شناسنامه کتاب:
عنوان: پژوهشی تازه پیرامون قیام امام حسین(ع) پس از پنجاه سال
موضوع: فلسفه قیام عاشورا / قیام امام حسین(ع)
زبان: فارسی
قطع: رقعی
نویسنده: سیدجعفر شهیدی
ناشر: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
محل چاپ: تهران
سال چاپ: 1377
نوبت چاپ: 21
تعداد صفحات: 216 صفحه
معرفی کتاب:
این کتاب که تاکنون بیش از بیست بار تجدید چاپ شده، نگارش آن در اسفند 1357 (1399 ق) پایان یافته است. بخش‌هایی از این کتاب پیش تر در یکی از روزنامه‌های عصر تهران به چاپ رسیده است.نویسنده در این کتاب، کمتر عهده دار تاریخ نگاری شده، بلکه بیشتر به تحلیل تاریخ پرداخته و کوشیده علل رویداد عاشورا را بیان و تحلیل کند.
در تحلیل پاره‌ای از مطالب، گاه متأثر از کتاب ابوالشّهدا، نوشته عقّاد، بوده است. وی در آغاز کتاب گفته است: «مقصود من از نوشتن این یادداشت‌ها، مقتل نویسی، تبلیغ مذهبی و حتّی نوشتن تاریخ نیست، من به هنگام گردآوری اسناد و طبقه‌بندی آن کوشیده‌ام تا خود بدانم آنچه رخ داد چرا رخ داد... برای آنکه پاسخ درست را بیابم، دین و معتقدات خود را نادیده گرفته‌ام. روایات و داستان‌های ضد و نقیض بیش از یک قرن را کنار هم گذاشته‌ام و از میان همه، آن را نوشته‌ام که گذشته از تاریخ درست، شرایط اقلیمی، دینی، اقتصادی و اجتماعی نیز آن را تأیید می‌کند. من در این کتاب از زاویه‌ای بدین حادثه نگریسته‌ام که در گذشته کمتر بدان توجّه کرده‌اند.»
در این کتاب یک پرسش مهم مطرح شده است که چرا پس از پنجاه سال از رحلت رسول خدا(ص)، فرزند او را کشتند و با یاران و خانواده‌اش چنان رفتار غیراسلامی و غیرانسانی کردند؟ تفصیل این پرسش که عنوان اصلی کتاب (پس از پنجاه سال) نیز بدان اشاره دارد، چنین است: «چه شد که اجتماع مسلمانان آن روز [روز عاشورا] در مقابل این حادثه [حادثه عاشورا] تا آن حد خون‌سردی و بی‌اعتنایی نشان داد؟ چرا مردم این سرزمین های پهناور و پرجمعیت حالت تماشاگر صحنه را به خود گرفتند؟ چه شد که پس از گذشت نیم قرن، آن اندازه از فقه اسلام و احکام دین بی‌اطلاع ماندند که ندانستند چگونه منکری می‌کنند و چه ننگی دامنگیرشان می‌شود؟... چرا قتل نفس به ناحق در دیده آنان بی‌مقدار گردید؟»
این کتاب عهده‌دار پاسخ تفصیلی به این پرسش‌هاست و در حدود نیمی از آن، از فصل اول تا سیزدهم، به صورت مستقیم و غیرمستقیم، ویژه این موضوع است.
به نظر نویسنده، علل واقعه عاشورای سال 61 را باید در سال‌های پیش از آن جست وجو کرد؛ یعنی در دوران خلفای پس از پیامبر (به جز امیرالمؤمنین(ع)) و حتّی پیش از تولّد آن حضرت. با گذشت پنجاه سال از رحلت پیامبر، «عرب به جاهلیت دیرین خود برگشت» و «از یک سو برادری اسلامی فراموش شد و از سوی دیگر خشم و انتقام جویی... به کینه‌توزی و خون خواهی قبیله‌ای تبدیل گشت».
از سی فصل کتاب، که هر یک کوتاه است، فصل اول تا دوازدهم درباره رویدادهای پیش از مرگ معاویه و بررسی علل رویداد عاشورا و چگونگی افکار و اخلاق مردم است.
فصل سیزدهم خلاصه و نتیجه فصل‌های گذشته بوده و از فصل چهاردهم تا پایان کتاب، گزارشی کوتاه از قیام امام حسین(ع) آمده است.
در پایان، فهرست منابع و فهرست تفصیلی مطالب آمده است. همچنین فهرست اعلام در چهار بخش تهیه شده است: الف) اسامی اشخاص و گروه‌ها، ب) اسامی مکان‌ها و شهرها، ج) اسامی قبایل و اقوام، د) اسامی کتب و نبشتارها.
منبع مقاله : pajuhesh.irc.ir
