فلسفه وجودی عزاداری برای اهل بیت علیه السلام از دیدگاه امام و رهبری

بیان مصایب و مراثی حضرت ابی عبدالله علیه السلام؛ یعنی ارایه‌ی الگو به مردم
 

چکیده
عزاداری برای اهل‌بیت(ع) دارای یک رشته فضیلت‌ها و ارزش‌هایی است که در روایات مختلفی بیان شده است اما شنیدن و فهمیدن آن‌ها از دید بنیانگذار انقلاب اسلامی‌و خلف صالح ایشان به عنوان زمام‌داران امور جامعه‌ی اسلامی‌نیز می‌تواند دارای اهمیت فراوانی باشد. آن‌چه در ذیل می‌آید حاوی چند نمونه از بیانات ارزشمند ایشان در این زمینه می‌باشد.

تعداد کلمات 1762/ تخمین زمان مطالعه 9 دقیقه

امام خمینی رضوان‌الله علیه: یک مطلبی هم بین همه ما باید باشد، این است که این نکته را به مردم بفهمانیم: همه‌اش قضیه این نیست که ما می‌خواهیم ثواب ببریم... این نکته هم به مردم گفته بشود، تذکر داده بشود که آقا قضیه روضه‌خوانی قضیه این نیست که من یک چیزی بگویم و یکی هم گریه کند.1
رهبر معظم انقلاب مد ظله: بیان مصایب و مراثی حضرت ابی‌عبدالله(علیه‌السلام)؛ یعنی ارایه‌ی الگویی به مردم، برای کیفیت بخشیدن به حرکت در راه هدف‌های بزرگ.2
 

امام خمینی رضوان‌الله علیه: مجالس عزا باید باشد و اهل منبر باید این شهادت امام حسین(سلام‌الله‌علیه) را زنده نگه دارند و ملت باید با همه قدرت، این شعائر اسلامی‌را، خصوصا [مجالس] این را زنده نگه دارند، با زنده نگه داشتن او، اسلام زنده می‌شود «انا من حسین»3 که روایت شده است که پیغمبر فرموده است، این معنایش... این است که حسین مال من است و من هم از او زنده می‌شوم؛ از او [زنده] شده است. این همه برکات از شهادت ایشان است؛ با این‌که دشمن می‌خواست آثار را از بین ببرد. آنها درصدد بودند که اصل بنی‌هاشمی‌در کار نباشد. «لَعِبَت هَاشِمُ بالکَذُا»4 این حرف بود، آن‌ها می‌خواستند اصل اسلام را ببرند و یک مملکت عربی درست کنند و این کارشان اسباب این شد که عرب و عجم و همه؛ همه مسلمین توجه پیدا کردند که نه قضیه، قضیه عربیّت و عجمیّت و فارسیّت و این‌ها نیست، قضیه خدا و اسلام است. این مجالس را حفظ کنید، همه مجالسی که اجتماعات دینی هست، اجتماعات اسلامی‌هست، این‌ها اسلام را در قلوب ما زنده نگه می‌دارد. جماعات را حفظ کنید، جمعه را حفظ کنید، اعیاد اسلامی‌را، شعائری که در آن هست حفظ کنید و مجالس عزا را با همان شکوهی که پیشتر انجام می‌گرفت و بیشتر از او حفظ کنید.5
امام خمینی رضوان‌الله علیه: باید ماها و شماها...- خصوصا در این ماه محرم و صفر که ماه برکات اسلامی‌است و ماه زنده ماندن اسلام است- باید ماه محرم و صفر را زنده نگه داریم به ذکر مصائب اهل‌بیت(علیهم‌السلام)؛ که با ذکر مصائب اهل‌بیت(علیهم‌السلام) زنده مانده است این مذهب تا حالا؛ با همان وضع سنتی با همان وضع مرثیه‌سرائی و روضه‌خوانی. شیاطین به گوش شما نگویند و مسائل که در سابق بود حالا دیگر منسی باید بشود، خیر!
ماه محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است. ما باید حافظ این سنت‌های اسلامی، حافظ این دسته‌جاب مبارک اسلامی‌که در عاشورا، در محرم و صفر؛ در مواقع مقتضی به راه می‌افتند، تأکید کنیم که بیشتر دنبالش باشند.6
امام خمینی رضوان‌الله علیه: روضه سیدالشهداء برای حفظ مکتب سیدالشهداست. آن کسانی که می‌گویند روضه سیدالشهداء چه بوده و نمی‌دانند یعنی چه. نمی‌دانند این گریه‌ها و این روضه‌ها حفظ کرده این مکتب را. الان هزار و چهارصد سال است که با این منبرها، با این روضه‌ها و با این مصیبت‌ها و این سینه زنی‌ها ما را حفظ کرده‌اند؛ تا حالا آورده‌اند اسلام را... این نقش یک نقشی است که اسلام را همیشه زنده نگه داشته، این گریه‌ها زنده نگه داشته مکتب سیدالشهداء را، این ذکر مصیبت‌ها زنده نگه داشته مکتب سیدالشهداء را.7
 

امام خمینی رضوان‌الله علیه: گریه کردن بر شهید، زنده نگه داشتن نهضت است. این‌که در روایت هست که کسی که گریه بکند یا بگریاند یا به صورت گریه‌دار خودش را بکند، این جزایش بهشت است8، این برای این است که حتی آنی که... یه حال حزن به خودش می‌دهد و صورت گریه‌دار به خودش می‌دهد، این نهضت را دارد حفظ می‌کند؛ این نهضت امام حسین(علیه‌السلام) را حفظ می‌کند. ملت ما را «این مجالس» حفظ کرده.9
امام خمینی رضوان‌الله علیه: حالا یک دسته‌ای آمده‌اند می‌گویند که نه دیگر روضه نخوانید! نمی‌فهمند این‌ها که روضه یعنی چه؛ این‌ها ماهیت این عزاداری را نمی‌دانند چیست. نمی‌دانند که این نهضت امام حسین [که] آمده تا این‌جا تا این نهضت [انقلاب اسلامی] را درست کرده، این تابع، این یک شعاعی است از این نهضت. نمی‌دانند که گریه‌کردن بر عزای امام حسین، زنده نگه داشتن همین معنا [است] که یک جمعیت کمی‌در مقابل یک امپراطوری بزرگ ایستاد. دستور است این، دستور عمل امام حسین(علیه‌السلام)، دستور است برای همه. «کُلُّ یَومٍ عَاشورَا وَ کُلُّ أرضٍ کَربَلا» دستور است به این‌که هرروز و در هرجا باید همان نهضت را ادامه بدهند؛ همان برنامه را.10
امام خمینی رضوان‌الله علیه: یک مطلبی هم بین همه ما باید باشد، این است که این نکته را به مردم بفهمانیم: همه‌اش قضیه این نیست که ما می‌خواهیم ثواب ببریم، قضیه این است که می‌خواهیم پیشرفت کنیم. سیدالشهداء هم که کشته شد، نه این‌که رفتند یک ثوابی ببرند؛ ثواب برای او خیلی مطرح نبود؛ آن‌طور رفت که این مکتب را نجاتش بدهد؛ اسلام را زنده کند. شما هم که دارید نوحه‌خوانی می‌کنید، حرف می‌زنید، خطبه می‌خوانید، نوحه می‌خوانید، مردم را به گریه وادار می‌کنید، مردم هم که گریه می‌کنند، همه روی این مقصد باشد که این اسلام را ما می‌خواهیم با همین هیاهو حفظش کنیم. با این هیاهو، با این گریه، با این نوحه‌خوانی، با این شعرخوانی، با این نثرخوانی ما می‌خواهیم این مکتب را حفظ کنیم؛ چنان‌چه تا حالا هم حفظ شده. باید این نکته هم به مردم گفته بشود، تذکر داده بشود که آقا قضیه روضه‌خوانی قضیه این نیست که من یک چیز بگویم و یکی هم گریه کند، قضیه این است که با گریه حفظ شده است این؛ با گریه این حفظ شده. حتی تباکی هم ثواب دارد، خوب تباکی چرا ثواب دارد؟ برای این‌که تباکی کمک می‌کند به طرف قضیه را نمی‌بینند و مع الاسف ما –یعنی اسلام- همیشه مبتلا بوده به این یک طرف دیدن‌ها؛ همیشه مبتلا بوده!11
 

امام خمینی رضوان‌الله علیه: سیدالشهداء(سلام‌الله علیه)... همه جوانان خودش را، همه مال و منال، هرچه بود، هرچه داشت – مال و منال که نداشت- هرچه داشت: جوان داشت، اصحاب داشت، در راه خدا داد و برای تقویت اسلام [و] مخالفت با ظلم، قیام کرد؛ مخالف با امپراطوری آن روز – که از امپراطوری‌های این‌جا زیادتر بود- قیام کرد در مقابل او، با یک عده قلیل در عین حالی که شهید شد، غلبه کرد، غلبه کرد بر این دستگاه ظلم و شکست داد آن‌ها را. ما که دنبال او هستیم و از آن‌وقت، به امر حضرت صادق(سلام‌الله علیه) و به سفارش ائمه‌ی هدی(علیهم‌السلام)، ما بپا می‌کنیم این مجالس عزا را؛ ما همان مسئله را داریم می‌گوییم؛ مقابل ظلم است؛ مقابل ظلم ستمکاران. ما زنده نگه داشتیم؛ خطبای ما زنده نگه داشتند قضیه کربلا را و زنده نگه داشتند قضیه مقابله یک دسته – یک دسته کوچک اما با ایمان بزرگ- در مقابل یک رژیم طاغوتی بزرگ.12
امام خمینی رضوان‌الله علیه: بیخود نبود رضاخان، مامورین ساواک رضاخان، تمام مجالس عزا را قدغن کردند؛ این همین‌طوری نبود! رضاخان همچو نبود که [از] اصل مخالف با این مسائل بشود؛ رضاخان مأمور بود؛ مأمور بود به این که آن‌هایی که کارشناس بودند، آن‌هایی که ملتفت بودند مسائل را، دشمن‌های ما که مطالعه کرده بودند در حال ملت‌ها و مطالعه کرده بودند در حال ملت شیعه، می‌دیدند آن‌ها که تا این مجالس هست و تا این نوحه‌سرایی‌های بر مظلوم هست و تا آن افشاگری ظالم هست، نمی‌توانند برسند به مقاصد خودشان. زمان رضاخان قدغن کردند به طوری که تمام مجالس در ایران قدغن شد؛ کارهای خودشان را انجام دادند؛ دست اهل منبر را، دست علما را بستند و نگذاشتند که این‌ها تبلیغات خودشان را بکنند و آن‌ها تبلیغات را از آن طرف شروع کردند و ما را به عقب راندند و تمام مخازن ما را به چپاول بردند.13
امام خمینی رضوان‌الله علیه: امام حسین(سلام‌الله علیه) با عده کم، همه چیزش را فدای اسلام کرد؛ مقابل یک امپراطوی بزرگ ایستاد و «نه» گفت. هرروز باید در هرجا این «نه» محفوظ بماند و این مجالسی که هست، مجالسی است که دنبال همین است که این «نه» را محفوظ بدارد.14
امام خمینی رضوان‌الله علیه: بچه‌ها و جوان‌های ما خیال نکنند که مسأله، مسأله‌ی ملت گریه است، این را دیگران القا کردند به شماها که بگویند ملت گریه. آن‌ها از همین گریه‌ها می‌ترسند، برای این‌که گریه‌ای است که گریه بر مظلوم است، فریاد مقابل ظالم است، دسته‌هایی که بیرون می‌آیند، مقابل ظالم هستند، قیام کرده‌اند. این‌ها را باید حفظ کنید، این‌ها شعائر مذهبی ماست که باید حفظ بشود، این‌ها یک شعائر سیاسی است که باید حفظ بشود. بازیتان ندهند این قلم فرساها، بازیتان ندهند این اشخاصی که با اسمای مختلفه و با مرام‌های انحرافی می‌خواهند همه چیز را از دستتان بگیرند و این‌ها می‌بینند که این مجالس، مجالس روضه، ذکر مصائب مظلوم و ذکر جنایات ظالم در هر عصری مقابل ظالم قرار می‌دهد. این‌ها ملتفت نیستند که این‌ها خدمت دارند می‌کنند به این کشور، خدمت دارند می‌کنند به اسلام.15
 

نمایش پی نوشت ها:

1. صحیفه نور، ج 8، ص 71، تاریخ 58/4/17
2. سخنرانی در دیدار با روحانیون و مبلّغان، در آستانه ماه محرم 70/4/20
3. بحار الانوار، ج 43، ص 261.
4. لعبت هاشم بالملک فلا خبر جاء و لا وحی نزل
 لست من خندف ان لم انتقم من بنی احمد ما کان فعل
بنی هاشم حکومت را به بازی گرفتند هیچ خبری نیامده و هیچ وحی ای نازل نشده
از پیشینیانم نیستم اگر انتقام نگیرم از بنی احمد به خاطر کارهایش
یزید (لعنت الله علیه) در مجلس خود وقتی با چوب بر لبان مطهر امام حسین (علیه السلام) می‌زد، این اشعار را می‌خواند.
احتجاج، جلد 2، ص 307
5. صحیفه نور، ج 13، ص 158، تاریخ 459/8/1
6. صحیفه نور، ج 15، ص 203، تاریخ 60/8/4
7. همان
8. رویت عن الائمه الصادقین (علیهم السلام) قالوا من بکی او ابکی غیره و او واحدا ضمنا له علی الله الجنه و من لم یتات له البکاء فتناکی فله الجنه
از ائمه اطهار (علیهم السلام) روایت شده که فرمودند: هرکس بگرید یا کسی را بگریاند، حتی یک نفر را- پیش خدا بهشت را برای او ضمانت می‌کند و کسی که اشکش جاری نمی‌شود، پس خود را به حالت گریه درآورد، بهشت برای اوست.
مثیرالاحزان، ص 14
 9. صحیفه نور، ج 10، تاریخ 58/7/30
10. صحیفه نور، ج 10، تاریخ 58/7/30
11. صحیفه نور، ج 8، ص 71، تاریخ 58/4/17
12. صحیفه نور، ج 10، تاریخ 58/7/30
13. همان
14. همان
15. همان
16. واحد پژوهش دفتر فرهنگی فخرالائمه(ع)، کتاب هیئت، انتشارات اسوه، دی ماه 1386

منبع: کتاب هیئت در بیان و سیره ائمه هدی، ایران، قم، معاونت فرهنگی سازمان اوقاف و امور خیریه، چاپ اول، 1386 ش.