آنتی بیوتیک‌ها چگونه باکتری‌ها را از بین می‌برند

تقریباً همه از آنتی بیوتیک جهت درمان عفونت باکتریایی استفاده کرده‌اند، اما بسیاری از ما حقیقتاً نمی‌دانیم داروهای آنتی بیوتیک چگونه باکتری‌ها را از بین می‌برند. این مقاله در خصوص انواع مختلف آنتی بیوتیک و چگونگی عملکرد آنها اطلاعاتی را در اختیارتان قرار می‌دهد. آنتی بیوتیک‌های باکتریواستاتیک بجای از بین بردن مستقیم باکتری‌ها، مانع از رشد آنها می‌شوند. از آنجا که باکتری‌های بیماری‌زا سرکوب می‌شوند، سیستم ایمنی بدن می‌تواند به راحتی با عفونت مبارزه کند. آنتی بیوتیک‌ها داروهای درمانی هستند که به منظور مهار رشد باکتری‌ها یا از بین بردن آنها به طور مستقیم و بدون ایجاد اثرات مضر در بدن، فرمول بندی شده‌اند. آنها در فهرست داروهای ضد میکروبی همراه با سایر داروهایی همچون ضد قارچی و ضد ویروسی قرار دارند. همانطور که از نام آن پیداست، آنتی بیوتیک‌ها به طور اختصاصی باکتری‌ها را هدف قرار داده؛ در حالی که داروهای ضد قارچی و ضد ویروسی به ترتیب بر علیه قارچ‌ها و ویروسها عمل می‌کنند. اما در واقع آنتی بیوتیک‌ها چگونه باکتری‌ها را از بین می‌برند؟ انواع مختلف آنتی بیوتیک‌ها به طور متفاوت کار کرده و نژادهای باکتریایی انتخابی را از بین می‌برند، که در این مقاله در مورد آنها صحبت خواهیم کرد.
پنی‌سیلین نخستین آنتی بیوتیکی است که از گونه‌های قارچی پنی‌سیلیوم در سال 1928 توسط دارنده جایزه نوبل سر الکساندر فلمینگ کشف شد. با این حال، واژه «آنتی بیوتیک» در سال 1942 توسط سلمن آبراهام واکسمن که یک میکروبیولوژیست و بیوشیمی‌دان آمریکایی است، در حین انجام کار تحقیقاتی بر روی مواد ارگانیک پیشنهاد شد. او همچنین دانشمند برجسته‌ای بود که استرپتومایسین و چندین ترکیب آنتی بیوتیکی دیگر را از میکروارگانیسم‌ها و نیز مواد مصنوعی کشف کرد.
با توجه به موضوع بحث ما که در خصوص مبارزه آنتی بیوتیک‌ها با عفونت از طریق کشتن باکتری‌ها است، بایستی گفت که روش درمان عفونت باکتریایی بسته به کلاس و طبقه خاص آنتی بیوتیک مورد استفاده برای هدف، تفاوت می‌کند. بر اساس فرمول بندی دارو و شیوه مبارزه با باکتری، دو نوع آنتی بیوتیک یعنی باکتریواستاتیک یا مهارگر باکتری و باکتر‌سید یا باکتری کش وجود دارد. اطلاعات مفصل در خصوص چگونگی از بین بردن باکتری‌ها توسط این دو آنتی بیوتیک در ادامه توضیح داده شده است.

بیشتر بخوانید: تاریخچه‌ی آنتی بیوتیک‌ها

 

آنتی بیوتیک‌های باکتریواستاتیک

همانطور که از نام آن پیداست، آنتی بیوتیک‌های باکتریواستاتیک بجای از بین بردن مستقیم باکتری‌ها، مانع از رشد آنها می‌شوند. از آنجا که باکتری‌های بیماری‌زا سرکوب می‌شوند، سیستم ایمنی بدن می‌تواند به راحتی با عفونت مبارزه کند. مکانیسم عملکرد آنتی بیوتیک‌های باکتریواستاتیک، ایجاد اختلال در تولید پروتئین در باکتری‌های بیماری‌زا است. نمونه‌هایی از آنتی بیوتیک‌های باکتریواستاتیک که به طور معمول تجویز می‌شوند، اسپکتینومیسین (در درمان گونوره یا سوزاک)، تتراسایکلین (معمولاً جهت درمان عفونت مورد استفاده قرار می‌گیرد)، کلورامفنیکول (برای هر نوع عفونت باکتریایی) و ماکرولیدها (مؤثر بر علیه باکتری‌های گرم مثبت) را شامل می‌شود.

آنتی بیوتیک‌های باکتر‌سیدال

برخلاف نوع باکتریواستاتیک، آنتی بیوتیک‌های باکتریسید (یا باکتریوسید) حاوی ترکیبات فعالی هستند که به طور مستقیم باکتری‌ها را از بین می‌برند. آنها سطح خارجی دیواره سلولی، سطح داخلی غشاء سلولی و مسیرهای شیمیایی ضروری باکتری‌ها که برای زنده ماندن‌شان درون بدن حیاتی است را مورد هدف قرار می‌دهند. نمونه‌های معمول آنتی بیوتیک‌های باکتریسیدال شامل پنی‌سیلین (حمله به سطح خارجی دیواره سلولی)، پلی‌مکسین‌ها (مورد هدف قرار دادن غشاء سلولی) و کینولون‌ها (ایجاد تداخل در مسیرهای آنزیم) می‌شود. برخی از مواد باکتریوسیدال به عنوان ضد عفونی کننده، استریلیزه کننده و گندزدا مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آنتی بیوتیک‌های با اهداف خاص

برخی از آنها در مبارزه با بسیاری از باکتری‌ها مؤثر هستند، در حالی که دیگر آنتی بیوتیک‌ها جهت از بین بردن گروهی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنابراین، علاوه بر طبقه‌بندی آنتی بیوتیک‌ها بر اساس شیوه عمل، آنها همچنین بر مبنای اختصاصی بودن هدف‌شان طبقه‌بندی می‌شوند. با توجه به این امر، دو گروه آنتی بیوتیک، نوع با طیف اثر گسترده و آنتی بیوتیک نوع با طیف اثر محدود وجود دارند. انواع گسترده اثر (به عنوان مثال تتراسایکلین، تایگسایکلین و کلرامفنیکول) به منظور از بین بردن انواع مختلف باکتری‌های بیماری‌زا مؤثر هستند. در حالی که آنتی بیوتیک‌های با طیف اثر محدود (از جمله اگزازولیدینون‌ها و گلیسی‌سایکلین‌ها) برای درمان کلاس خاصی از باکتری‌های بیماری‌زا تجویز می‌شوند.

چه چیز موجب ایجاد مقاومت نسبت به آنتی بیوتیک می‌شود؟

استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک‌ها یا مصرف بیش از حد (اوردوز) آنها به مقاومت آنتی بیوتیکی منجر می‌شود. پیامد آن بوجود آمدن باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک است. در اکثر مواقع، آنتی بیوتیک‌ها را برای هرگونه عفونت ایجاد شده و صرف نظر از اینکه کدام ارگانیسم مسبب بوجود آمدن این علائم هستند، مورد استفاده قرار می‌دهیم. معمول‌ترین نمونه مصرف آنتی بیوتیک برای عفونت ویروسی است. در چنین مواردی، آنتی بیوتیک‌های مصرف شده باکتری‌های مفید را از بین برده و این امر منجر به کاهش جمعیت باکتری‌های پروبیوتیک می‌شود.
در نتیجه مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک، دیگر میکروبهای مهاجم مانند ویروسها و قارچها دسترسی آسانی به بدن پیدا کرده و موجب بروز عفونت می‌شوند. اجازه دهید مثالی بزنیم: افرادی که تحت درمان آنتی بیوتیک قرار دارند، در معرض خطر افزایش ابتلا به کاندیدیازیس یا عفونت مخمر قرار دارند.
راه مؤثر جلوگیری از بروز چنین رخدادهایی، تجویز و مصرف آنتی بیوتیک تنها تحت نظارت پزشک حاذق است.
منبع مقاله :
برگرفته از سایت بازل