تاريخچه بهره گيري از جنگ افزارهاي شيميايي
نويسنده: احمد علقمند
جنگ افزارهاي شيميايي و به كارگيري اين مواد به صورتهاي گاز، مايع و يا جامد در ميدانهاي جنگ و يا بيرون از مناطق چون زهر بر روي انسان اثر مي گذارند. اين جنگ افزارها علاوه بر انسان بر روي ديگر موجودات زنده و گياهان آن نواحي نيز، آثار مرگباري دارند. دگرگونيهاي حاصل از كاريرد جنگ افزارهاي شيميايي در جهان موجب شد كه در سال 1925 در كنفرانس ژنو با تصويب پروتكل ژنو به كارگيري هرگونه گازهاي زهردار و خفه كننده و ساير گازهايي مانند اين گازها و يا حتي به صورت مايع را منع كنند. اين پيمان نامه در تاريخ مزبور به امضاي بيش از 140 نماينده از كشورهاي سراسر جهان رسيده است.
بهره گيري از گازهاي سمي و كاربرد آنها در جنگ، در دوره هاي پيشين نيز متداول بوده است اما استفاده از آنها به صورت رايج در جهان از جنگ اول جهاني آغاز شده است. طرفين درگير در جنگ به صورت انفرادي در جنگ افزارهايي چون توپخانه و يا در گلوله هاي ديگر آنها را به كار مي گرفتند.
در سال 1914 ارتش آلمان با استفاده از ماده كلرين «جسم بسيط سمي كه در نمك يافت مي شود Chlorine» كه آن را در هزاران وسيله استوانه اي شكل جاي داده بود، در حمله اي كه به طور گسترده در منطقه اي به وسعت 6 كيلومتر در جبهه يپرس در 22 آوريل 1915 انجام داد از سلاح شيميايي استفاده كرد و اهميت فاجعه را به نحو روشنتري نشان داد. از آن به بعد طرفين از اين گاز استفاده مي كردند و در نتيجه بتدريج استفاده از ماسكهاي ضد گاز در اين جنگها متداول شد. از سوي ديگر نيز براي وارد آوردن تلفات بيشتر از گازهايي با درجه سمي بيشتر استفاده نمودند كه از آن جمله گازهاي فوس جين «گاز بي رنگ سمي به فرمول COCL2» و ديگر گازهاي شيميايي بود كه مي توانستند به پوست و چشم آسيب شديد برسانند و بويژه استفاده از گاز خردل «Mustar dgas» كه آثار بسيار زيانباري را به همراه داشت، بسيار متداول شد.
در خطوط پدافندي با استفاده از ماسكهاي ضد گاز و لباسهاي مخصوص و با وضع آيين نامه هاي حفاظتي در برابر گازها تا اندازه اي توانستند آثار شديد آنها را كاهش دهند، ولي بنا به آمارهاي موجود تنها در جنگ اول جهاني بيش از 100000 تن از انواع گازهاي گوناگون به وسيله طرفين درگير در جنگ مورد استفاده قرار گرفته و اين نوع جنگ افزار به عنوان بزرگترين و مخربترين سلاح براي خطوط پدافندي به شمار مي آمد. در طول جنگ دوم جهاني استفاده از جنگ افزارهاي شيميايي به صورت انبوه از سوي نيروهاي طرفين درگير در جنگ به سه دليل زير در طرحهاي ستادي و عملياتي گنجانيده نشده بود:
اول - نظاميان طرفين بر اين باور بودند كه استفاده از سلاحهاي شيميايي آثار چندان قابل توجهي چون جنگ افزارهاي معمولي نخواهد داشت.
دوم - آثار اين جنگ افزارها در محيط هاي انساني غير نظامي بيشتر است.
سوم - فرماندهان نظامي بيزاري خود را از به كارگيري اين گونه سلاحها به اطلاع همگان مي رساندند و از طرفي پروتكل ژنو نيز مخالف استفاده از اين گونه جنگ افزارها بود.
ولي استفاده از جنگ افزارهاي شيميايي پس از جنگ دوم جهاني به بيش از 200 مورد مي رسد.
براي مثال در يمن 1966- 1967 و در جنگ عراق و ايران 1984 - 1988 از جنگ افزارهاي شيميايي استفاده شده است.
نخستين عضوي كه در معرض آسيب جدي قرار دارد برانشها هستند كه به محض تنفس اين مواد كار آنها مختل و مخاط دروني آنها و نايژه ها در معرض خطر قرار مي گيرند، دومين عضو در بخش بينايي است كه زيان مي بيند و ديد تيره و تار مي شود. از زيانهاي ديگر آن عدم كنترل بدن همراه با قي و استفراغ و بالاخره تشنج و فلج شدن هميشگي است.
در برخي از مواقع موجب به هم خوردن سيستم تنفسي و ايجاد خفگي شده و به دنبال آن مرگ حتمي است. اين رويدادها در مدت چند دقيقه رخ مي دهد كه همگي از دگرگونيهاي عمده در سيستم كار مغز و اعصاب نشان دارد و مي توان به آثار و علائم آنها بر روي پوست نيز بروشني پي برد.
مواد شيميايي به كار گرفته شده در جنگ افزارهاي شيميايي ايالات متحده واكنشهايي را با انباشتن بر روي سلولهاي دفاعي بدن و ذخيره شدن در بلوك هايي از جمله در بخش مغز و اعصاب انجام مي دهند كه موجب كاهش و از بين رفتن توانايي رزمي افراد مي گردد. براي مثال كاربرد وي ايكس «ماده گازي سمي vx» كه مواد شيميايي گازي است كه اين حالت را دارد و يا جنگ افزارهاي شيميايي اتحاد جماهير شوروي سابق با استفاده از وي ايكس و ماده سومن «اين ماده ضد كولين استراز، سمي است و تمامي استرازهاي موجود بدن را در بافتها از بين مي برد Soman» به بخشهاي مغز و اعصاب آسيب و زيان كلي مي رسانند و سيستم آن را از بين مي برند.
مواد شيميايي گفته شده در بالا با انجام واكنشهاي بسيار تند تمام مايعات موجود در سيستم عصبي را تبخير كرده و به عنوان عامل بازدارنده اتيل كولين استراز در سلولهاي عصبي عمل مي كند و با انباشت در آنها سيستم را فلج مي كند. بدين ترتيب كه اتيل كولين در سيستم عصبي موجب ارسال پيام مي شود و آنزيم اتيل كولين استراز موجب حذف پيام مي گردد اما با تاثير مواد فوق آنزيم اتيل كولين استراز انباشته مي شود و بدن را فلج مي كند. وي ايكس ماده فراري است كه در مرحله نخست برخورد محيط اطراف را زهر آگين و فاسد كرده و دستگاه تنفسي را با خطر رو به رو مي كند. سومن از جمله مواد فراري است كه واكنشهاي بين سارين و وي ايكس را انجام مي دهد. با توجه به چگونگي سيستم عصبي انسان، كشورهاي ياد شده گاز خردل و گاز سي اس «C S» را كه سوزش آور است به وسيله نيروهاي پليس مورد استفاده قرار مي دهند. اين گونه مواد شيميايي را در جنگ افزارها نيز به كار برده اند.
روسيه علاوه بر اينها از گاز سمي لوي سيت «نوعي گاز سمي كه از تركيب استيلن و ارسنيك تري كلرايد به دست مي آيد Lewisite» كه يك گاز تاول زاست نيز استفاده كرده است.
از سال 1987 در ارتش ايالات متحده با ابداع روش نويني از دو نوع ماده شيميايي به نسبت تركيبي خاصي در گلوله هايي كه به وسيله توپخانه تيراندازي مي شوند، استفاده مي كنند. يكي از اين دو ماده به صورت پيشرو با مواد غير سمي و ديگري داراي مواد شيميايي سارين است. اين مواد در درون گلوله به صورت كانستري آماده براي واكنش تركيبي قرار داده مي شوند و پس از اجراي تيراندازي گلوله، دو ماده شيميايي با يكديگر تركيب شده و واكنش شيميايي براي تشكيل گاز سمي آغاز مي گردد. ممكن است كانسترها به صورت ذخيره كننده و جدا كننده عمل كنند.
اين نوع گلوله ها بايستي در انبارهاي مهمات و تداركات جنگي در محل امني نگهداري شوند و يا ممكن است آنها را در پايگاههاي نظامي در امنيت كامل انبار كنند. براي اينكه بتوان از اين نوع گلوله ها بموقع استفاده كرد بايستي آنها را طوري ذخيره و انبار كنند كه ضمن امنيت كامل قابل دسترس پايگاه و يا آماده حمل و نقل فوري باشند. معمولاً اين گلوله هاي دو گانه را با ديگر گلوله هاي مواد شيميايي درخواست مي كنند. مقدار و چگونگي استفاده از گلوله هاي شيميايي در اجراي ماموريت براي ايجاد حداكثر تاثير در گستره زياد بر روي هدف به وضع هوا بستگي دارد.
مقدار مواد شيميايي درون گلوله شيميايي (براي نمونه سارين) كه بتوان حداكثر بهره گيري از آن را در يك فضاي باز 2/5 كيلومتر مربعي (تقريباً 1 مايل مربع) به عمل آورد، در حدود 0/3 - 10 تن مواد شيميايي است كه مي تواند فضاي مورد بحث را كاملاً آلوده كند و براي به كار بردن يك چنين حجمي از مواد شيميايي با توپخانه 155 ميليمتري در حدود 100 - 3000 گلوله نياز است. امروزه گروهي بر اين پندارند كه سربازان در برابر جنگ افزارهاي شيميايي به وسايل و تجهيزاتي مجهزند كه در برابر آسيبها و زيانهاي وارده نسبت به جنگ افزارهاي عادي و متعارفي كمتر زيان مي بينند.
با اين لباس و وسايل حفاظتي در برابر مواد شيميايي مي توان مقاومت كرد، استراحت كرد يا خوابيد. لباسها و تن پوشهايي كه امروزه به وسيله كارخانجات توليد مي شوند، طوري طراحي شده و از پودر زغال و ساير مواد جذب كننده كربني در آن استفاده شده است، كه بسيار راحت و تقريباً مثل جامه خود انسان است.
يك لباس كامل يك تكه ويژه حفاظتي داراي وزني در حدود 2 كيلوگرم بوده و در آن مي توان براحتي و به طور طبيعي تنفس كرد و در انواع جديد آن جريان عادي رطوبتي و عرق بدن هم دفع مي شود. در شرايط آب و هواي گرم بايستي از اجراي كارهاي تقريباً سنگين با اين گونه لباسها خودداري كرد و مي بايست از قرار گرفتن در تاثير مستقيم گرما جداً خودداري كرده و حتي الامكان استراحت كرد. مي توان با سبك كردن وسايل اضافي قسمتي از ژاكت حفاظتي را نيز باز كرد.
در كشورهاي عضو اتحاديه اروپايي براي يگانهاي نظامي تمرينات گوناگوني به طور روزمره با لباسهاي حفاظتي انجام مي گيرد. براي پدافند در برابر عمليات شيميايي از ابزارهاي يابنده و سيستمهاي هشدار دهنده بسيار حساس استفاده مي كنند. براي جلوگيري از زيانهاي وارده به سيستم مغز و اعصاب و نيز مصون ماندن بدن از تاول زدن بايستي دستورات پيشگيري را به مورد اجرا گذاشت و از داروهايي كه حاوي پاد زهرند استفاده كرد. براي از بين بردن آلودگي محيط، مناطق و تاسيسات آن مناطق را بايستي به وسيله مواد مخصوص ضد آلودگي پالايش كرد.
تذكر مهم: براي جلوگيري از موثر بودن مواد و جنگ افزارهاي شيميايي بايستي نيروها را از پيش آماده كرد و براي درگيري در رزم با پوششهاي حفاظتي و لوازم و تجهيزات مربوط ضمن انجام احتياطات تاميني و بررسي و محاسبات لازم آنان را در مسير رخدادهاي عملياتي قرار داده و هدايت كرد.
از سال 1972 بنا به پيمان نامه كنوانسيون جنگ افزارهاي بيولوژيكي Biological Weapons Convention سازمان ملل متحد كه به امضاي بيش از 100 نفر از نمايندگان كشورهاي مستقل جهان و پنج عضو هميشگي سازمان ملل متحد رسيده است، توليد، گسترش، انبار كردن و به كارگيري هرگونه جنگ افزارهاي بيولوژيكي به هر نحوي از انحا ممنوع اعلام شده است. گرچه امروزه برخي از كشورهاي جهان درون بعضي جنگ افزارهاي معمولي نيز از برخي مواد زهرآگين و خطرناك استفاده مي كنند، به كارگيري هرگونه جنگ افزارهاي شيميايي و بيولوژيكي برخلاف مواد پيمان نامه 1925 ژنو است.
در سالهاي 1969 و 1970 طي بيانيه هايي كه از سوي مشاور عالي رئيس جمهور ايالات متحده امريكا اعلام شد در مورد ويرانگريهاي جنگ-افزارهاي بيولوژيكي تنها كشور امريكا با انتشار آمارهاي رسمي كه در اختيار همگان قرار داد از چگونگي و فرمول ساخت و به كارگيري اين نوع سلاحهاي خطرناك كه به صورت پودر، جامد يا مايع و آبكي با استفاده از انواع ميكروبهايي چون Tularemia تولارمي، تب كيو «تب كيو كه موجب ذات الريه مي شودQ fever» و يا انسي فاليتيس Ence Phalitis از نوع ونزوئلايي آن تهيه مي شد خبر داد. اين نوع ميكروب در انسان و حتي در حيوانات س مدار موجب آماس و تورم مخ مي گردد. در اين نوع جنگ افزارها حتي با استفاده از آفات نباتي چون زنگ برنج و زنگ ساقه هاي گندم ويرانگريهاي كشاورزي نيز موجب مي گردند.
علاوه بر اينها با استفاده از زهرهاي گوناگوني چون زهرهايي كه از پوست ماهيان Paralytic Shellfish Poison گرفته مي شود و ماده بسيار قوي فلج كننده اعصاب و تشنج زا هستند جنگ افزارهايي ساخته شده است. جنگ افزارهاي بيولوژيكي را از راه هوا به وسيله ابرها نيز مي توان پخش كرد و آنها نيز به بروز امراض گوناگوني چون بيماريهاي تب زا منجر مي شوند كه مي توانند به كشتار گروهي انسانها در يك ناحيه گسترده بينجامد و يا حداقل بازدارندگي نيروي كار آنان را سبب گردد.
منبع: پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس
/خ
بهره گيري از گازهاي سمي و كاربرد آنها در جنگ، در دوره هاي پيشين نيز متداول بوده است اما استفاده از آنها به صورت رايج در جهان از جنگ اول جهاني آغاز شده است. طرفين درگير در جنگ به صورت انفرادي در جنگ افزارهايي چون توپخانه و يا در گلوله هاي ديگر آنها را به كار مي گرفتند.
در سال 1914 ارتش آلمان با استفاده از ماده كلرين «جسم بسيط سمي كه در نمك يافت مي شود Chlorine» كه آن را در هزاران وسيله استوانه اي شكل جاي داده بود، در حمله اي كه به طور گسترده در منطقه اي به وسعت 6 كيلومتر در جبهه يپرس در 22 آوريل 1915 انجام داد از سلاح شيميايي استفاده كرد و اهميت فاجعه را به نحو روشنتري نشان داد. از آن به بعد طرفين از اين گاز استفاده مي كردند و در نتيجه بتدريج استفاده از ماسكهاي ضد گاز در اين جنگها متداول شد. از سوي ديگر نيز براي وارد آوردن تلفات بيشتر از گازهايي با درجه سمي بيشتر استفاده نمودند كه از آن جمله گازهاي فوس جين «گاز بي رنگ سمي به فرمول COCL2» و ديگر گازهاي شيميايي بود كه مي توانستند به پوست و چشم آسيب شديد برسانند و بويژه استفاده از گاز خردل «Mustar dgas» كه آثار بسيار زيانباري را به همراه داشت، بسيار متداول شد.
در خطوط پدافندي با استفاده از ماسكهاي ضد گاز و لباسهاي مخصوص و با وضع آيين نامه هاي حفاظتي در برابر گازها تا اندازه اي توانستند آثار شديد آنها را كاهش دهند، ولي بنا به آمارهاي موجود تنها در جنگ اول جهاني بيش از 100000 تن از انواع گازهاي گوناگون به وسيله طرفين درگير در جنگ مورد استفاده قرار گرفته و اين نوع جنگ افزار به عنوان بزرگترين و مخربترين سلاح براي خطوط پدافندي به شمار مي آمد. در طول جنگ دوم جهاني استفاده از جنگ افزارهاي شيميايي به صورت انبوه از سوي نيروهاي طرفين درگير در جنگ به سه دليل زير در طرحهاي ستادي و عملياتي گنجانيده نشده بود:
اول - نظاميان طرفين بر اين باور بودند كه استفاده از سلاحهاي شيميايي آثار چندان قابل توجهي چون جنگ افزارهاي معمولي نخواهد داشت.
دوم - آثار اين جنگ افزارها در محيط هاي انساني غير نظامي بيشتر است.
سوم - فرماندهان نظامي بيزاري خود را از به كارگيري اين گونه سلاحها به اطلاع همگان مي رساندند و از طرفي پروتكل ژنو نيز مخالف استفاده از اين گونه جنگ افزارها بود.
ولي استفاده از جنگ افزارهاي شيميايي پس از جنگ دوم جهاني به بيش از 200 مورد مي رسد.
براي مثال در يمن 1966- 1967 و در جنگ عراق و ايران 1984 - 1988 از جنگ افزارهاي شيميايي استفاده شده است.
كاربرد مواد شيميايي در جنگ افزارها
نخستين عضوي كه در معرض آسيب جدي قرار دارد برانشها هستند كه به محض تنفس اين مواد كار آنها مختل و مخاط دروني آنها و نايژه ها در معرض خطر قرار مي گيرند، دومين عضو در بخش بينايي است كه زيان مي بيند و ديد تيره و تار مي شود. از زيانهاي ديگر آن عدم كنترل بدن همراه با قي و استفراغ و بالاخره تشنج و فلج شدن هميشگي است.
در برخي از مواقع موجب به هم خوردن سيستم تنفسي و ايجاد خفگي شده و به دنبال آن مرگ حتمي است. اين رويدادها در مدت چند دقيقه رخ مي دهد كه همگي از دگرگونيهاي عمده در سيستم كار مغز و اعصاب نشان دارد و مي توان به آثار و علائم آنها بر روي پوست نيز بروشني پي برد.
مواد شيميايي به كار گرفته شده در جنگ افزارهاي شيميايي ايالات متحده واكنشهايي را با انباشتن بر روي سلولهاي دفاعي بدن و ذخيره شدن در بلوك هايي از جمله در بخش مغز و اعصاب انجام مي دهند كه موجب كاهش و از بين رفتن توانايي رزمي افراد مي گردد. براي مثال كاربرد وي ايكس «ماده گازي سمي vx» كه مواد شيميايي گازي است كه اين حالت را دارد و يا جنگ افزارهاي شيميايي اتحاد جماهير شوروي سابق با استفاده از وي ايكس و ماده سومن «اين ماده ضد كولين استراز، سمي است و تمامي استرازهاي موجود بدن را در بافتها از بين مي برد Soman» به بخشهاي مغز و اعصاب آسيب و زيان كلي مي رسانند و سيستم آن را از بين مي برند.
مواد شيميايي گفته شده در بالا با انجام واكنشهاي بسيار تند تمام مايعات موجود در سيستم عصبي را تبخير كرده و به عنوان عامل بازدارنده اتيل كولين استراز در سلولهاي عصبي عمل مي كند و با انباشت در آنها سيستم را فلج مي كند. بدين ترتيب كه اتيل كولين در سيستم عصبي موجب ارسال پيام مي شود و آنزيم اتيل كولين استراز موجب حذف پيام مي گردد اما با تاثير مواد فوق آنزيم اتيل كولين استراز انباشته مي شود و بدن را فلج مي كند. وي ايكس ماده فراري است كه در مرحله نخست برخورد محيط اطراف را زهر آگين و فاسد كرده و دستگاه تنفسي را با خطر رو به رو مي كند. سومن از جمله مواد فراري است كه واكنشهاي بين سارين و وي ايكس را انجام مي دهد. با توجه به چگونگي سيستم عصبي انسان، كشورهاي ياد شده گاز خردل و گاز سي اس «C S» را كه سوزش آور است به وسيله نيروهاي پليس مورد استفاده قرار مي دهند. اين گونه مواد شيميايي را در جنگ افزارها نيز به كار برده اند.
روسيه علاوه بر اينها از گاز سمي لوي سيت «نوعي گاز سمي كه از تركيب استيلن و ارسنيك تري كلرايد به دست مي آيد Lewisite» كه يك گاز تاول زاست نيز استفاده كرده است.
از سال 1987 در ارتش ايالات متحده با ابداع روش نويني از دو نوع ماده شيميايي به نسبت تركيبي خاصي در گلوله هايي كه به وسيله توپخانه تيراندازي مي شوند، استفاده مي كنند. يكي از اين دو ماده به صورت پيشرو با مواد غير سمي و ديگري داراي مواد شيميايي سارين است. اين مواد در درون گلوله به صورت كانستري آماده براي واكنش تركيبي قرار داده مي شوند و پس از اجراي تيراندازي گلوله، دو ماده شيميايي با يكديگر تركيب شده و واكنش شيميايي براي تشكيل گاز سمي آغاز مي گردد. ممكن است كانسترها به صورت ذخيره كننده و جدا كننده عمل كنند.
اين نوع گلوله ها بايستي در انبارهاي مهمات و تداركات جنگي در محل امني نگهداري شوند و يا ممكن است آنها را در پايگاههاي نظامي در امنيت كامل انبار كنند. براي اينكه بتوان از اين نوع گلوله ها بموقع استفاده كرد بايستي آنها را طوري ذخيره و انبار كنند كه ضمن امنيت كامل قابل دسترس پايگاه و يا آماده حمل و نقل فوري باشند. معمولاً اين گلوله هاي دو گانه را با ديگر گلوله هاي مواد شيميايي درخواست مي كنند. مقدار و چگونگي استفاده از گلوله هاي شيميايي در اجراي ماموريت براي ايجاد حداكثر تاثير در گستره زياد بر روي هدف به وضع هوا بستگي دارد.
مقدار مواد شيميايي درون گلوله شيميايي (براي نمونه سارين) كه بتوان حداكثر بهره گيري از آن را در يك فضاي باز 2/5 كيلومتر مربعي (تقريباً 1 مايل مربع) به عمل آورد، در حدود 0/3 - 10 تن مواد شيميايي است كه مي تواند فضاي مورد بحث را كاملاً آلوده كند و براي به كار بردن يك چنين حجمي از مواد شيميايي با توپخانه 155 ميليمتري در حدود 100 - 3000 گلوله نياز است. امروزه گروهي بر اين پندارند كه سربازان در برابر جنگ افزارهاي شيميايي به وسايل و تجهيزاتي مجهزند كه در برابر آسيبها و زيانهاي وارده نسبت به جنگ افزارهاي عادي و متعارفي كمتر زيان مي بينند.
پدافند در برابر جنگ افزارهاي شيميايي
با اين لباس و وسايل حفاظتي در برابر مواد شيميايي مي توان مقاومت كرد، استراحت كرد يا خوابيد. لباسها و تن پوشهايي كه امروزه به وسيله كارخانجات توليد مي شوند، طوري طراحي شده و از پودر زغال و ساير مواد جذب كننده كربني در آن استفاده شده است، كه بسيار راحت و تقريباً مثل جامه خود انسان است.
يك لباس كامل يك تكه ويژه حفاظتي داراي وزني در حدود 2 كيلوگرم بوده و در آن مي توان براحتي و به طور طبيعي تنفس كرد و در انواع جديد آن جريان عادي رطوبتي و عرق بدن هم دفع مي شود. در شرايط آب و هواي گرم بايستي از اجراي كارهاي تقريباً سنگين با اين گونه لباسها خودداري كرد و مي بايست از قرار گرفتن در تاثير مستقيم گرما جداً خودداري كرده و حتي الامكان استراحت كرد. مي توان با سبك كردن وسايل اضافي قسمتي از ژاكت حفاظتي را نيز باز كرد.
در كشورهاي عضو اتحاديه اروپايي براي يگانهاي نظامي تمرينات گوناگوني به طور روزمره با لباسهاي حفاظتي انجام مي گيرد. براي پدافند در برابر عمليات شيميايي از ابزارهاي يابنده و سيستمهاي هشدار دهنده بسيار حساس استفاده مي كنند. براي جلوگيري از زيانهاي وارده به سيستم مغز و اعصاب و نيز مصون ماندن بدن از تاول زدن بايستي دستورات پيشگيري را به مورد اجرا گذاشت و از داروهايي كه حاوي پاد زهرند استفاده كرد. براي از بين بردن آلودگي محيط، مناطق و تاسيسات آن مناطق را بايستي به وسيله مواد مخصوص ضد آلودگي پالايش كرد.
تذكر مهم: براي جلوگيري از موثر بودن مواد و جنگ افزارهاي شيميايي بايستي نيروها را از پيش آماده كرد و براي درگيري در رزم با پوششهاي حفاظتي و لوازم و تجهيزات مربوط ضمن انجام احتياطات تاميني و بررسي و محاسبات لازم آنان را در مسير رخدادهاي عملياتي قرار داده و هدايت كرد.
جنگ افزارهاي بيولوژيك
از سال 1972 بنا به پيمان نامه كنوانسيون جنگ افزارهاي بيولوژيكي Biological Weapons Convention سازمان ملل متحد كه به امضاي بيش از 100 نفر از نمايندگان كشورهاي مستقل جهان و پنج عضو هميشگي سازمان ملل متحد رسيده است، توليد، گسترش، انبار كردن و به كارگيري هرگونه جنگ افزارهاي بيولوژيكي به هر نحوي از انحا ممنوع اعلام شده است. گرچه امروزه برخي از كشورهاي جهان درون بعضي جنگ افزارهاي معمولي نيز از برخي مواد زهرآگين و خطرناك استفاده مي كنند، به كارگيري هرگونه جنگ افزارهاي شيميايي و بيولوژيكي برخلاف مواد پيمان نامه 1925 ژنو است.
در سالهاي 1969 و 1970 طي بيانيه هايي كه از سوي مشاور عالي رئيس جمهور ايالات متحده امريكا اعلام شد در مورد ويرانگريهاي جنگ-افزارهاي بيولوژيكي تنها كشور امريكا با انتشار آمارهاي رسمي كه در اختيار همگان قرار داد از چگونگي و فرمول ساخت و به كارگيري اين نوع سلاحهاي خطرناك كه به صورت پودر، جامد يا مايع و آبكي با استفاده از انواع ميكروبهايي چون Tularemia تولارمي، تب كيو «تب كيو كه موجب ذات الريه مي شودQ fever» و يا انسي فاليتيس Ence Phalitis از نوع ونزوئلايي آن تهيه مي شد خبر داد. اين نوع ميكروب در انسان و حتي در حيوانات س مدار موجب آماس و تورم مخ مي گردد. در اين نوع جنگ افزارها حتي با استفاده از آفات نباتي چون زنگ برنج و زنگ ساقه هاي گندم ويرانگريهاي كشاورزي نيز موجب مي گردند.
علاوه بر اينها با استفاده از زهرهاي گوناگوني چون زهرهايي كه از پوست ماهيان Paralytic Shellfish Poison گرفته مي شود و ماده بسيار قوي فلج كننده اعصاب و تشنج زا هستند جنگ افزارهايي ساخته شده است. جنگ افزارهاي بيولوژيكي را از راه هوا به وسيله ابرها نيز مي توان پخش كرد و آنها نيز به بروز امراض گوناگوني چون بيماريهاي تب زا منجر مي شوند كه مي توانند به كشتار گروهي انسانها در يك ناحيه گسترده بينجامد و يا حداقل بازدارندگي نيروي كار آنان را سبب گردد.
منبع: پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس
/خ
