شگفتی معابد آنگکور در شهر آنگکورتوم

شهر ساخته جایاوارمان هفتم با حدود 1200، پلان 1:20000 از روی خندق مضاعف شهر که کلید یک شبکه آب پیچیده است، چهار معبر محوری و همچنین معبر دروازه پیروزی‌ها، در بخش مرکزی معبد بایون در شمال غربی، معبد بایون ساخته اودباریپیتاوارمان دوم حدود 1060 روبروی آن کلانگ‌ها یا صفه سلطنتی.
معبد بایوم آنگکورتوم، ساخته جایاوارمان هفتم در مرکز شهر، در آغاز قرن سیزدهم، پلان 1:1000 معمار سازنده این زیارتگاه بودائی، با افزودن مناره‌های توپر بلندی که روی آنها صورت‌هائی از چهره‌شان به عنوان بودیستوه کنده شده، آن را به کوه معبدی تبدیل کرده که پیچیده‌ترین بنای محوطه آنگکور است. بر 54 منار اقماری آن 216 صورت کنده شده است. بزرگترین بنا در آنگکور مجموعه معابد آنگکور می‌باشد. شهری که در شهر دیگر قرار گرفته است و بیست هزار نفر جمعیت دارد و دارای بیشترین تأثیر هنری، تکنیکی و معرفت مذهبی از خمر می‌باشد.

آنگکور - معابد:

آنگکور - از شهرهای باستانی کامبوج مجموعه معابد آنگکور در اعماق جنگل‌های کامبوج (1150-1110) «هیچ فیلم و عکسی نمی تواند تأثیر شگفت معابد آنگکور را بر شما داشته باشد. همچنین سخن گفتن درباره آن بدون اطاله کلام مشکل است. آنها عجیب، عظیم، شگفت انگیز، حیرت آور و مایه هیبت هستند. این آثار با ایده‌ای طلائی ساخته شده‌اند. آن‌ها نشانگر قدرت پادشاهان سنگی آنگکور هستند.»
هن سوئین، درباره آنگکور 1972 راهبی به نام بارتولمئو آرگنسورا، یکی از اولین مبلغان مسیحی است که به کامبوج سفر کرده و سختی آن سفر را باور کرده است. در سال 1609 هنگامی که وی در نزدیکی خرابه‌های عظیمی از مقر قدیمی مجموعه آنگکور که روی آن‌ها پوشیده شده بود قرار گرفت، اندیشه‌ی مدینه فاضله‌ای که فیلسوف یونانی افلاطون جلو چشمانش جلوه‌گر کرده بود، در ذهنش خطور کرد. گرچه آن شهری خیالی و غرق شده در زیر آب بود. برخی از بازدید کنندگان غربی معتقدند که اسکندر مقدونی آن را یافته است یا تراجان امپراطور روم که در زمان حکومت وی امپراطوری روم تا آنسوی مرزهای اصلی گسترش یافت، آن را کشف کرده است.
اما نه اسکندر و نه تراجان جرأت لشکرکشی نظامی به سرزمینی که اکنون کامبوج نامیده می‌شود را نداشته‌اند در کنار شهر آنگکور که مترادف شهر سنگی رویایی و خیالی است، مجموعه‌های وسیعی از معابد وجود دارند که خمرها آن‌ها را خلق کرده‌اند. این انسان‌ها نه فقط در کامبوج بلکه در مناطقی که هم اکنون تایلند، لائوس و کوچین چین سابق نامیده می‌شوند، زندگی می‌کردند. آن‌ها امپراطوری بزرگی داشتند که در قرون یازدهم و دوازدهم باعث پیشرفت فرهنگی‌شان شد. نبض اصول سیاسی آن‌ها از طریق اقتصادی با ماهیگیری و کاشت برنج حمایت می‌شد، در آنگکور قرار داشت. در حالی که در همان زمان حکومتی فعال در پایتخت بر یک میلیون نفر از سکنه حکمروایی می‌کرد.
اکثریت مردم در کلبه‌هایی زندگی می‌کردند که روی اسکلت چوبی بنا شده بود (بدلیل سیل‌های سالانه که حاصل بارندگی‌های موسمی بودند)، و با نی یا سفال مسقف شده بود. حتی پادشاه هم در قصری چوبی زندگی می‌کرد و خانه‌های ساخته شده از سنگ تنها برای نگهداری از خدایان بود. بهمین دلیل است که تنها معابد بعنوان شاهد تاریخی از یک فرهنگ درخشان باقی مانده‌اند. فرهنگی که هنوز رازهای ناگفته‌ای دارد.
بزرگترین بنا در آنگکور مجموعه معابد آنگکور می‌باشد. شهری که در شهر دیگر قرار گرفته است و بیست هزار نفر جمعیت دارد و دارای بیشترین تأثیر هنری، تکنیکی و معرفت مذهبی از خمر می‌باشد. بنظر می‌رسد نمای مربع شکل مجموعه که بیش از نصف یک مایل مربع را در بر می‌گیرد، مجسم کننده تاریخ اساطیر هندی می‌باشد. دریاچه‌ی 600 فوتی که از چهار طرف معبد آنگکور را محصور کرده نشان از آب‌های روزگار نخستین دارد. در مرکز این مجموعه معبد خاصی وجود دارد که نمایانگر کوه مقدس مرو می‌باشد، با سه ایوان که روی آن‌ها درختهای چنار قرار گرفته و راهروهایی آن را محصور کرده است. پنج برج بلند شبیه به غنچه‌های نیلوفر آبی وجود دارد که صندلی خدایان را تداعی می‌کند و بعنوان سمبل عظمت گذشته بر روی پرچم ملی کامبوج دیده می‌شود.
این مجموعه معابد صدها فیل و هزاران نفر را در بر گرفته بود. همچنین بعنوان گورستان هم از آن استفاده می‌شد. برخی بر این عقیده‌اند که معبد آنگکور محل دفن پادشاه خداپرستی بنام سوریاواین دوم می‌باشد که حکومت وی اهمیت خاصی در تاریخ کامبوج داشته است. قلمرو خمر پیش از آن هرگز به اندازه زمانی که تحت فرمانروایی این حاکم قدرتمند قرار داشت، گسترش نیافته بود و همگان از وی در هراس بودند. اما پس از مرگش کشور بشدت دچار هرج و مرج شد. درگیریهایی که برای تعیین جانشین صورت گرفت، قدرت پادشاهی را تضعیف نمود و آنجا را برای دشمنان هدفی سهل الوصول کرد. بالاخره در سال 1432 خمر پایتخت قدیمی خود را تسلیم دشمنان کرد. «بدینگونه آنگکور سقوط کرد.» نقل از نویسنده‌ای به نام هن سوئین، آنگکور بخاطر شکوه، جلال و معماری با عظمتش نابود گشت. تهاجمی جدید در عرصه جنگل حادث شد، درختان رشد کردند و از سنگ‌ها بالاتر رفتند و آنگکور را در میان خود گرفتند.
منبع مقاله:
سعیدیان، عبدالحسین، (1385) دائرة المعارف شهرهای جهان، تهران: علم و زندگی، چاپ دوم.