(روز مبارزه با سلاحهای شیمیایی و میکروبی)
اندیشه ناجوانمردانه
قدمت اندیشه بشر در استفاده از عوامل شیمیایی و میکروبی در جنگها، به دوران پیش از میلاد مسیح باز میگردد. از همان هنگام، فرماندهان جنگها، برای تخریب روحیه دشمن و شکست سریعتر آنان، انواع روشها را ابداع میکردند و از هر وسیله ممکن، مطابق با دانش و پیشرفت فنون عصر خویش، سود میجستند. برای نمونه، یونانیان در جنگهای داخلی و خارجی برضد همسایگان خود، به ویژه ایران، از نوعی مواد آتشزا، با اشتعال ناقص گوگرد و زغال استفاده میکردند که به مسمومیت سربازان دشمن میانجامید. یا در جنگهای پیش از میلاد، رومیان لاشه متعفن حیوانات و نیز اجساد قربانیان جنگ را که ناقل انواع بیماریها، چون طاعون و تیفوس بودند، با منجنیق به میان اردوگاه ارتش مقابل خود پرتاب میکردند یا آنها را در چاهها، رودخانهها و سرچشمههای مورد استفاده دشمن میانداختند.
تعریف
عوامل شیمیایی، به ترکیبهایی گفته میشود که در صورت کاربرد مؤثر برضد انسان، حیوان یا گیاه، به مرگ یا ضایعات قابل توجه دائمی یا موقّتی در ساختار اندامی آنها میانجامد. جنگافزار شیمیایی، عوامل شیمیایی هستند که به صورت جامد، مایع و گاز تهیه میشوند و در صورت انتشار در صحنه نبرد، منجر به بروز آثار کشنده، آسیب رساننده یا ناتوان کننده در موجودات زنده میگردند.
کاربرد سلاحهای شیمیایی، آثار فجیعی به دنبال دارد: از سوختگیهای شدید، تاولهای دردناک، از دست دادن بینایی، تهوّع، سرفههای شدید، عدم تعادل در راه رفتن و مشکلات تنفسی گرفته، تا مرگهای دردناک.
جنگ عراق و ایران
ناکامی ارتش تا بُن دندان مسلح عراق در تأمین اهداف سردمداران رژیم بعثی، فرماندهان این ارتش را برآن داشت تا پس از مشورت با کارشناسان عالی رتبه دولتهای استکباری، به ویژه کارشناسان شیمیایی شوروی سابق، استفاده از سلاحهای شیمیایی را نیز در کنار دیگر سلاحهای جنگیِ مرگ بار خویش مورد توجه قرار دهند. آنان برای اولین بار در تاریخ 23 دی ماه 1359، به کاربرد، آزمایش و سنجش تأثیر این بمبها بر رزمندگان اسلام در محورهای "هلاله" و "نی خزر" مبادرت ورزیدند و سپس در سال 1360، دامنه کاربرد این سلاحها را در جبهههای هویزه، تپههای اللّه اکبر، جسر نادری و خرمشهر نیز به صورت پراکنده آزمودند.
عملکرد مجامع بین الملل
وسعت کاربرد عوامل شیمیایی از سوی عراق در جنگ علیه ایران، مسؤولان سازمان ملل را برآن داشت تا به رغم بیتفاوتی و کم توجهیهای قبلی، نسبت به اعزام گروه کارشناسان خود به مناطق جنگی آلوده به عوامل شیمیایی اقدام نماید. این گروه تحقیق، پس از بررسی و نمونه برداری عوامل پایدار شیمیایی و مشاهده مجروحان و مصدومان شیمیایی و اجساد مطّهر شهیدان، کاربرد گازهای شیمیایی را تأیید کرد؛ ولی با وجود این، از اعلام رسمی کاربرد عوامل شیمیایی به وسیله عراق طفره رفته و به کلی گویی پرداخت و این امر، خود تشویقی بر ادامه کاربرد این عوامل از سوی رژیم حاکم عراق شد.مقامات عراق که از پشتیبانی استکبار جهانی در اعمال غیرقانونی خود برخوردار بودند، از تهدید برای به کارگیری سلاحهای شیمیایی یا حتی اقرار به کاربرد آن هیچ واهمهای نداشتند.
منابع تأمین کننده
منابع تأمین کننده تسلیحات شیمیایی برای عراق، به طور عمده دو کشور انگلستان و آلمان غربی بودند. افزون بر این، دلایل زیادی برای ارسال تسلیحات شیمیایی از کشورهای شوروی سابق، آمریکا، یوگسلاوی سابق، بلژیک، ایتالیا، اسپانیا، چین، آفریقای جنوبی و شیلی به عراق وجود دارد.
نتایج جنگ
در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، از سوی نیروهای عراقی، انواع سلاحهای شیمیایی برضد رزمندگان، مردم غیرنظامی و حتی شهروندان عراقی به کار گرفته شد. بسیاری بر اثر حملات شیمیایی به شهادت رسیدند و پس از گذشت سالها از پایان جنگ، هنوز آثار و جراحات ناشی از سلاحهای شیمیایی، بر تن و جان جانبازان باقی مانده است. در کنفرانس خلع سلاح شیمیایی که دی ماه 1367 در پاریس برگزار شد، از سوی کشور ایران اسنادی ارائه گردید که تعداد حملههای شیمیایی عراق را از دی ماه 1359 تا اسفند 1366، 242 مورد با 44 هزار قربانی معرفی میکرد. با همه این تلاشها و ارائه سندهای محکم و قوی، این کنفرانس فقط در یک بیانیه شش مادهای، بدون ذکر نام عراق، از کاربرد سلاحهای شیمیایی اظهار نگرانی کرد.
حلبچه
در 27 اسفند 1366، پس از آن که شهر حلبچه به تصرف نیروهای اسلام درآمد، دولت عراق از جنگ افزارهای شیمیایی در حلبچه استفاده کرد که طی آن، پنج هزار نفر از مردم آن شهر کشته و هزاران نفر مجروح شدند. حلبچه با گازهای سمّی از سوی عراق بمباران شد و به صورت شهری ویرانه و گوری سرگشاده بر جای ماند.
سکوت
آیا هیچ از خود پرسیدهاید چرا بمباران اتمی شهرهای ناکازاکی و هیروشیما و خرابیهای گسترده در این دو شهر، جزء حوزه سکوت رسانههای غربی نیست، ولی بمباران شیمیایی شهر کوچکی مثل حلبچه، حوزه سکوت آنها به شمار میآید؟ پاسخ این است که غربیها، بمباران و کشتار بیش از سیصد هزار ژاپنی را توجیه کردهاند و گفتهاند این دو بمب اتمی موجب شکست جبهه فاشیسم و پایان جنگ جهانی شد. ولی اگر ابعاد فاجعه حلبچه، آنطور که رخ داد افشا میشد، این پرسش برای افکار جهانی پیش میآمد که فن آوری تولید سلاحهای شیمیایی را کدام دولتها در اختیار صدام دیکتاتور و سفاک قرار دادهاند تا شهروندان کشور خود را این گونه قتلعام کند؟ دولتهای غربی، هیچ پاسخ قانع کنندهای برای مردم خود نداشتند. از این رو، به اشاره آنها، رسانههای اروپایی و آمریکایی در مقابل این لکّه ننگ تاریخ مدرن سکوت کردند. البته سرانجام آن روز موعود فرا میرسد که مظلومیت قربانیان حلبچه، دامن سیاستمدارانِ به ظاهر صلح طلب مرتبط با ماجرا را بگیرد و آنها را رسوا سازد.
پیمانهای بین المللی
کاربرد گسترده سلاحهای شیمیایی توسط نیروهای بعثی، در حالی صورت گرفت که عراق از امضا کنندگان پیمان "ممنوعیت استفاده از گازهای خفه کننده و مسموم کننده و یا دیگر گازها و مواد میکروبی در جنگ" است. در این قرارداد که بیش از 140 کشور جهان از جمله ایران آن را امضا کردهاند، به کارگیری سلاحهای شیمیایی در جنگها، بدون قید و شرط ممنوع اعلام شده است. هم چنین عراق از امضا کنندگان کنوانسیون 1972 سازمان ملل است که براساس آن، تولید، تکمیل و ذخیره سازی کلیه سلاحهای شیمیایی، بیولوژیک و سمّی، منع و انهدام آنها از کشورها درخواست شده است.
واکنش ایران
جمهوری اسلامی ایران در پی استفاده وسیع رژیم عراق از سلاحهای شیمیایی و سکوت مجامع جهانی، بدون هیچ گونه اقدام تلافیجویانهای، تصمیم گرفت برای افشای این جنایت ضد بشری و روشن شدن اذهان مردم جهان، مجروحان شیمیایی را برای ادامه درمان به کشورهای مختلف اعزام کند. براساس آمار موجود، در سال 1362، 58 نفر، سال 1363، 3 نفر، سال 1364، 192 نفر، سال 1365، 6 نفر، سال 1366، 44 نفر و در سال 1367، 53 نفر از مجروحان شیمیایی که شدت جراحات آنان بیشتر بود، برای درمان به کشورهای انگلیس، فرانسه، آلمان، اتریش، هلند، سوئد، سوئیس، بلژیک، اسپانیا و آمریکا فرستاده شدند.
تولید سلاحهای شیمیایی در آمریکا
در حال حاضر، ایالات متحده آمریکا، جدیدترین و خطرناکترین روش تولید و کاربرد مواد شیمیایی را در اختیار دارد. تولید عوامل شیمیایی دو گانه(مضاعف) عصبی، جدیدترین شیوهای است که با صرف صدها میلیون دلار و در سال 1986، به مرحله تولید و انباشت رسیده است. آمریکا، کشوری است که میکوشد با فریب افکار عمومی، دیگران را عامل شرارت و نقض حقوق بین المللی معرفی کند، ولی میبینیم که خود، زیان بارترین بمبها و مواد شیمیایی را تولید و در جهان منتشر میکند.
برگرفته از : گلبرگ - تیر 1383، شماره 52
منبع: http://www.hawzah.net/خ
