پس ايمان به خروج او واحب و اعتقاد به ظهورش به جهت تصديق خبر رسول خدا صلي الله عليه و آله حتمي و لازم است، همان گونه که در عقايد اهل سنت و جماعت از تمام مذاهب تدوين يافته و در دفاتر علماي امت با اختلاف طبقات و مراتب مقررّ شده است».(18)
17- شيخ محمد خضر حسين
وي در سخنان خود مي گويد: «... ابن خلدون اعتراف کرده که برخي از احاديث مهدي نقدپذير نيست، و موضوع مهدويت از آن جهت که پيامبر صلي الله عليه و آله به آن خبر داده مي توان با يک روايت صحيح نيز ثابت نمود و به مضمون آن علم حاصل کرد...»(19)
18- ابوالاعلي مودودي
«روايات خروج مهدي متحمل حقيقتي اساسي است و قدر مشترک همه ي آنها اين است که پيامبر صلي الله عليه و آله خبر داده که در آخر الزمان رهبري عامل به سنت ظهور مي کند، آن گاه زمين را پر از عدل و داد کرده و از روي آن اسباب ظلم و تعدي را محو مي نمايد...»(20)
19- احمد زيني دحلان
«احاديثي که در آنها يادي از مهدي است فراوان و در حدّ تواتر است. در ميان آنها احاديث صحيح، حسن، و ضعيف وجود دارد، ولي به جهت کثرت آن ها و فراواني راويان و تخريج کنندگان آنها، يکديگر را تقويت مي کنند، و لذا مي تواند افاده ي قطع کند. آنچه مورد قطع است اين که ظهور او حتمي و از اولاد فاطمه است، و زمين را پر از عدل و داد خواهد نمود...»(21)
20- شيخ منصور علي ناصف
«مشهور بين علماي گذشته و حال اين است که در آخرالزمان به طور حتم مردي از اهل بيت صلي الله عليه و آله به نام (مهدي) ظهور کرده و بر ممالک اسلامي استيلا خواهد نمود... اين احاديث را جماعتي از بهترين صحابه نقل کرده اند و بزرگان از محدثين امثال: ابي داوود، ترمذي، ابن ماجه، طبراني، ابن يعلي، بزاز، امان احمد و حاکم نقل کرده اند. و به خطا رفته کسي که احاديث مهدي را تضعيف کرده است...(22)
21- شيخ ناصرالدين الباني
«همانا عقيده ي به خروج مهدي عقيده اي است ثابت و متواتر از پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله که ايمان به آن واجب است؛ زيرا اين عقيده از امور غيب است که ايمان به آن در قرآن کريم از صفات پرهيزکاران شمرده شده است...»(23)
22-شهيد سيد محمد باقر صدر رحمه الله
«به راستي اعتقاد به حضرت مهدي عليه السلام به عنوان پيشواي منتظر براي تغيير و تبديل جهان به جهاني بهتر در احاديث پيامبر اعظم صلي الله عليه و آله به طور عموم و به ويژه در روايات اهل بيت عليهم السلام آمده است.
در روايات فراوان به حدي بر اين مسأله تأکيد شده است که جاي هيچ شکي را براي انسان باقي نمي گذارد. و تنها از طريق برادران اهل سنت حدود چهارصد روايت از پيامبر صلي الله عليه و آله درباره ي حضرت مهدي عليه السلام احصا و شماره شده است، همان گونه که مجموعه ي روايات مهدويت که از طريق شيعه و سني رسيده و شمارش شده، بيش از شش هزار روايت برآورد شده است و اين رقم بزرگي است که در بسياري از قضاياي اسلامي بديهي براي آن نظيري نيست؛ قضايايي که معمولاً مسلمانان در آن ترديد نمي کنند»(24).
پي نوشت :
1-المنار المنيف في الصحيح و الضعيف، ص135-141.
2-همان، ص170-171.
3- الحاوي للفتاوي، ج2، ص128.
4- فيض القدير، ج6، ص362، ح9245.
5- فتح الباري، ج5، ص362.
6- ابزار الوهم المکنون، ص4. به نقل از رساله ي التوضيح شوکاني.
7- صواعق المحرقه، ج2، ص211.
8- شرح مقاصد، ج2، ص62.
9- اخبار الدول و آثار الأول، ج1، ص463.
10- تحفه الاحوذي بشرح جامع الترمذي، ذيل حديث 2331.
11- ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون، ص433.
12- الاذاعه، ص146.
13- اخبار الدول و آثار الدول، ج1، ص354.
14- الاذاعه، ص125.
15- عون المعبود، ج11، ص243.
16- نظم المتناثر من الحديث المتواتر، ص225.
17- الاشاعه لأشراط الساعه، ص139.
18- ابراز الوهم المکنون من کلام ابن خلدون، ص433.
19- مجله ي «التمدن الاسلامي»، شماره ي 35 و36، ج16.
20- البينات، ص116.
21- الفتوحات الاسلاميه، ص299-300.
22- التاج الجامع للاصول، ج5، ص341.
23- مجله ي «التمدن الاسلامي»، شماره ي 22، ص643، چاپ دمشق.
24- بحث حول المهدي، ص63.
منبع:کتاب دفاع از مهدويت/س
