راه‌های درمانی عارضه گواتر

گواتر به بزرگ شدن غده تیروئید اشاره دارد که می‌تواند ناشی از چندین عارضه از جمله کم کاری و پرکاری تیروئید باشد. این عارضه را معمولاً با دارو، ید رادیواکتیو و جراحی یا تیرئیدکتومی درمان می‌سازند.
گواتر معمولاً به عنوان بزرگ شدن غیر طبیعی غده تیروئید تعریف می‌شود که به شکل گره یا برآمدگی در قسمت تحتانی گردن درست در زیر سیب آدم قابل مشاهده است. تورم یا وجود یک گره (ندول) یا برآمدگی در قسمت تحتانی یا بن گردن از جمله متداول‌ترین نشانه یا علامت گواتر است. در برخی موارد، تنها می‌تواند یک علامت باشد به خصوص اگر این وضعیت با هیچ نوع عدم تعادل هورمونی همراه نباشد. غده تیروئید در قسمت تحتانی گردن قرار داشته و غده‌ای درون ریز پروانه‌ای شکل است که با تولید هورمونهای تیروکسین و تری‌یدوتیرونین (triiodothyronine) در ارتباط است. این دو هورمون میزان سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌سازند. عملکرد غده تیروئید توسط هیپوتالاموس و غده هیپوفیز کنترل می‌شود.
علل
غده تیروئید می‌تواند به دلیل چندین عامل بزرگ شود. به طور معمول این امر ناشی از کمبود ید است. ید مورد نیاز غده تیروئید به منظور تولید هورمونهای تیروئیدی است. کمبود ید می‌تواند بر روی عملکرد این غده تأثیر گذاشته و به کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدی منجر شود که با عدم تولید کافی هورمونهای تیروئیدی مشخص می‌شود. این امر به نوبه خود می‌تواند موجب بزرگ شده این غده شود.
پرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدی (بیش فعال شدن غده تیروئید) همانند کم کاری تیروئید نیز موجب بزرگ شدن غده تیروئید می‌شود. علاوه بر این موارد، برخی علل احتمالی دیگر، تیروئیدیت مزمن یا بیماری هاشیموتو، بیماری گریوز، التهاب تیروئید یا تیروئیدیت، ندول‌های تیروئیدی، گواتر مالتی ندولر، بارداری و سرطان تیروئید را شامل می‌شود.
نشانه‌ها و علائم
تورم یا وجود یک گره (ندول) یا برآمدگی در قسمت تحتانی یا بن گردن از جمله متداول‌ترین نشانه یا علامت گواتر است. در برخی موارد، تنها می‌تواند یک علامت باشد به خصوص اگر این وضعیت با هیچ نوع عدم تعادل هورمونی همراه نباشد. در ادامه علائم و نشانه‌های این عارضه آورده شده است:
• تورم در ناحیه تحتانی گلو، درست در زیر سیب آدم
• تنگ شدن گلو
• اشکال در بلع و تنفس (در صورت بزرگ شدن بسیار زیاد برآمدگی)
• سرفه و خس خس سینه
• خشونت صدا
• تورم یا بیرون زدگی ورید گردنی
• افسردگی و زود خشمی
• خستگی
• تپش قلب
• کاهش وزن
درمان
پزشکان معمولاً با انجام اسکن تیروئید می‌توانند به ماهیت و اندازه غده تیروئید پی ببرند. به کمک اسکن تیروئید می‌توان به مورد کم کاری و پر کاری تیروئید پی برد. آزمایش خون نیز به منظور تعیین سطوح هورمونهای تیروئید نیز انجام می‌شود. سایر آزمایشات تشخیصی این عارضه، تست آنتی بادی، سونوگرافی، سی تی اسکن، و ام آر آی (MRI) (عکسبرداری رزونانس مغناطیسی) غده تیروئید را شامل می‌شود.
چنانچه گواتر کوچک بوده و اندازه آن در حال بزرگ شدن نباشد، پزشکان در ابتدا سیاست «انتظار و نظارت» (مدتی صبر کردن و بیمار را تحت نظارت داشتن) را اتخاذ می‌کنند. اما اگر بزرگ بوده و در حال رشد باشد و همچنین احتمال بوجود آوردن اشکال در بلع و تنفس در آن برود، بلافاصله این عارضه مورد درمان قرار می‌گیرد. درمان آن تا اندازه زیادی به علل پیش آوردنده این عارضه بستگی دارد. در صورتی که کم کاری تیروئید علت بروز این عارضه باشد، آنگاه داروی لووتیروکسین می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. از سوی دیگر، ید درمانی با رادیواکتیو جهت درمان پرکاری تیروئید بکار برده می‌شود. دیگر گزینه درمانی جراحی غده تیروئید یا تیروئدکتومی است که می‌تواند کامل یا جزئی باشد. تیروئیدکتومی گزینه ارجح جهت درمان سرطان تیروئید و گواتر ندولر و بزرگ به حساب می‌آید.

بیشتر بخوانید: علل بزرگ شدن تیروئید

گواتر ناشی از کمبود ید را می‌توان با وارد نمودن نمک ید دار به رژیم غذایی و یا با مصرف غذاهای دریایی و جلبک، مورد رسیدگی قرار داد. اما چنانچه وجود بیش از حد ید علت بروز این بیماری باشد، آنگاه لازم است که مصرف غذاهای دریایی، نمک ید دار و جلبک را محدود سازید. با این حال، در صورت مشاهده علائم گواتر، اهمیت دارد که به پزشک مراجعه کنید، به این دلیل که درمان مناسب می‌تواند به جلوگیری از بروز مشکلات مرتبط با این عارضه کمک کند.
سلب مسئولیت:‏‎ ‎اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک ‏متخصص در نظر گرفته شود.‏