نویسنده: احسان کردی اردکانی
شنکره و رامانوجا هر سه به نوعی از مراتب وجود سخن گفته‌اند که در این زمینه مشابهت‌های زیادی میان نظریات آنان وجود دارد. شنکره و رامانوجا در حقیقت همان مطالب اوپانیشادها را گسترش و شرح می‌داده اند. در متون ودانته از چهار مرتبه وجود سخن به میان آمده است که عبارتند از:
1. مرتبه وایشوانره یا عالم بیداری: این مقام یک چهارم کل آتمن را تشکیل می‌دهد و دارای هفت اندام و نوزده دهان و همچنین زمخت و خشن است و قابل شناخت و معرفت است. این مرتبه قابل مقایسه با عالم ملک و شهادت است. به گفته شنکره هفت اندام او با پدیده‌های عالم قابل تطبیق است. سر او آسمان، چشم او خورشید، نفس او باد، تن او فضا، مثانه او آب، دو پای او خاک، و دهان او آتش است. نوزده دهان او نیز عبارتند از ظهور خارجی او در عالم صغیر یعنی پنج عضو شناخت و معرفت پنج عضو فعل و عمل و همچنین پرانه، منس (ذهن)، عقل اهمکاره، و حافظه. شنکره و گاه رامانوجا آفرینش را همان ظهور و تجلی حقیقت وجود می‌دانند. شنکره معتقد است که آفرینش نتیجه تجلی و ظهور برهمن است که توسط مایا و در قالب نام‌ها و شکل‌ها انجام می‌پذیرد. 2. مرتبه‌ی سوپنه یا عالم خواب و رویا: این مرتبه دو چهارم کل آتمن، لطیف و درخشان و قابل شناخت است و هفت اندام و نوزده دهان دارد. در چاندگیه گفته شده است که آنکه در خواب و عالم رویا ظاهر می‌شود و با میل و اراده خود به سیر و سیاحت می‌پردازد، آن آتمن است. قلمرو حالت رویا در عالم صغیر ذهن است و لذا نسبت به عالم بیداری از حالت لطیف تری برخوردار است.
3. مرتبه خواب عمیق بی رؤیا: در اوپانیشادها درباره‌ی این مقام گفته شده است: آنگاه که شخص آرام و ساکت به خواب عمیق بی رؤیا می‌رود، آن آتمن است. این مقام سه چهارم آتمن است و در توصیف آن گفته شده است که اگر فرد در حین خواب هیچ میل و آرزویی نداشته باشد و به هیچ وجه خواب نبیند، این خواب عمیق است. در این مرتبه نوعی وحدت و یگانگی با برهمن وجود دارد. البته این وحدت ظاهری و سوری است نیست؛ زیرا خواب بیننده دوباره به آگاهی جهان ظاهری باز می‌گردد و دوباره همان خود قبلی می‌شود.
4. مقام توریه: مقامی است که در آن آتمن از همه عوالم بیداری و خواب در گذشته و به تعبیری جامع همه عوالم بیداری و خواب است. این مرتبه چهار چهارم یعنی تمام آتمن یا برهمن است. توریه مقام اطلاق و مرتبه تنزیهی آتمن است و لذا فقط با صفات و ویژگی‌های تنزیهی می‌توان از آن یاد کرد. بنابراین آتمن در منزه ترین حالت خود از سه حالت قبلی متمایز است و تنها با خود می‌ماند. این مرتبه شبیه نیرگونه برهمن است.
شنکره و گاه رامانوجا آفرینش را همان ظهور و تجلی حقیقت وجود می‌دانند. شنکره معتقد است که آفرینش نتیجه تجلی و ظهور برهمن است که توسط مایا و در قالب نام‌ها و شکل‌ها انجام می‌پذیرد. مایا واحد را همچون کثیر مطلق را چون مقید و نا محدود را چون محدود نمایان می‌سازد. برهمن بدون هیچ اجبار درونی یا بیرونی اوپادهی مایا را می‌پذیرد و از مقام اطلاق خود به مقام تقیید تنزل می‌کند و به صورت خالق جهان و سپس خود جهان نمایان می‌شود. بنابر این از نظر شنکره جهان عینی همان ظهورات و تجلیات برهمن است. اکثر قریب به اتفاق بزرگان مکتب ودانته علت ظهور و آفرینش را لی لا یعنی تفریح و بازی می‌دانند و این برای نشان دادن بی نیازی برهمن از خلق است.
منبع مقاله :
ماهنامه‌ی تخصصی کتاب ماه فلسفه، سال ششم، شماره‌ی 68، اردیبهشت 1392
شنکره و رامانوجا هر سه به نوعی از مراتب وجود سخن گفته‌اند که در این زمینه مشابهت‌های زیادی میان نظریات آنان وجود دارد. شنکره و رامانوجا در حقیقت همان مطالب اوپانیشادها را گسترش و شرح می‌داده اند. در متون ودانته از چهار مرتبه وجود سخن به میان آمده است که عبارتند از:
1. مرتبه وایشوانره یا عالم بیداری: این مقام یک چهارم کل آتمن را تشکیل می‌دهد و دارای هفت اندام و نوزده دهان و همچنین زمخت و خشن است و قابل شناخت و معرفت است. این مرتبه قابل مقایسه با عالم ملک و شهادت است. به گفته شنکره هفت اندام او با پدیده‌های عالم قابل تطبیق است. سر او آسمان، چشم او خورشید، نفس او باد، تن او فضا، مثانه او آب، دو پای او خاک، و دهان او آتش است. نوزده دهان او نیز عبارتند از ظهور خارجی او در عالم صغیر یعنی پنج عضو شناخت و معرفت پنج عضو فعل و عمل و همچنین پرانه، منس (ذهن)، عقل اهمکاره، و حافظه. شنکره و گاه رامانوجا آفرینش را همان ظهور و تجلی حقیقت وجود می‌دانند. شنکره معتقد است که آفرینش نتیجه تجلی و ظهور برهمن است که توسط مایا و در قالب نام‌ها و شکل‌ها انجام می‌پذیرد. 2. مرتبه‌ی سوپنه یا عالم خواب و رویا: این مرتبه دو چهارم کل آتمن، لطیف و درخشان و قابل شناخت است و هفت اندام و نوزده دهان دارد. در چاندگیه گفته شده است که آنکه در خواب و عالم رویا ظاهر می‌شود و با میل و اراده خود به سیر و سیاحت می‌پردازد، آن آتمن است. قلمرو حالت رویا در عالم صغیر ذهن است و لذا نسبت به عالم بیداری از حالت لطیف تری برخوردار است.
3. مرتبه خواب عمیق بی رؤیا: در اوپانیشادها درباره‌ی این مقام گفته شده است: آنگاه که شخص آرام و ساکت به خواب عمیق بی رؤیا می‌رود، آن آتمن است. این مقام سه چهارم آتمن است و در توصیف آن گفته شده است که اگر فرد در حین خواب هیچ میل و آرزویی نداشته باشد و به هیچ وجه خواب نبیند، این خواب عمیق است. در این مرتبه نوعی وحدت و یگانگی با برهمن وجود دارد. البته این وحدت ظاهری و سوری است نیست؛ زیرا خواب بیننده دوباره به آگاهی جهان ظاهری باز می‌گردد و دوباره همان خود قبلی می‌شود.
4. مقام توریه: مقامی است که در آن آتمن از همه عوالم بیداری و خواب در گذشته و به تعبیری جامع همه عوالم بیداری و خواب است. این مرتبه چهار چهارم یعنی تمام آتمن یا برهمن است. توریه مقام اطلاق و مرتبه تنزیهی آتمن است و لذا فقط با صفات و ویژگی‌های تنزیهی می‌توان از آن یاد کرد. بنابراین آتمن در منزه ترین حالت خود از سه حالت قبلی متمایز است و تنها با خود می‌ماند. این مرتبه شبیه نیرگونه برهمن است.
شنکره و گاه رامانوجا آفرینش را همان ظهور و تجلی حقیقت وجود می‌دانند. شنکره معتقد است که آفرینش نتیجه تجلی و ظهور برهمن است که توسط مایا و در قالب نام‌ها و شکل‌ها انجام می‌پذیرد. مایا واحد را همچون کثیر مطلق را چون مقید و نا محدود را چون محدود نمایان می‌سازد. برهمن بدون هیچ اجبار درونی یا بیرونی اوپادهی مایا را می‌پذیرد و از مقام اطلاق خود به مقام تقیید تنزل می‌کند و به صورت خالق جهان و سپس خود جهان نمایان می‌شود. بنابر این از نظر شنکره جهان عینی همان ظهورات و تجلیات برهمن است. اکثر قریب به اتفاق بزرگان مکتب ودانته علت ظهور و آفرینش را لی لا یعنی تفریح و بازی می‌دانند و این برای نشان دادن بی نیازی برهمن از خلق است.
منبع مقاله :
ماهنامه‌ی تخصصی کتاب ماه فلسفه، سال ششم، شماره‌ی 68، اردیبهشت 1392
