انجیر، سرشار از ویتامین‌هاى A, B, C است. خوردن انجیر، لثه‌ها را محکم کرده و تورم آن‌ها را از بین مى‌برد و اگر کمى از شیرابه انجیر را در دندان یا حفره دندان فاسد‌شده بگذارند، در کاهش درد آن بسیار مؤثر است.
تعداد کلمات 1408/ تخمین زمان مطالعه 7 دقیقه
انجیر
انجیر، سرشار از ویتامین‌هاىA ، B ،C است. خواص درمانىِ این میوه آن‌قدر زیاد است که خداوند سبحان در سوره «تین» به آن قسم یاد مى‌کند و فایده سرشار این میوه را به انسان گوش‌زد مى‌کند. در تورات نیز از انجیر به نیکویى یاد شده و بوداییان آن را میوه‌اى مقدس به شمار مى‌آورند و معتقدند، بودا زیر درخت انجیر به معرفت الهى دست یافت. هم‌چنین گفته‌اند: افلاطون به قدرى انجیر دوست داشت که بعضى، انجیر را «دوست فیلسوفان» نام نهاده‌اند. جالینوسِ حکیم نیز رژیمى مخصوص از انجیر را براى پهلوانان منظور مى‌داشته است.دکتر غیاث‌الدین جزایرى مى‌نویسد:
خوردن انجیر، لثه‌ها را محکم کرده و تورم آن‌ها را از بین مى‌برد و اگر کمى از شیرابه انجیر را در دندان یا حفره دندان فاسد‌شده بگذارند، در کاهش درد آن بسیار مؤثر است.
اگر انجیر را سوزانده و با کمى گلیسیرین مخلوط کنید و دندان‌ها‌ى خود را با آن بشویید، آن‌ها را سفید و محکم مى‌کند.
شهید دکتر پاک‌نژاد مى‌نویسد:
مقدار کلسیم و فسفر موجود در انجیر و مقوّى بودنش، سبب رویاندن استخوان‌ها و رشد کودکان مى‌شود و برخى پزشکان مى‌گویند: چه خوب است به جاى کلسیم‌هاى تزریقى، تعدادى انجیر در آب انداخته و صبح ناشتا میل کنند.[1]
دکتر رجحان مى‌نویسد:
چون برگ خشک انجیر را ساییده با سرکه آمیخته و بر پوست بمالند، زبرى و خشونت پوست را برطرف مى‌کند. مالیدن آب آن بر سر، از ریختن موى سر جلوگیرى مى‌کند.
براى درمان یبوست با انجیر مى‌توانید از انجیرِ خیسانده‌شده در آب یا شیر و یا روغن زیتون استفاده کنید. هم‌چنین خوردن انجیر به صورت خشک و دمکرده برگ درخت آن، علاوه بر درمان بیمارى‌هاى مزبور، براى رفع بیمارى‌هایى نظیر: تب، آسم، کورک، دمل، ذات‌الجنب، سوءهاضمه، استسقا، ضعف اعصاب، ضعف جنسى و درد پشت مفید است.
لئونس کارلیه مى‌نویسد:
دمکرده برگ‌هاى درخت انجیر به مقدار 25 تا 30 گرم در یک لیتر آب، براى معالجه سرفه مفید است. میخچه و زگیل پا را نیز مى‌توانید با انجیر معالجه کنید؛ به این صورت که شیرابه انجیر را که از انتهاى بریده‌شده انجیر نارس بیرون مى‌آید، روى زگیل یا میخچه مورد نظر بگذارید، به کلى رفع خواهد شد. براى رفع لاغرى هم مصرف انجیر و انیسون نافع است.[2]
خوردن انجیر براى دفع سمّ مار و عقرب، مفید است و در همان شب اول، مضرات سموم را از بدن شخص گزیده‌شده دفع مى‌کند و کبد را تقویت کرده و ورمِ طحال را نیز فرومى‌نشاند.
ماده‌ای ضدّ سرطان در انجیر وجود دارد که بر طبق آزمایشات، براى مبارزه با پیشرفت سرطان بسیار مفید است؛ هم‌چنین نوعی آنزیم به نام «فیسین» در انجیر کشف کرده‌اند که در هضم غذا مفید است.
خوردن انجیر براى افراد مبتلا به اختلالات معده و روده، اضافه‌وزن و کبدهاى ضعیف، زیان‌آور است و افراط در مصرف آن، براى معده و چشم مضر است، که مصلح و خنثى‌کننده آن، کرفس است. انجیر را مى‌توان با گردو مصرف کرد.[3]
خواصّ انجیر در روایات
سینى‌اى از انجیر به پیامبر(ص) هدیه شد. ایشان به اصحابشان فرمودند:فَاکِهَةٌ نَزَلَت مِنَ الجَنَّةِ لَقُلتُ هذِهِ لِانها فاکِهَةٌ بِلا عَجَمٍ فَکُلوها فَانها تَقطَعُ البَواسیرَ و تَنفَعُ مِنَ النِّقرِسِ؛[4] بخورید، چراکه اگر بنا بود بگویم میوه‌اى از بهشت است، همین میوه را مى‌گفتم، زیرا میوه‌اى است بدون هسته. آن را بخورید، زیرا بواسیر را ریشه‌کن مى‌کند و براى نقرس[5] سودمند است.
ایشان هم‌چنین می‌فرمایند:
کُلُوا التّینَ الرَّطبَ وَ الیابِسَ فَإِنَّهُ یَزیدُ فِی الجِماعِ و یَقطَعُ البَواسیرَ و یَنفَعُ مِنَ النِّقرِسِ وَ الإِبرِدَةِ؛[6] انجیرِ تازه و خشک بخورید، چراکه بر قدرت هم‌بسترى مى‌افزاید، بواسیر را ریشه‌کن مى‌کند و براى درمان نقرس و سردىِ مزاج، سودمند است.
انجیر، مقدار زیادى فسفر دارد؛ لذا در پرورش هوش و حافظه نقش مؤثرى دارد؛ از سویى دیگر، چون از پتاسیم، غنى است، براى سلامتىِ کودکانِ ضعیف و کم‌خون توصیه مى‌شود. هم‌چنین به جهت داشتن مقدارى آهن و کلسیم، مقوّى بدن است.
حکیم محمدصالح هروى در تحفة‌الصالحین، خوردن شربت انجیر را توصیه کرده و می‌گوید: براى کلیه و مثانه مفید بوده، منى را زیاد کرده و درد پشت را نافع است.[7]
امام على(ع) می‌فرمایند:
أکلُ التّینِ یُلَیِّنُ السُّدَدَ و هُوَ نافِعٌ لِرِیاحِ القولَنجِ فَأَکثِروا مِنهُ بِالنَّهارِ و کُلوهُ بِاللَّیلِ و لاتُکثِروا مِنهُ[8]؛ خوردن انجیر، انسدادها را نرم مى‌کند و براى بادهاى قولنج، سودمند است. در روز، از آن فراوان بخورید و آن را در شب هم بخورید، اما فراوان، نه.
امام رضا(ع) در این باره می‌فرمایند:
التّینُ یَذهَبُ بِالبَخَرِ و یَشُدُّ العَظمَ و یَذهَبُ بِالدّاءِ حَتّى لا یُحتاجَ مَعَهُ إلى دَواءٍ؛[9] انجیر، بوى بد دهان را مى‌برد، استخوان‌ها را استحکام مى‌بخشد، درد را مى‌برد و با وجود آن، دیگر به دارویى نیاز نیست.
بقراطِ حکیم، انجیر را ملیّن و داراى اجزای مقوّى دانسته و میوه‌اى غذادهنده نامیده است که در امراض بلغمى مفید است. اهل یونان آن را صاف‌کننده سینه و معده مى‌دانستند.
انجیر، زودهضم و به طور دارو خارج‌کننده بلغم، شکننده سنگ کلیه و مثانه، باز‌کننده سدّه‌هاى جگر و طحال و علاج درد مفاصل و بواسیر است.[10]
دکتر جزایرى مى‌نویسد:
انجیر، کبد را تقویت کرده و ورم طحال را فرومى‌نشاند و خوردن آن با گردو، مقاومت بدن را در برابر سموم بالا برده و بوى بد دهان را از بین مى‌برد و سوخته میوه آن با روغن، خضابى است که موهاى سفید را مشکى مى‌کند.[11]
بیشتر بخوانید: معرفی انجیر و خواص درمانی آن
خواصّ طبى انجیر:[12]
انجیر از نظر طبّ ایرانى، گرم و تر است.ـ انجیر، تعریق بدن را زیاد مى‌کند.
ـ ادرارآور است.
ـ حرارت بدن را کاهش مى‌دهد.
ـ چاق‌کننده است و براى آن‌ها‌یى که مى‌خواهند وزن اضافه کنند و یا بیمارانى که دوره نقاهت خود را مى‌گذرانند، بسیار مفید است؛ بدین منظور مى‌توان آن را با شیر گاو و شیر سویا مخلوط و بین غذا میل کرد.
ـ انجیر، یبوست را برطرف مى‌کند و یکى از بهترین میوه‌ها براى تمیز کردن روده بزرگ و رفع یبوست است. در قدیم براى از بین بردن یبوست، از شربت انجیر استفاده مى‌کردند.
ـ براى درمان ناراحتى‌هاى سینه، حدود بیست گرم خرما، عناب، انجیر خشک و مویز را با هم مخلوط و آسیاب کنید؛ سپس این پودر را با یک لیتر آب بجوشانید تا حجم آن به نصف برسد. از این جوشانده مى‌توان به مقدار سه فنجان در روز مصرف کرد.
ـ جوشانده انجیر خشک، درمان‌کننده التهاب مجارى دستگاه تنفسى، کلیه، ذات‌الریه، ذات‌الجنب، سرخک، مخملک و آبله است.
ـ جوشانده غلیظ انجیر خشک براى رفع سرماخوردگى بسیار مفید است.
ـ براى برطرف کردن سیاه‌سرفه، برونشیت و ذات‌الریه، از قهوه انجیر استفاده کنید. براى درست کردن این قهوه، ابتدا انجیر را بو دهید و سپس آن را آسیاب کنید تا به صورت پودر درآید.
ـ انجیر، دستگاه هاضمه را تقویت مى‌کند.
ـ انجیر براى درمان سوءهاضمه، مفید است.
ـ سوپ انجیر بسیار مقوّى است و براى افزایش شیر در زنانِ شیرده، مفید است. براى تهیه این سوپ، انجیر کمى نارس را با گوشت بپزید.
ـ براى برطرف کردن ورم گلو، پنجاه گرم انجیر زرد را در پانصد گرم شیر بریزید و مدت پانزده دقیقه بگذارید بجوشد؛ سپس آن را غرغره کنید و مقدارى از آن را نیز بنوشید. مى‌توانید آن را با عسل هم شیرین کنید.
ـ جوشانده انجیر خشک در شیر، براى درمان آنژین، ورم لثه و ورم مخاط دهان نیز مؤثر است.
ـ یکى از داروهاى بسیار مؤثر براى درمان آرتروز و درد مفاصل، مخلوط شیر بز و انجیر سیاه است. این مخلوط، سموم مختلف را از بدن خارج مى‌کند و درد را از بین مى‌برد.
ـ انجیر را مى‌توان همراه با میوه‌هاى دیگر مصرف کرد، ولى انجیر با میوه‌هاى اسیدى، مانند پرتقال و گریپ‌فروت سازگار نیست.
ـ انجیر براى افرادى که قند خونشان پایین مى‌آید و یک‌باره احساس ضعف مى‌کنند، مناسب است، زیرا قند آن به سرعت در روده کوچک جذب مى‌شود.
ـ خوردن انجیر باعث افزایش نیروى جنسى مى‌شود.
ـ انجیر، تقویت‌کننده کبد است.
ـ اگر ترشح ادرار کم باشد، خوردن انجیر باعث ازدیاد آن (کم‌خونى) مى‌شود.
ـ براى برطرف کردن ورم بناگوش و دمل‌ها، ضمادى از انجیر خشک با آرد جو و گندم درست کنید و روى ورم یا دمل بگذارید.
ـ دمکرده انجیر با شنبلیله، براى سینه‌درد و رفع خراش سینه مفید است.
ـ براى رفع ورم طحال، انجیر را به مدت نُه روز در سرکه طبیعى خیس کنید و هر روز پنج عدد آن را با سرکه بخورید.
ـ انجیر ضد سرطان است.
ـ انجیر در معالجه بیمارى‌هاى پوستى، مؤثر است.
نمایش پی نوشت ها:
[1]. دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص191.
[2]. همان.
[3]. دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص191.
[4]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص376، ح1251؛ بحارالانوار، ج66، ص186، ح4؛ الفردوس، ج3، ص243، ح4716 و کنزالعمّال، ج10، ص44، ح28280.
[5]. «نقرس، ورمى است همراه با درد که در مفاصل پایین پا و انگشتان، بروز مى‌کند»؛ مجمع‌البحرین، ج3، ص1823.
[6]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص377، ح1254 و بحارالانوار، ج66، ص186، ح6.
[7]. دائرة‌المعارف بزرگ طب اسلامى، ج1، ص275.
[8]. طبّ الأئمّة لابنی‌بسطام، ص137 و بحارالانوار، ج66، ص186، ح3.
[9]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص376، ح1252.
[10]. دائرة‌المعارف بزرگ طب اسلامى، ج1، ص273، به نقل از: فارماکوگرافیاى هند، ج3 ص342.
[11]. همان، ص275.
[12]. به نقل از: دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص192.
کتابنامه:
ـ قرآن کریم.
ـ جمعى از نویسندگان، کتب طبى انتزاعى، بی‌جا، ناشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان، بی‌تا.
ـ حاجى‌شریف، احمد، اسرار گیاهان دارویى، تهران: حافظ نوین، چهارم، 1386.
ـ دریایى، محمد، دانش‌نامه طب اهل‌بیت(ع) بر اساس طب الأئمه(ع)، تهران: پیام کتاب، اول، 1388.
ـ صانعى، صفدر، همیشه لاغر و سلامت باشید، تهران: حافظ نوین، دوم، 1386.
ـ عباس‌نژاد، محسن، قرآن و طب، مشهد: مؤسسه انتشاراتى بنیاد پژوهش‌هاى قرآنى حوزه و دانشگاه، اول، 1385.
ـ محمدى‌رى‌شهرى، محمد، دانش‌نامه احادیث پزشکى، قم: دار‌الحدیث، ششم، 1385.
ـ مفضل‌بن‌عمر، توحید مفضل؛ شگفتی‌هاى آفرینش، ترجمه: نجفعلى میرزایى، قم: هجرت، پنجم، 1377.
ـ میرحیدر، حسین، معارف گیاهى، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، هفتم، 1385.
ـ ا‌بن‌بابویه، محمد‌‌بن‌‌على(شیخ صدوق)، علل الشرائع، ترجمه: محمدجواد ذهنى تهرانى، قم: انتشارات مؤمنین، اول، 1380ش.
ـ ا‌بن‌بابویه، محمد‌‌بن‌‌على(شیخ صدوق)، الخصال، قم: جامعه مدرسین، اول، 1382ش.
ـ پاداش نیکی‌ها و کیفر گناهان (ترجمه ثواب الأعمال)، قم: دفتر انتشارات اسلامی، اول، 1381ش.
ـ من لا یحضره الفقیه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، اول، 1367ش.
ـ عیون أخبار الرضا(ع)، تهران: نشر صدوق، اول، 1378ق.
ـ احمد‌‌بن‌‌محمد‌‌بن‌خالد، المحاسن، قم: دار الکتب الاسلامیه، دوم، 1371ق.
ـ بروجردى، آقاحسین، منابع فقه شیعه (ترجمه جامع الأحادیث الشیعه)، ترجمه: عده‌اى از فضلا، تهران: فرهنگ سبز، اول، 1386.
ـ پاینده، ابو‌القاسم، نهج‌الفصاحه، تهران: دنیای دانش، چهارم، 1382ش.
ـ تمیمى آمدى، عبد‌الواحد بن محمد، تصنیف غرر‌الحکم و درر‌الکلم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، اول، 1366ش.
ـ تمیمى آمدى، عبد‌الواحد بن محمد، غرر‌الحکم و درر‌الکلم، تحقیق و تصحیح: سیدمهدى رجائى، قم: دار الکتاب الإسلامی، دوم، 1410ق.
ـ حلوانى، حسین‌‌بن‌‌محمد‌‌بن‌‌حسن‌‌بن‌نصر، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، قم: بنیاد امام مهدی(ع)، اول، 1408ق.
ـ حمیرى، عبدالله‌‌بن‌‌جعفر، قرب الإسناد، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1413ق.
ـ دیلمى، حسن‌‌بن‌‌محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب، قم: شریف الرضی، اول، 1412ق.
ـ قطب‌الدین راوندى، سعید‌‌بن‌‌هبة‌الله، الدعوات، قم: انتشارات مدرسه امام مهدى(ع)، 1407ق.
ـ محمدی ری‌شهری، محمد، منتخب میزان‌الحکمه، قم: دار الحدیث، 1387.
ـ حر عاملى، محمد‌‌بن÷حسن، وسائل‌الشیعه، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1409ق.
ـ طبرسى، حسن‌‌بن‌فضل، مکارم الأخلاق، تهران: دوم، 1365ش.
ـ طوسى، محمد‌بن‌‌حسن، الأمالی، قم: دار‌الثقافه، اول، 1414ق.
ـ کراجکى، محمد‌‌بن‌‌على، گنجینه معارف شیعه إمامیه (ترجمه کنز‌الفوائد و التعجب)، تهران: فردوسی، اول، بى‌تا.
ـ کلینى، محمد‌‌بن‌‌یعقوب‌‌بن‌‌اسحاق، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چهارم، 1407ق.
ـ کوفى اهوازى، حسین‌‌بن‌سعید، زاهد کیست؟ وظیفه‌اش چیست؟ (ترجمه الزهد)، قم: نور السجاد(ع)، اول، 1387ش.
ـ مجلسى، محمد‌باقر، بحار‌الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث علمی، دوم، 1403ق.
ـ مجلسى، محمدتقى‌بن‌مقصودعلى، لوامع صاحبقرانى (مشهور به شرح فقیه)، قم: اسماعیلیان، دوم، 1414ق.
ـ نورى، حسین‌‌بن‌‌محمدتقى مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1408ق.
