نویسنده: احمد حاجی شریفی
اكثر افراد از بیماری آسم به عنوان حملاتی از تنگی نفس همراه با خس خس سینه كه در كودكان و بزرگسالان رخ می‌دهد یاد می‌كنند. این حملات می‌تواند در هنگام فعالیت و یا هنگام استراحت ایجاد شود و ممكن است خفیف یا شدید باشد. كلمه‌ی آسم (1) اصطلاحی است كه برای توصیف بیماری‌هایی به كار می‌رود كه مشخصه‌ی آن، حملاتی از تنگی نفس است كه به علت باریك شدن متناوب مجاری هوایی یا لوله‌های برونش (در ریه‌ها) ایجاد می‌شود.
عوامل و فاكتورهای مختلفی در ایجاد آسم دخالت دارند. این عوامل از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
بهترین تعریفی كه برای آسم می‌توان بیان كرد این است كه: آسم وضعیتی است كه مجاری هوایی ریه‌ها ملتهب شده بنابراین به عوامل خاصی بسیار حساس می‌شوند.
عوامل شروع كننده حملات آسم:
این عوامل باعث می‌شوند كه مجاری هوایی تنگ شده و عبور جریان هوا از داخل آن كاهش پیدا كند و سبب تنگی نفس یا خس خس سینه شود. بنابراین آسم فقط یك بیماری مشخص نیست بلكه دارای چندین الگوی مختلف می‌باشد. آسم دارای شدت‌های مختلف، عوامل شروع كننده‌ی متفاوت و نتایج درمانی گوناگونی در افراد مختلف می‌باشد. به همین دلیل درمانی كه برای یك بیماری دچار آسم بسیار مفید بوده، ممكن است برای بیمار دیگری نامناسب باشد.علل بروز حملات آسم:
اكثر افراد می‌دانند كه بیماری آسم در بعضی خانواده‌ها بیشتر دیده می‌شود. یعنی علت ارثی و ژنتیكی در این بیماری وجود دارد. بدون شك در آسم آلرژیك (آسم اكسترینسیك یا خارجی) عامل وراثت و ژنتیك از اهمیت زیادی برخوردار است در حالی كه در آسمی كه آلرژیك نباشد (آسم اینترینسیك یا داخلی) عامل وراثت زیاد مطرح نمی‌باشد.آسم چگونه شروع می‌شود؟
عامل ژنتیك و وراثت در بروز بیماری آسم به صورتی نیست كه مثلاً رنگ چشم یا نوع گروه خونی كودكان از والدین‌شان به ارث می‌رسد، بلكه بیمار مبتلا به آسم شدید می‌تواند دارای كودكانی باشد كه هیچ‌گاه دچار حملات آسم نمی‌شوند. نقش عوامل محیطی (مثل مواد حساسیت‌زا یا آلرژن‌ها و مواجه شدن شخص با دود سیگار) در بروز بیماری آسم و تشدید آن می‌تواند بسیار مهم باشد. با این حال این عوامل در همه‌ی افراد به یك اندازه باعث بروز بیماری نمی‌شوند، بلكه آن افراد باید استعداد ابتلا به این بیماری را داشته باشند.مایت‌های گرد و غبار خانه و سایر عوامل
به غیر از عوامل ارثی و ژنتیكی، عوامل بسیاری مسئول بروز اولیه آسم در افراد می‌باشند. برای مثال آسمی كه در بزرگسالان برای اولین بار ایجاد می‌گردد اغلب به دنبال ابتلا به سرماخوردگی یا یك عفونت ویروسی رخ می‌دهد. هم‌چنین مواجه شدن با عوامل تحریك كننده در محیط كار ممكن است از عوامل شروع كننده‌ی حملات آسم باشد. با این حال مهم‌ترین عامل ایجاد كننده‌ی حملات آسم (به ویژه در كودكان) مواجه شدن با مایت‌های گرد و غبار خانه می‌باشد. مایت‌ها جانوران كوچك و ذره بینی هستند كه از نوك یك سوزن هم كوچك‌تر می‌باشند. این جانوران كوچك در فرش‌ها، موكت‌ها، لحاف و تشك و پتو و اسباب بازی‌های پشمی كودكان زندگی می‌كنند. در هر تشك حدود دو میلیون مایت ممكن است وجود داشته باشد. هم چنین باید بدانیم كه فقط پروتئین موجود در مدفوع این مایت‌ها هستند كه موجب بروز آلرژی و آسم می‌گردند. وقتی یك فرد حساس در طی مدت نسبتاً طولانی با مدفوع مایت‌ها كه در هوا پخش هستند مواجه شود، گلبول‌های سفید این فرد در مقابل این جسم خارجی (مدفوع مایت) حساس می‌گردند. وقتی پروتئین مدفوع مایت‌ها از طریق استنشاق وارد ریه شود در مخاط برونش‌ها واكنشی رخ داده و موجب التهاب در مجاری هوایی می‌شود. این التهاب باعث می‌شود كه مخاط برونش‌ها حساس شود، به طوری كه هرگونه مواجهه بعدی با مایت‌ها یا هر عامل تحریك كننده‌ی دیگری موجب تنگ و باریك شدن برونش‌ها شده و علائم آسم را ایجاد می‌كند. چیزهای دیگری هم ممكن است به عنوان عوامل شروع كننده‌ی حملات آسم مطرح باشند، منجمله كشیدن سیگار توسط مادر در هنگام حاملگی و بودن در محلی كه سایر افراد به كشیدن سیگار مشغول هستند برای كودكان بسیار خطرناك می‌باشد.علل ایجاد آسم:
به طور كلی عوامل ایجاد آسم عبارتند از: وراثت و ژنتیك، سیگار كشیدن مادر در هنگام حاملگی، در معرض دود سیگار قرار گرفتن كودكانی كه والدین سیگاری دارند، آلودگی هوا، مواد حساسیت‌زا (آلرژن‌ها)، سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی، مواجهه با مواد حساسیت‌زا در محل كار (آسم شغلی).میزان شیوع آسم:
میزان شیوع آسم بسیار زیاد می‌باشد و تخمین زده می‌شود كه امروزه حدود 20 درصد كودكان دبستانی و حدود 6 تا 7 درصد كل جمعیت دچار بیماری آسم باشند. آسم شایع‌ترین بیماری در كشورهای غربی می‌باشد، به طوری كه در انگلستان و ولز حدود سه میلیون نفر دچار این بیماری هستند. در كودكان میزان شیوع آسم در پسرها حدود دو برابر بیشتر از دخترها است در حالی كه در بزرگسالان این بیماری در خانم‌ها كمی شایع‌تر از آقایان است. آسم در كودكان در حال افزایش می‌باشد و تا 20 درصد كودكان دبستانی احتمالاً دچار علائم آسم هستند.عوامل تحریك كننده‌ی اصلی در بروز آسم
در فرد حساس، هر عامل برانگیزاننده (تحریك كننده) می‌تواند باعث بروز حملات آسم شود. هر فردی به زودی خواهد فهمید كه چه عاملی باعث شروع حملات آسمش می‌گردد. تمرینات ورزشی، بازی و فعالیت به خصوص در كودكان می‌تواند باعث بروز حملات آسم گردد. گرچه مشكل ایجاد تنگی نفس در هنگام فعالیت ورزشی اغلب به علت ورزیده نبودن و تازه كار نبودن شخص در ورزش اتفاق می‌افتد تا به علت آسم.مواد حساسیت‌زا (آلرژن‌ها):
گرده‌ی گیاهان از عوامل تحریك كننده شناخته شده‌ای هستند هم چنین حیواناتی مثل سگ، گربه و اسب و... نیز می‌توانند باعث بروز حملات آسم شوند. مواجه شدن طولانی مدت با مواد حساسیت‌زا مانند حیوانات یا گل و گیاه می‌تواند باعث بروز علائم پایداری شود اما ممكن است اهمیت وجود درخت یا گل و گیاه یا حیوانات در خانه نادیده گرفته شود.دود، بوی عطر و گرد و غبار
دود سیگار هم برای بسیاری از بیماران می‌تواند باعث بروز حملات آسم شود. هم چنین محیط‌هایی كه دارای گرد و غبار زیاد هستند و نیز بوهای خاص مثل بوی عطر نیز در افراد حساس باعث حملات آسم می‌گردد. بهترین درمان در چنین مواردی خودداری از برخورد با چنین عواملی می‌باشد.سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی:
عفونت‌های ویروسی شایع‌ترین عامل بروز آسم در تمام سنین می‌باشند. داروهای آنتی بیوتیك فقط در درمان عفونت‌های باكتریایی مؤثر هستند كه آن‌ها نیز به ندرت باعث بروز حملات آسم می‌شوند. آنتی بیوتیك‌ها هیچ اثری بر روی ویروس‌ها ندارند و در نتیجه در درمان آسم نیز نقشی نخواهند داشت.هیجانات و استرس‌ها:
كودكان اغلب در هنگام جشن تولد دچار خس خس سینه می‌شوند زیرا تركیبی از هیجانات و فعالیت بدنی باعث تشدید آسم آن‌ها می‌شود. هیجانات، شادی، غم و غصه و استرس‌ها همگی می‌توانند به عنوان عوامل برانگیزاننده‌ی آسم مطرح شوند. بسیار دیده شده است كه بیماران مبتلا به آسم در مراسم تشییع جنازه خویشاوندان‌شان نیز دچار آسم شده‌اند.آب و هوا و آلودگی هوا:
بسیاری از مبتلایان به آسم عقیده دارند كه در آب و هوای خاصی، وضعیت آن‌ها بهتر و در آب و هوای دیگری وضعیت بیماری‌شان بدتر می‌شود. بعضی بیماران آب و هوای سرد و مرطوب را ترجیح می‌دهند و بعضی دیگر آب و هوای گرم و خشك را می‌پسندند. هنوز از نظر علمی اثبات نشده است كه چه نوع آب و هوایی مناسب این افراد می‌باشد. پس می‌توان گفت به خود شخص، نوع و علت آن بستگی دارد. این بستگی به خود شما دارد كه با توجه به عادت و وضعیت‌تان آب و هوای دلخواه خود را انتخاب كنید. آلودگی هوا نیز در تشدید حملات آسم نقش مهمی دارد (به خصوص در بیماران دچار آسم شدید).علائم آسم و تشخیص آن:
تشخیص آسم اغلب مشكل است زیرا علائم آن را به آسانی می‌توان با سایر علائم بیماری‌های دیگر تنفسی اشتباه گرفت. تشخیص قطعی بیماری آسم در بیمار را باید بعد از گرفتن شرح حال كامل و انجام آزمایش‌های متعدد مطرح كرد. بیماری آسم با یك یا چند علامت از چهار علامت اصلی آن بروز می‌كند. 1-خس خس سینه 2-تنگی نفس 3-سرفه 4-فشار در قفسه سینهخس خس سینه و تنگی نفس از شناخته شده‌ترین علائم بیمار آسمی می‌باشند و معمولاً به طور متناوب در هنگام مواجهه با عوامل تحریك كننده بروز می‌كنند. با این حال تنگی نفس می‌تواند بدون خس خس سینه هم در افراد مبتلا به آسم دیده شود. یكی از علائمی كه اغلب افراد آن را به عنوان علامت آسم نمی‌شناسند سرفه است. سرفه می‌تواند خشك و یا خلط‌دار باشد و معمولاً شب‌ها یا در هنگام فعالیت ورزشی ایجاد می‌شود. در بسیاری از موارد سرفه‌ای كه به علت آسم ایجاد شده است را به حساب بیماری برونشیت می‌گذارند، بروز بیشتر از دو دوره سرفه‌ی پایدار (اگر بدون خس خس سینه یا تنگی نفس باشد) باید وجود بیماری آسم را مطرح كند. چهارمین علامت اصلی در بیماری آسم وجود فشار در قفسه‌ی سینه است. اغلب این علائم در هنگام فعالیت ورزشی رخ می‌دهد. هنگامی كه در یك بیمار مسن احساس فشار در قفسه‌ی سینه ایجاد شود، تشخیص آنژین قلبی نیز مطرح می‌گردد. ممكن است برای پزشك تشخیص بین آسم و آنژین قلبی در چنین افرادی بسیار مشكل باشد. گرچه علائم آسم اغلب بدون هیچ‌گونه دلیل واضحی رخ می‌دهند. اما مشخصه‌ی آن‌ها این است كه بیمار را از خواب بیدار می‌كند و غالباً آسم مشكلی است كه صبح‌ها هنگام بیدار شدن از خواب بروز می‌كند. آسمی كه بیمار را در نیمه‌های شب از خواب بیدار می‌كند نشانگر آن است كه به خوبی كنترل و درمان نشده است.
انواع مختلف آسم:
در بسیاری از موارد، علت بروز آسم، ناشناخته است، با این حال در بعضی موارد یك نوع ماده‌ی حساسیت‌زا (آلرژن) مسئول بروز حملات آسم می‌باشد. سایر انواع مختلف آسم عبارتند از: آسم شكننده، آسم حساس به آسپرین و آسم شبانه. اگر شما احتمال می‌دهید كه آسم شما به علت بعضی از مواد حساسیت‌زا مانند گیاهان یا وجود حیواناتی مثل اسب یا سگ یا گربه در منزل ایجاد شده است، باید با انجام آزمایش آلرژی این موضوع را تأیید كنید.آسم آلرژیك:
آلرژی به عنوان یكی از عوامل بیماری شما مطرح می‌باشد، لازم است كه برای تأیید این مسئله و شناسایی ماده‌ی حساسیت‌زا (آلرژن) آزمایش‌هایی را به عمل بیاورید. این آزمایش‌ها ساده بوده و برای انجام آن حدود نیم ساعت وقت لازم است. تعدادی از قطره‌ها كه از مواد مختلف حساسیت‌زا تشكیل شده‌اند مثل مایت‌های گرد و غبار خانه، گرده‌ی علف‌ها، گرده‌ی درخت‌ها یا پوسته‌هایی از حیواناتی مثل گربه و غیره را بر روی ساعد دست قرار می‌دهند و با استفاده از نوك یك سوزن كوچك پوست زیر هر قطره را به آرامی سوراخ می‌كنند تا اجازه دهند كه ماده حساسیت‌زا به زیر پوست نفوذ كند، بعد از حدود 15 دقیقه یك واكنش موضعی در این محل می‌تواند رخ بدهد كه مانند گزش یك حشره است. رنگ آن قرمز بوده و معمولاً هم دارای خارش است. فرو كردن سوزن به داخل پوست دردناك نمی‌باشد و فقط به صورت یك خراش است اما خارش آن می‌تواند خیلی شدید باشد و حدود نیم یا یك ساعت طول بكشد. اندازه‌ی واكنش (یعنی اندازه‌ی قرمزی دور محل تزریق قطره) را می‌توان برای هر ماده‌ی حساسیت‌زایی اندازه‌گیری كرد كه این كار می‌تواند نه فقط حساس بودن شما به آن ماده را نشان دهد بلكه می‌تواند بگوید كه چقدر شما به فلان ماده‌ی خاص حساسیت دارید. گاهی اوقات از این اطلاعات می‌توان در درمان بیمار نیز استفاده كرد زیرا با این اطلاعات می‌فهمیم كه از چه موادی باید دوری و پرهیز كنیم و چه موادی برای ما مشكلی ایجاد نمی‌كنند.حساسیت زدایی:
اگر مشخص گردید كه شما به یك ماده‌ی خاص حساسیت دارید (برای مثال به پوسته ریزی‌های گربه یا خرگوش) و نمی‌توانید از برخورد با این حیوانات پرهیز و دوری كنید و آسم شما نیز با درمان دارویی به خوبی كنترل نمی‌گردد، ممكن است لازم باشد كه اقدام به حساسیت زدایی نسبت به این مواد خاص كنید. حساسیت زدایی را فقط باید در مراكز تخصصی انجام داد و هر بار نیز فقط در مورد یك ماده اقدام به حساسیت زدایی شود. قطعاً این كار برای بیمارانی كه به آسم مبتلا هستند باید فقط در بیمارستان انجام شود زیرا بسیار اتفاق افتاده است كه در هنگام حساسیت‌زدایی حملات شدید آسم رخ داده است كه نیاز به اقدامات اورژانسی و بیمارستانی داشته و در صورت عدم انجام چنین اقدامات اورژانسی ممكن است جان بیمار تهدید شود.در مورد حساسیت‌های فصلی (تب یونجه) این خطرات كمتر می‌باشند اما در مورد آسم مراقبت‌های شدیدی باید به عمل آید. روش حساسیت زدایی به این صورت است كه تزریقات متعددی از مقادیر كمی از ماده‌ای كه به آن حساسیت دارید به شما تزریق می‌گردد (معمولاً در زیر پوست قسمت بالایی بازو) برای شروع حساسیت زدایی مقادیر خیلی كمی از ماده‌ی حساسیت‌زا ابتدا تزریق می‌گردد و هر هفته كمی به مقدار غلظت آن افزوده می‌گردد تا فرد دچار واكنش‌های آلرژیك شدید نگردد. واكنش‌های موضعی كوچك (قرمز شدن در محل تزریق) معمولاً شایع نمی‌باشند اما در صورت وقوع نیز در همان روز از بین خواهند رفت.
وقتی یك دوره‌ی حساسیت زدایی به پایان رسید در صورت موفقیت آمیز بودن آن لازم است كه در فواصل زمانی خاصی آن تزریقات دوباره انجام شود. برای انجام حساسیت زدایی از یك دوره تزریقات مكرر استفاده می‌شود، به طوری كه مقادیر جزیی از ماده‌ی حساسیت زا به داخل پوست تزریق می‌گردد و این مقدار در تزریقات بعدی افزایش پیدا می‌كند تا فرد بتواند آن را تحمل نماید.
آسم شكننده: (2)
آسم شكننده‌ی نوع نادری از آسم می‌باشد. بیماران مبتلا به آسم شكننده دچار حملات شدید و ناگهانی می‌گردند، حتی در مواقعی كه به نظر می‌رسد آسم آن‌ها به خوبی كنترل شده است. بعضی از این بیماران قبلاً دچار سابقه‌ی آسم بوده‌اند و اكنون دوباره حملات آسم آن‌ها شروع شده است و پزشك نیز به سختی می‌تواند آن را كنترل كند. چنین بیمارانی را در بیمارستان بستری می‌كنند زیرا خطر مرگ بر اثر آسم در این افراد زیاد می‌باشد. به نظر می‌رسد كه آلرژی یا حساسیت در این بیماران بسیار شایع می‌باشد و گاهی اوقات حملات آسم آن‌ها به علت استنشاق یا خوردن چیزی كه به آن حساسیت دارند ایجاد می‌شود.آسم حساس به آسپرین:
حساسیت به آسپرین در پنج درصد بیماران بزرگسال مبتلا به آسم دیده می‌شود اما در كودكان بسیار نادر می‌باشد و اغلب این بیماران در آزمایش حساسیت پوستی نسبت به مواد حساسیت‌زا چیزی را نشان نمی‌دهند. (آزمایش منفی). این بیماران ممكن است دچار پولیپ‌های بینی نیز باشند. اگر شما جزو چنین بیمارانی هستید باید از مصرف آسپرین و داروهایی كه حاوی آسپرین و یا مشابه آن هستند مانند ایبوپروفن (بروفن)، دیكلوفناك سدیم، ایندومتاسین و مفنامیك اسید پرهیز كنید. بیمارانی كه دچار آسم حساس به آسپرین یا مشابه به آن هستند ممكن است بر اثر مصرف چنین داروهایی حتی جان خود را از دست دهند. در این بیماران نیز می‌توان از روش حساسیت زدایی استفاده كرد. حساسیت زدایی برای بیمارانی كه به آسم حساس به آسپرین مبتلا هستند با استفاده از مقادیر خیلی كم آسپرین به صورت خوراكی و در بیمارستان انجام می‌شود و در طی این مدت آزمایش‌های تنفسی متعددی به مدت چند ساعت بعد از هر بار مصرف آسپرین صورت می‌گیرد. این كار مدت زمانی طول خواهد كشید. اگر شما به آسپرین حساسیت دارید از مصرف آن و یا داروهایی كه آسپرین در آن‌ها به كار رفته است و از آن‌ها نام برده شد خودداری كنید.آسم شبانه:
آسم‌هایی را گویند كه در هنگام شب اتفاق می‌افتد. در حقیقت بیدار شدن از خواب در نیمه‌های شب به خاطر آسم نشان دهنده‌ی كنترل بد آسم در چنین افرادی می‌باشد و ممكن است در هر فردی با هر نوع آسمی ایجاد شود. در اكثر موارد با درمان مناسب می‌توان بر این مشكل غلبه كرد اما در بعضی از بیماران این كار به سختی انجام می‌شود. در چنین بیمارانی برگشت اسید معده به سمت مری (ترش كردن) در هنگام خوابیدن، ممكن است باعث تحریك سینه و بروز حملات آسم شود و لازم است كه مشكل معده‌ی آن‌ها نیز درمان شود ضمناً بهتر است در هنگام خواب از متكای بلند استفاده كنند هم چنین لازم است بالش یا متكا، لحاف، تشك، پتو و حتی فرش زیر پا خوب تكانده و شسته شوند كه عاری از مایت‌ها گرد و غبار گردند. بعضی داروهای گشاد كننده‌ی برونش‌ها هم اغلب در كنترل و درمان علائم آسم شبانه مفید خواهند بود.چرا بیماری آسم افزایش یافته است؟ احتمالاً علت افزایش بیماری آسم تا حدودی مربوط به پزشكان می‌شود، زیرا امروزه پزشكان از كلمه آسم برای مواردی كه سابقاً به آن‌ها برونشیت خس خس دار گفته می‌شد نیز استفاده می‌كنند، اما این امر نمی‌تواند توضیح مناسبی برای افزایش زیاد بیماری آسم باشد.
گرچه شواهد محدودی وجود دارد كه هر عاملی به تنهایی می‌تواند باعث بروز آسم در افراد مختلف شود اما احتمال زیادی نیز وجود دارد كه تركیبی از همه‌ی عوامل باعث افزایش بروز آسم در جامعه شده است. هرچند كه آلرژی‌ها (حساسیت‌ها) احتمالاً مهم‌ترین علت آن می‌باشند. تعداد زیادی مرگ و میرها بر اثر آسم رخ داده است كه بعضی‌ها این عقیده را داشتند كه چنین مرگ و میرها بر اثر عوارض سمی یك اسپری مخصوص ضد آسم بوده است. در مورد این حادثه بحث‌ها و تحقیقات زیادی به عمل آمد و سایر عوامل نیز در نظر گرفته شد اما هنوز علت واقعی آن به دست نیامده است. درواقع اكثر مرگ‌هایی كه بر اثر آسم ایجاد می‌شوند به علت عدم درمان یا درمان نامناسب بیماران آسمی اتفاق می‌افتند. آمار نشان داده است كه از حدود دو سوم مرگ‌هایی كه بر اثر آسم ایجاد می‌شوند می‌توان با درمان مناسب و كافی پیشگیری كرد. گرچه آسم در بعضی از كشورها در حال افزایش می‌باشد اما مناطقی از جهان هم وجود دارد كه به ندرت می‌توان بیماران آسمی را در آنجا دید. برای مثال در اسكیموهای آلاسكا این بیماری خیلی نادر می‌باشد، شاید به این دلیل كه خانه‌های آن‌ها محیط مناسبی برای مایت‌های گرد و غبار نمی‌باشد. گرچه ممكن است به نظر بیاید كه تشخیص بیماری آسم در یك شخص موجب می‌گردد كه او برای كنترل و درمان آسمش همیشه از داروهای مختلف استفاده كند، اما باید دانست كه به غیر از مصرف داروها راه‌های مختلف دیگری نیز وجود دارد كه می‌توان توسط آن‌ها به كاهش علائم آسم كمك كرد.
دوری كردن از مواد حساسیت زا (آلرژن‌ها):
كنترل كردن مایت‌های گرد و غبار خانه می‌تواند در بعضی از بیماران بسیار با اهمیت باشد، اما این اقدام پرخرجی خواهد بود زیرا كشیدن روی تشك‌ها و بالش‌ها با پوششی از پلی تن بسیار مفید می‌باشد. اما كشتن مایت‌ها با استفاده از اسپری‌های سوسك كش برای كنترل بیماری آسم مؤثر نمی‌باشد و از نظر تئوری، تمام فرش‌ها و مبلمانی كه از پارچه یا مخمل درست شده‌اند باید از خانه جمع آوری شوند. عروسك‌های پشمی را باید هر هفته یك بار و به مدت 12 ساعت در فریزر قرار داد تا مایت‌های آن كشته شوند. از آنجایی كه این اقدامات پیشگیری كننده وقت گیر و پرهزینه هستند اكثر افراد ترجیح می‌دهند كه به جای انجام این كارها، از اسپری‌های استنشاقی برای كنترل و درمان آسم خود استفاده كنند. عدم نگهداری از حیوانات در خانه نیز از آن اقدامات جنجالی و بحث برانگیز است كه عده‌ی بسیاری از بیماران از انجام آن خودداری می‌كنند. با این حال نگهداری طولانی مدت از حیوانات مثل سگ، گربه و خرگوش می‌تواند باعث بدتر شدن حملات آسم گردد.سیستم حرارت مركزی خانه‌ها:
هیچ دلیل مشخصی وجود ندارد كه بگوییم استفاده از نوع به خصوصی از سیستم حرارت مركزی برای بیماران مبتلا به آسم، خوب یا بد می‌باشد ولی این عقیده كه استفاده از سیستم گازی باعث خشكی بیش از حد هوا می‌شود، توسط عده‌ای از بیماران مطرح می‌گردد. ضمناً بعضی بیماران به نفت و وسایل نفت سوز حساس می‌باشند.درجه حرارت اتاق خواب:
یك پزشك مشهور قرن هفدهم میلادی به نام سرجان فلایر (3) كه خودش هم مبتلا به آسم بود، اعتقاد داشت كه وقتی آسم موجب می‌شود كه بیمار در نیمه‌های شب از خواب بیدار شود به خاطر حرارت رختخواب می‌باشد. هم چنین گفته شده است كه خوابیدن در اتاق خوابی كه پنجره‌اش باز است و یا این كه حداقل هوای تازه در آن جریان دارد برای بیماران مبتلا به آسم مفید می‌باشد. ولی در حقیقت هنوز هیچ پاسخ قاطعی تاكنون به این موارد یافت نشده است. بعضی از بیماران ترجیح می‌دهند كه شب‌ها هوای تازه در اتاقشان جریان داشته باشد ولی بعضی از بیماران اظهار می‌دارند كه این كار باعث بیشتر شدن خس خس سینه آن‌ها می‌شود، به خصوص اگر شب مجبور شوند به دلیلی از خواب بیدار شوند، به هر حال این بستگی به شما دارد كه هوای اتاق خوابتان را مناسب با وضعیت خودتان تنظیم كنید.عفونت‌های ویروسی:
عفونت‌های ویروسی یك علت تقریباً غیرقابل پیشگیری كننده‌ای هستند كه باعث وخیم‌تر شدن حملات آسم می‌گردند. با این حال می‌توان از افرادی كه دچار عفونت ویروسی هستند و یا این كه سرماخوردگی دارند تا مدتی دوری كرد. گرچه كودكان دبستانی را نمی‌توان به خاطر این كه از دیگر هم كلاسی‌های‌شان سرماخوردگی را نگیرند از رفتن به دبستان بازداشت. اما باید دانست كه عفونت‌های تنفسی مثل سرماخوردگی یا آنفلوانزا می‌توانند علائم آسم را بدتر كنند.آلرژی‌های غذایی:
تعداد كمی از بیماران مبتلا به آسم (به ویژه كودكان) بدون شك دچار حساسیت‌های غذایی هستند. تشخیص آلرژی‌های غذایی اغلب مشكل می‌باشد و برای تشخیص آن‌ها باید آزمایش‌های متعدد و وقت‌گیری را انجام داد. آزمایش‌های پوستی می‌توانند خیلی گمراه كننده باشند و نباید برای تشخیص یا رد آلرژی غذایی زیاد به آن‌ها اطمینان كرد. یك شرح حال مشخص از ایجاد خس خس سینه بعد از چند دقیقه كه از خوردن مثلاً بادام زمینی می‌گذرد، می‌تواند تشخیص آلرژی غذایی را مطرح كند. در این صورت بهترین درمان در این موارد نیز عدم خوردن بادام زمینی می‌باشد، از سوی دیگر حساسیت به محصولات لبنی یا گندم را به سختی می‌توان تشخیص داد زیرا اثرات آن مزمن‌تر می‌باشد و شدت آن نیز كمتر است.دود سیگار:
دود سیگار برای افراد مبتلا به آسم بسیار بد می‌باشد و متأسفانه حدود 15 تا 20% بیماران مبتلا به آسم، سیگاری هستند. این افراد احتمال زیادی دارد كه به علت حملات شدید آسم كارشان به بستری شدن در بیمارستان هم بكشد. اگر شما سیگاری هستید باید به هر طریق ممكن دست از این كار بردارید، زیرا با این كار ممكن است خودتان را به كشتن دهید. كودكانی كه دارای والدین سیگاری هستند نسبت به كودكانی كه والدین غیرسیگاری دارند بیشتر دچار خس خس سینه و حملات آسم می‌شوند. سیگار كشیدن مادر هنگام حاملگی باعث افزایش خطر به دنیا آمدن كودك مبتلا به آسم می‌گردد. هر فرد سیگاری كه مبتلا به آسم باشد باید فوراً نسبت به ترك سیگار اقدام كند. هم چنین افراد مبتلا به آسم باید از حضور در محیط‌هایی كه دود سیگار در آنجا وجود دارد خودداری كنند. به پدران سیگاری توصیه می‌شود كه از نزدیك شدن به طفل بی گناه خود بپرهیزند و آن طفل را دچار چنین بیماری مهلكی نكنند و یا به خاطر ابراز محبت به آن طفل برای ترك سیگار اقدام نمایند.مدرسه و بازی كودكان:
آسمی كه به علت بازی و فعالیت ورزشی ایجاد می‌شود در كودكان بسیار شایع بوده و می‌تواند باعث بروز مشكلاتی شود. در صورتی كه معلم ورزش از مشكل آسم كودك خبر نداشته باشد ممكن است این مسئله را به حساب تنبلی كودك و از زیر كار در رفتن او بگذارد. بهتر است كه همیشه یك ربع قبل از این كه كودك بخواهد برای بازی بیرون برود از اسپری تسكین دهنده‌ی خود (مثل اسپری سالبوتامول) استفاده كند. اگر از اسپری در هنگام دویدن استفاده كنید. علائم آسم ممكن است قبل از این كه اسپری اثر خود را بگذارد ایجاد شوند.ورزش و ورزشكاران:
بسیاری از قهرمانان ورزشی دچار آسم بوده‌اند اما با این حال توانسته‌اند در مقام‌های بالای ورزشی قرار بگیرند. نكاتی كه در مورد بازی كودكان گفته شد را می‌توان در مورد ورزش و ورزشكاران نیز بیان كرد. (استفاده از اسپری قبل از انجام تمرینات ورزشی) هم‌چنین در هنگام شروع تمرینات ورزشی بهتر است چند دقیقه تمرینات گرم كردن را انجام دهند.اقدامات درمانی:
بعضی افراد مبتلا به آسم احتیاج به درمان ندارند، اگر از عوامل تحریك كننده دوری كنند. البته تعداد زیادی تحریك كننده وجود دارند و دوری از اتمام آن‌ها بسیار مشكل است و برای همین معمولاً درمان لازم می‌باشد. امروزه حملات آسم را می‌توان با داروهای زود اثر برطرف كرد. علاوه بر آن درمان‌های طولانی مدت و ماندگار نیز می‌توانند مانع حملات آسم گردند. راه حل فعلی برای درمان آسم دادن اطلاعات كافی به شما برای كنترل وضعیت هر روز خود همراه با پزشك‌تان می‌باشد و مهم‌ترین دیدگاه در مورد كنترل آسم استفاده‌ی دقیق از داروها و اندازه‌گیری مداوم و منظم وضعیت خود می‌باشد. هدف تمام درمان‌های دارویی، برطرف كردن علائم و كاهش دفعات و شدت حملات آسم است تا این كه دیگر نیازی به مشاهده‌ی حالات خطرناك ناگهانی و اضطراری نباشد. حملات كشنده‌ی شدید به ندرت بدون هشدار و آگاهی به وجود می‌آیند و درك این تغییر مهم در حالات شما و انجام عمل مناسب به وسیله‌ی تنظیم شیوه‌ی درمان و یا ارتباط با پزشك برای جلوگیری از وقوع حمله الزامی است.انواع داروها:
داروهایی كه برای درمان آسم به كار می‌روند به دو دسته‌ی مجزا تقسیم می‌گردند: داروهای تسكین دهنده‌ی سریع (مسكن) كه برای تسكین یك حمله به كار می‌رود و داروهای جلوگیری كننده كه مانع وقوع حمله می‌گردند. بسیاری از تسكین دهنده‌ها گشاد كننده‌های نایچه‌ها هستند كه تمام آن‌ها ماهیچه‌هایی را كه مسیرهای هوایی را تنگ كرده‌اند سست كرده و مشكلات تنفسی را درمان می‌كنند. تسكین دهنده‌ها اگر استنشاق شوند معمولاً در ظرف چند دقیقه اثر می‌كنند اما اثر آن‌ها فقط برای چند ساعت باقی می‌ماند. این داروها بایستی به محض مشاهده‌ی علائم یا در صورت توصیه به پزشك قبل از شروع فعالیت بدنی مصرف گردند.درمان اضطراری:
اگر دچار یك حمله‌ی شدید و ناگهانی آسم گشتید بایستی از داروهای خود با توجه به تجویز پزشك استفاده كنید. اگر این درمان موفقیت آمیز نبود باید به سرعت به اورژانس خبر دهید. بایستی سعی كنید آرام باشید و بر روی مكان راحتی بنشینید و دستان خود را بر روی زانوهای‌تان قرار دهید تا بتوانید به نگهداری وزن خود كمك كنید. اما دراز نكشید سعی كنید ضربان خود را پایین بیاورید تا دچار ضعف و خستگی نشوید. وقتی به بیمارستان رسیدید احتمالاً به شما اكسیژن و كورتیكواستروئید و هم چنین گشادكننده‌های نایچه‌ها به میزان بالا داده خواهد شد. كه این عمل یا به كمك دستگاه تبدیل دارو به ذرات (4) و یا با دستگاه مخلوط كننده ذرات هوا (5) صورت می‌گیرد. در موارد نادر وقتی داروهای اضطراری مؤثر نباشد از دستگاه مكانیكی برای پمپ كردن هوای دارای اكسیژن زیاد به داخل ریه‌های شما استفاده می‌گردد. كار با این دستگاه تهویه مكانیكی ممكن است تا زمانی كه داروها تأثیر خود را نشان دهند ادامه یابد.زندگی با آسم:
بدون شك یكی از مهم‌ترین دیدگاه‌های كنترل آسم استفاده‌ی دقیق و برنامه‌ریزی شده از داروها می‌باشد. البته چندین مطلب وجود دارد كه شما می‌توانید برای كاهش خطر حمله و كاهش علائم و عوارض آسم به كار برید. سیگار نكشید هم چنین سعی كنید كه از محیط‌های آلوده و سیگاری دوری كنید، به طور مداوم ورزش كنید تا بنیه‌ی خود را بهبود بخشید. شنا كردن یك ورزش مناسب و مفید است، اما از ورزش كردن در هوای سرد یا بسیار گرم خودداری كنید چون ممكن است باعث تحریك شود. از مواردی كه پاسخ آلرژیك ایجاد می‌كنند، از گل‌ها یا گیاهان یا درختانی كه ایجاد حساسیت می‌كنند، همین طور حیواناتی كه دارای پشم و مو هستند مانند حیوانات خانگی دوری كنید. و در صورت حساسیت به آن‌ها به هیچ وجه از آن‌ها نگهداری نكنید. همیشه وسیله‌ی استنشاق را به همراه داشته باشید و آن را در تعطیلات نیز فراموش نكنید. اگر حملات شما به سبب استرس و فشار عصبی به وجود می‌آید، سعی كنید از اعمال و ورزش‌های آرامش بخش استفاده كنید.دستورات مفید برای مبتلایان به آسم و حساسیت ریه:
مبتلایان به آسم یا تنگی نفس باید همیشه قبل از سیر شدن از غذا دست بكشند و نباید بلافاصله بعد از غذا آب بنوشند و پس از دو ساعت بهتر است آب مصرف كنند. در نوشیدن آب نبایستی افراط كنند و تقلیل شُرب لازم است. نبایستی بلافاصله پس از صرف طعام به خواب روند. اگر بتوانند در روز خواب نروند بهتر است. مالیدن سینه و پهلوها با كف دست یا با حوله به صورت ماساژ مفید است. این عامل در حكم بادكش است و اگر محل گفته شده را با كوبیده و نرم شده‌ی كف دریا ماساژ دهند بهتر است. در صورتی كه از ماساژ ناراحت شوند می‌توانند محل‌های مذكور را با روغن یاسمین یا روغن گل شب بو ماساژ دهند و مالش بایستی به تدریج از ملایم شروع شده كم كم با قوت بیشتری ادامه داده شود. با آب جوشانده‌ی درمنه یا روغن آن نیز ماساژ مفید است. هم چنین بادكش و در بعضی موارد حجامت نیز مؤثر می‌باشد.مبتلایان به تنگی نفس باید از یبوست طبع بپرهیزند و با خوردن مُلینات طبع را لینت دهند.
هوای بسیار سرد و بسیار گرم برای ریه مضر است اگر مزاج بیمار گرم و یا بیمار مبتلا به تب باشد هرچه زودتر در رفع آن بكوشد و از نسخه‌های زیر استفاده كند.
• به عنوان درمان گل بنفشه و عصاره‌ی شیرین بیان از هركدام 10 گرم. غاریقون و كتیرا از هركدام 5 گرم. همه را نرم كوبیده، روزی سه قاشق مرباخوری میل كنید، یا این كه پس از نرم كوبیده شدن داروها را با 200 گرم عسل مخلوط و هر صبح، ظهر و شب هر مرتبه یك قاشق مرباخوری مصرف كنید.
• مخلوط غاریقون 10 گرم افتیمون 15 گرم و عسل 250 گرم برای بیماران بسیار نافع است (كه هر دو دارو را نرم كوبیده با عسل به كار برند).
• پنج گرم زیره را نرم بسایید در نصف استكان سركه حل كرده همه را در یك لیوان آب جوشیده ریخته روزی چهار قاشق غذاخوری میل كنید.
• صد گرم گل زوفا را بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را در 250 گرم نبات ریخته و آن مقدار را به مدت 2 هفته هر صبح، ظهر و شب هربار مقداری از آن مصرف كنید.
• انجیر 20 دانه، مویز 50 گرم، تخم شنبلیله، گل زوفا و ریشه‌ی شیرین بیان از هركدام 15 گرم. ریشه‌ی ایرسا 20 گرم. ریشه‌ی كرفس و ریشه‌ی بادیان از هركدام 10 گرم. تخم كرفس، تخم بادیان، تخم انجره، پودینه و فراسیون هركدام 15 گرم. پر سیاوشان 20 گرم همه را نیم كوب كرده به 20 قسمت مساوی تقسیم كنید سپس انجیرهای قطعه قطعه شده و مویز را به هر قسمت اضافه كرده و هر روز یك قسمت از آن را جوشانده صبح و عصر آبش را میل كنید.
• هر روز دائم سه پستان را زیر زبان گذارید و آب آن را فرو برید و پس از نرم شدن دور هسته را بجوید و بخورید.
• هر روز بارهنگ، قدومه‌ی شیرازی، بالنگو و تخم مرو از هركدام مساوی تمیز كرده و بجوشانید و تا گرم است دانه، آب و لعاب آن را با هم یك استكان بخورید.
• سریشم ماهی را در آب بجوشانید و حل شده‌ی آن را میل كنید.
• مقدار زیادی بِه دانه را در آب جوش ریخته و در 24 ساعت 48 مرتبه و هر بار یك قاشق مرباخوری از لعاب آن را بخورید.
• یك هفته ناشتا هر روز مقداری ریشه‌ی شیرین بیان پوست كنده را با مقداری تخم شلغم بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را بخورید.
• هر روز شیر خنك را به مقدار زیاد بخورید.
• هر روز مرزه را با انجیر بپزید و بخورید.
• همه روزه مویز بدون هسته را با خرمای سبز و گل گاوزبان بجوشانید و آب صاف كرده‌ی آن را بخورید.
• هر روز مقداری شاخ و برگ مریم گلی را بسوزانید و دود آن را به بینی بكشید.
• چند شب دوغ درست كنید و در هوای آزاد بگذارید و صبح ناشتا آب زرد روی آن را بخورید.
• یك عدد بِه رسیده‌ی معطر را میان آتش بپزید و گرم گرم بخورید.
• آب پیاز را بگیرید و با آب لیموی تازه مخلوط كنید و بنوشید.
• هر روز آب شلغم، آب هویج، آب كرفس خام و آب لیمو را مخلوط كرده و بنوشید.
• گل‌های شقایق را دم كنید و آب آن را با شكر شیرین كنید و بنوشید.
• گوشت جوجه مرغ را با كره سرخ كنید و بعد آن را بپزید و بخورید.
• برگ گزنه را با جوشانده‌ی جو بپزید و بخورید.
• دو مثقال ریشه‌ی درخت فندق تلخ را بجوشانید و آب آن را بخورید.
• براسیون را با انجیر بجوشانید بعد آب آن را با عسل شیرین كرده و بنوشید.
• راتیانج را در دهان بریزید و خوب بجوید و بخورید.
• یك مثقال تنباكو را بكوبید. 8 قسمت كنید و هر روز صبح ناشتا یك قسمت آن را بخورید.
• تره را با جو بپزید و مانند سوپ بخورید.
• زرده‌ی تخم مرغ را با بزرك و یا تخم كتان ساییده مخلوط كنید و بخورید.
• رازیانه، پر سیاوشان و انجیر را با هم بجوشانید و آب آن را بخورید.
• برگ نعناع و مسطكی رومی را با هم بكوبید و بخورید.
• ریشه‌ی شیرین بیان 5 مثقال، عناب 40 عدد، سه پستان 30 عدد، انجیر 40 عدد، گل زوفا، تخم ختمی، گل پنیرك، پر سیاوش و رازیانه از هركدام 2 مثقال همه را جوشانده و آب آن را صاف كنید و در یخچال نگه دارید و آن مقدار را هفت روز بخورید.
• تخم مرو، تخم كاسنی، تخم خشخاش، بِه دانه و ریشه‌ی ختمی و مغز بادام شیرین را بكوبید و با آب میل كنید و هر روز ادامه دهید.
• قاریقون، شهم حنظل، فراسیون، انزوت، بنفشه، شیرین بیان، بادیان، گل زوفا، تربد و زرآوند همه را نیم كوب و با گلاب خمیر كنید. با آن قرص‌هایی بسازید به اندازه‌ی یك نخود و روزی 6 قرص به تدریج میل كنید.
• گل زوفا، ریشه‌ی شیرین بیان، پر سیاوش، اسطوخدوس هندی، ریشه‌ی اریسا، زرآوند، افتیمون، گل گاوزبان، رازیانه، انیسون و آویشن شیرازی را جوشانده و صاف كنید. بعد كمی سكبینج و كمی پیاز عنصل و مقداری قاریقون را نرم و با عسل مخلوط كنید سپس به آن جوشانده اضافه كرده و روزی سه قاشق مرباخوری از آن را به نوبت میل كنید.
• جعفری خشك شده را بكوبید و صبح ناشتا در شیر گرم بریزید و بخورید.
• یك قاشق غذاخوری رازیانه را در یك فنجان آب گرم 10 دقیقه دم كنید. آب آن را با عسل شیرین و هر روز پس از هر غذا یك فنجان بخورید.
• یك قاشق چای خوری تخم كاهو را در یك فنجان آب بجوشانید. آب آن را صاف كرده و بخورید.
• هر روز تخم بالنگو، تاج‌ریزی، خارخاسك، گل بنفشه و تاج خروس از هركدام 1 مثقال همه را با هم مخلوط و بجوشانید. آب آن را صاف كنید و 4 مثقال شكر تیقال پاك كرده و ساییده شده را داخل آن بریزید و به مرور بخورید.
• گل زوفا، گل بنفشه، گل نیلوفر، گل پنیرك، قرقات، كاكل ذرت، شكر تیقال تمیز شده و برگ اوكالیپتوس از هركدام 1 مثقال را با هم مخلوط و بجوشانید. سپس آن را صاف كنید. سه روز صبح ناشتا آب آن را بخورید.
• ده گرم پیاز عنص را خرد كنید و با یك سیر قاریقون و چهار استكان سركه در ظرفی چینی یا لعابی ریخته و 4 روز بماند (البته درب آن بسته باشد) بعد بجوشانید و آن را صاف كنید. هم وزن صاف كرده‌ی آن عسل اضافه شود و كمی حرارت داده تا مخلوط شود. در شیشه‌ای نگه دارید و هر روز صبح ناشتا یك قاشق مرباخوری از آن را در یك استكان چای مخلوط كرده و بخورید و 40 روز ادامه دهید به كلی بهبود می‌یابید.
• مغز ریشه‌ی شیرین بیان را با برگ توت فرنگی بجوشانید و بخورید.
• سوخته‌ی تریاك را با پیه بز مخلوط و هر شب سینه را با آن چرب كنید.
• مغز وسط برگ‌های كلم را با تعدادی مغز بادام شیرین بجوشانید تا دو سوم آب آن بخار شود بعد مقداری نیشكر به آن اضافه كنید و روزی دو استكان صبح و عصر بنوشید.
• شصت گرم ریشه‌ی سنبل الطیب را در یك لیتر آب گرم یك روز بخیسانید. بعد صاف كنید. آب آن را با عسل شیرین و قبل از هر غذا یك فنجان بخورید.
• موقع حمله‌ی آسم برگ‌های آویشن را دم كنید و آب آن را صاف كرده و بنوشید، یا از شربت توسیان استفاده كنید.
• ده گرم زرشك را بكوبید و در یك لیتر آب خیس كنید. بعد از دو ساعت در پارچه‌ای ریخته با فشار آبش را بگیرید. سپس آب آن را با شكر مخلوط و بجوشانید تا نصف شود. هر روز دو یا سه بار چند قاشق آب آن را در یك لیوان آب مخلوط و بخورید.
• ده گرم برگ خشك سوسنبر را در یك فنجان آب جوش 12 دقیقه دم كنید. آب آن را با عسل شیرین و بنوشید و در هر روز چهار مرتبه تكرار كنید.
• هر روز صبح آب پیاز را با شیر مخلوط كنید و بخورید.
• هر روز صبح دو حبه سیر را در یك فنجان شیر بجوشانید و تا گرم است بخورید.
• وسط یك شلغم را سوراخ و گود كنید. در آن شكر بریزید و مدتی بماند وقتی به آب افتاد آب شكر را بخورید.
• در هر ساعت یك لیوان آب پرتقال را با كمی آب لیمو مخلوط و بنوشید. در این مدت از خوردن گوشت، چربی، برنج، سیب زمینی و تخم مرغ كاملاً بپرهیزید. ولی در صورتی كه خواستید چیز دیگری هم به عنوان درمان بخورید مقدار كمی عسل یا شكر سرخ را با آب مخلوط و میل كنید. این كار را تا بهبودی كامل ادامه دهید.
• مغز ناخنك، انیسون، انجره، گل زوفا، شنبلیله و گل بنفشه را بجوشانید. صمغ عربی ساییده شده را روی آب صاف كرده‌ی آن بپاشید و بنوشید.
• پودر عصاره‌ی شیرین بیان و پودر بادیان را به نسبت مساوی مخلوط و به مدت 30 روز صبح، ظهر و شب قبل از هر غذا یك قاشق چای خوری از آن را با آب میل كنید.
• پودر عصاره‌ی شیرین بیان را با شكر و كمی آب بپزید تا بسیار سفت شود. بعد از سرد شدن آن را به وسیله‌ی دست‌های خود به صورت گلوله‌هایی به شكل دانه‌های تسبیح درست كنید و در ظرفی نگه دارید به طور مداوم یكی از آن‌ها را در دهان نگه دارید تا به مرور آب شده و تمام گردد، یا یك قطعه رُب اصل سوس را در دهان نگه دارید تا تمام شود.
• هفت مثقال اسفند را در یك لیوان آب بجوشانید. آب صاف كرده‌ی آن را در روغن كنجد و یا عسل مخلوط كنید و به مدت یك ماه به مرور آن را بخورید.
• سنا، صمغ عربی، كتیرا پیچ، تخم مرو، تخم بَزرك سفید، نشاسته، قدومه، بِه دانه، تخم شربتی، سه پستان، پوست هلیله‌ی زرد، هلیله‌ی سیاه، آمله مقشر، ریوند چینی، سنامكی، گل سرخ، انقوزه، انجدان رومی، سكنجبین، گل خطمی سفید، گل پنیرك، گل بنفشه، بالنگو، كوكنار، كاكنج، تاج ریزی، مسطكی رومی، عصاره‌ی شیرین بیان، كندر، تخم خشخاش، تخم خرفه، تخم گشنیز، تخم كاهو و تخم كاسنی، از هر كدام 1 مثقال كوبیده و با كمی آب آن را خمیر و قرص‌هایی به اندازه‌ی نخود بسازید هر روز صبح، ظهر و شب هر بار دو قرص با هم میل كنید.
ضمناً باید از دخانیات، گرد و غبار، سرما و استحمام در آب سرد پرهیز كنید. و از خوراكی‌های زیر بیشتر استفاده كنید.
آب انار شیرین، پرتقال، آب هویج، توت فرنگی، گیلاس، لیمو شیرین، مغز خیار، آب زردك، سیب درختی، پالوده سیب سرخ با عسل، آب به، سیر، پیاز، ترب سیاه، تره فرنگی، كاهوی پخته، آش كدو با گشنیز، آش جو با تره، والك، كرفس، آب دم كرده‌ی گزنه، شنبلیله كوبیده با عسل، مخلوط برگ نعناع با مسطكی رومی، اسفناج، ریحان، نعناع، پونه، شوید، سوپ سیر، جوانه‌ی گندم، آب دم كرده‌ی هزار چشم، شربت زرشك، سنجد، آب دم كرده‌ی سنبل الطیب، انقوزه، پاچه‌ی گوسفند، آب جوشانده‌ی شكر تیقال، كمی بادام تلخ با نشاسته، شیرخشت، آب دم كرده‌ی تخم كاسنی، عصاره‌ی شیرین بیان، شلغم پخته، آب دم كرده‌ی ثمره‌ی چنار، شربت بِه، تمرهندی، آب دم كرده‌ی شنبلیله با پرسیاوش، آب دم كرده‌ی قهوه، سركه‌ی گرم با عسل، آب دم كرده‌ی تخم گشنیز.
پی‌نوشت‌ها:
1.Asthma
2.Brittle
3.sir john floyer
4.nebulizer
5.spacer
حاجی شریفی، احمد، (1395)، دائرةالمعارف گیاه درمانی ایران، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ پانزدهم.
