نویسنده: محمد جواد واعظی
بیماری‌های لثه، که گاهی به نام بیماری‌های دهان و دندان نیز شناخته می‌شوند، در واقع عفونت بافت‌های اطراف دندان‌هاست. دو بیماری دهان و دندان وجود دارد: ورم لثه (ژنژویت) و پیوره. ژنژویت فقط بافت‌های نرم را درگیر می‌کند. در این بیماری هنگام مسواک زدن لثه‌ها خونریزی می‌کنند، متورم، سرخ و حساس هستند و ممکن است بوی بد دهان نیز وجود داشته باشد. پیوره بیماری دیگر لثه است که در آن خط لثه فرسوده می‌شود. در این بیماری، استخوان فک عفونی و لثه متورم می‌شود و خونریزی می‌کند، خط لثه عقب می‌رود، و بوی بد دهان وجود دارد، و تحلیل استخوان فک در عکس‌برداری با اشعه x مشهود است. خشکی دهان، یا کمبود بزاق دهان، می‌تواند سبب بیماری دهان و دندان شود. بزاق، مملو از اکسیژن است و دفاعی طبیعی در مقابل بیماری‌های دهان است. زیرا باکتری‌ها در محیطی مملو از اکسیژن رشد نمی‌کنند.
1. باکتری
باکتری‌ها دلیل اصلی بیماری‌های لثه، استخوان فک و بافت دهان و دندان هستند. اگر دهان بطور مناسبی تمیز نشود، باکتری‌های باقی مانده همراه با غذاها و مایعات باقیمانده، روی دندان‌ها و زیر لثه‌ها جا خوش می‌کنند. در این حالت یک لایه‌ی چسبنده که قابل دیدن نیست روی دندان‌ها و لثه‌ها شکل می‌گیرد که به نام «پلاک» دندانی شناخته می‌شود. پلاک‌های دندانیِ حاویِ باکتری (که مواد سمی تولید می‌کنند و به بافت لثه آسیب می‌رسانند)، حالت آهکی پیدا می‌کنند و در کناره‌های دندان در خط لثه، سفت می‌شوند و فقط دندانپزشک می‌تواند آنها را از دندان جدا کند. فقط 24 ساعت زمان کافی است که باکتری‌های بی‌ضرر، حالت عفونی پیدا کنند و سبب تورم لثه شوند.2. بهداشت
بهداشتِ کم یا ناکافی دندان‌ها نیز ممکن است سبب بیماری‌های دندان شود. معاینه‌ی پزشکی دندان‌ها برای تشخیص پلاک دندانی یا عفونت باکتریایی لثه هر شش ماه یکبار ضروری است. مسواک کردن و تمیز کردن کامل دندان‌ها می‌تواند از مشکلات و بیماری‌های دهان و دندان پیشگیری کند.خشکی دهان
خشکی دهان، یا کمبود بزاق دهان، می‌تواند سبب بیماری دهان و دندان شود. بزاق، مملو از اکسیژن است و دفاعی طبیعی در مقابل بیماری‌های دهان است. زیرا باکتری‌ها در محیطی مملو از اکسیژن رشد نمی‌کنند. خشکی دهان ممکن است به دلیل مصرف دارو، خمیر دندان‌های نامناسب، مواد مسهل، و ضعف سیستم ایمنی باشد. در صورت لزوم باید بزاق مصنوعی تجویز شود.بیشتر بخوانید: بیماری و عفونت لثه
عوامل مؤثر در ابتلا
در حالی که باکتری‌ها عامل بیماری‌های دهان و دندان هستند، اما عوامل دیگری مانند حاملگی، دیابت، داروها، سیگار، مواد مخدر، کمبود مواد غذایی و ژنتیک نیز در این بیماری‌های نقش دارند. تقریباً 30 درصد افراد بطور ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری‌های دهان و دندان هستند.پیشگیری
چون پلاک‌های دندانی 4 تا 12 ساعت بعد از مسواک زدن شروع به تشکیل شدن می‌کنند، دوباره مسواک زدن در شبانه روز یک راه حل کلیدی برای پیشگیری و کنترل بیماری‌های دهان و دندان است.خوردن میوه‌های تازه، سبزی‌ها، شیر و ماهی، و سالی دوبار معاینه پزشکی نیز توصیه می‌شود، همچنین مسواک را باید هر سه ماه یکبار عوض کرد و از خمیر دندان‌های ضد پلاک و ملایم استفاده کرد.
منبع مقاله :
واعظی، محمد جواد، (1396)، دانستنیهای پزشکی، قم: نوید حکمت، چاپ اول
