در قسمت قابل خوردن سیب، «پکتین» به صورت پکتات سدیم وجود دارد. در سیبِ رسیده، پنجاه درصد مواد غیر‌پروتئینى را «اسپاراژین» تشکیل مى‌دهد. در برگ‌هاى سیب، در حدود یک درصد گلوکزید فلورى زین و در تخم آن، علاوه بر «آمیگدالین»، «گلوکزید فلورى زین» وجود دارد.
تعداد کلمات 2782/ تخمین زمان مطالعه 14 دقیقه
ترکیب شیمیایى سیب
در برگ‌هاى سیب، در حدود یک درصد گلوکزید فلورى زین و در تخم آن، علاوه بر «آمیگدالین»، «گلوکزید فلورى زین» وجود دارد. در بررسى‌هاى علمى در برگ سیب، وجود یک مادّۀ ضد باکترى به نام «فلورتین»[1] وجود دارد. این مادۀ ضد باکترى، از رشد باکترى‌هاى گرام مثبت و گرام منفى جلوگیرى مى‌کند. در میوۀ رسیدۀ سیب، مقدار قابل ملاحظه‌اى هیدرات کربن و قندهایى از نوع فروکتوز، گلوکز و سوکروز وجود دارد. در دانه‌هاى سیب، هورمون رشد و نمو یافت مى‌شود.در قسمت قابل خوردن سیب، «پکتین» به صورت پکتات سدیم وجود دارد. در سیبِ رسیده، پنجاه درصد مواد غیر‌پروتئینى را «اسپاراژین» تشکیل مى‌دهد.
در پوست سیب، ویتامین‌هاى مختلفی وجود دارد و عمدتاً عبارتند از: تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین، اسیداسکوربیک، اسیدلاکتیک، اسیدسوسکینیک و بیشتر اسیدهاى سیب، اسیدمالیک است.
در سیب کلسیم، آهن، سدیم، پتاسیم، ویتامین A و C و فسفر وجود دارد. در سیب، آنزیم‌هاى آمیلاز، پروتئاز، پروکسى‌داز، الکل‌هاى متیلیک، اتیلیک، پروپیلیک و بوتیلیک به اثبات رسیده است.
خواصّ درمانىِ سیب
دم‌کردۀ پوست درخت سیب به عنوان تب‌بُر، در موارد تب‌هاى نوبه‌اى، تب‌هاى صفراوى و مالاریا تجویز مى‌شود. ریشۀ درخت سیب، خواب‌آور و ضدّ کرم است. میوه‌اش ضد اسهال، مدرّ و آرام‌بخش است. توصیه مى‌شود، سیب را شسته و با پوست میل کنند، چراکه مواد مؤثر آن، بیشتر در پوست میوه وجود دارد. هم‌چنین سیب، عطش را فرونشانده و براى اسهال مفید است.[2]
خواصّ سیب در روایات
امام على(ع) می‌فرمایند: «کُلُوا التُّفّاحَ فَإِنَّهُ یَدبَغُ المَعِدَةَ»؛[3] سیب بخورید، که معده را مى‌پالاید.امام صادق(ع) می‌فرمایند: «التُّفّاحُ نَضوحُ المَعِدَةِ»؛[4] سیب، پالاینده و خوش‌بوکنندۀ معده است.
براى رفع بدبویىِ دهان نیز مى‌توان یک ربع ساعت، جعفرى جویده و تفاله‌هاى آن را بیرون اندازید و یا یک سیب درختى را خوب جویده و میل کنید.[5]
امام صادق(ع) هم‌چنین می‌فرمایند:
أطعِموا مَحمومیکُمُ التُّفّاحَ؛ فَما مِن شَی‌ءٍ أنفَعَ مِنَ التُّفّاحِ؛[6] به تب‌داران خود، سیب بدهید، چراکه هیچ چیز، سودمندتر از سیب نیست.
دُرُست‌بن‌ابى‌منصور می‌گوید:
مفضل‌بن‌عمر، مرا با هدیه‌هایى نزد امام صادق(ع) فرستاد. در روزى تابستانى و در حالى که سینى‌اى از سیبِ سبز نزد امام صادق(ع) بود، بر ایشان وارد شدم. به خداوند سوگند، بى‌درنگ به او گفتم: فدایت شوم! آیا در حالى که مردم، این را خوش نمى‌دارند، از آن مى‌خورى؟ در حالى که گویا مرا از دیرباز مى‌شناخته است، به من فرمود: «همین امشب تب‌دار شدم. کسى فرستادم و آن را نزد من آوردند و آن را خوردم. آن، تب را ریشه‌کن مى‌سازد و حرارت را فرو مى‌نشاند.» من به سوى نزدیکان خویش بازگشتم و دیدم آنان تب دارند. به آن‌ها سیب دادم و تب را از آنان ریشه‌کن ساختم.[7]
زیاد‌بن‌مروان می‌گوید: مردم مکه، به وبایى گرفتار شدند. به امام کاظم(ع) نامه نوشتم؛ ایشان در پاسخ نوشتند: «کُلِ التُّفّاحَ»؛[8] سیب بخور!
خواصّ خوردن سیب در حالت ناشتا یا در سحرگاهان
پیامبر خدا(ص) در این باره می‌فرمایند: «کُلُوا التُّفّاحَ عَلَى الرِّیقِ؛ فَإِنَّهُ نَضوحُ المَعِدَةِ»؛[9] سیب را ناشتا بخورید، چراکه تمیزکنندۀ معده است.ایشان هم‌چنین فرمودند: «چهار چیز، عمر را مى‌افزاید: ... و خوردن سیب در سحرگاهان.» [10] [11]
محققانِ میوه‌درمانى مى‌گویند: خوردن سیب، کلسترول را در خانم‌ها بیشتر از آقایان کاهش مى‌دهد. سیب، مقوّى مغز است و به همین جهت، مصرف آن براى افرادى که کارهاى فکرى مى‌کنند، بسیار مفید است؛ به علاوه، تحقیقات جدید نشان مى‌دهد، مصرف سیب با پوست، خاصیت ضدّ سرطانى دارد و هرکس هر روز ناشتا یک عدد سیب میل کند، بیمارى و پیرى را از خود دور ساخته است. هرکس صبح ناشتا یک عدد سیب بخورد، بهترین داروى تصفیۀ خون را مصرف کرده است و براى معالجۀ تورم ریه‌ها و روده‌ها و دردهایى که منشأ روماتیسمى دارند، باید جوشاندۀ سیب و شیرین‌بیان مصرف شود. براى تهیۀ این جوشانده باید دو یا سه عدد سیب را قطعه قطعه کنید و با پوست یک ربع ساعت در یک لیتر آب داغ بجوشانید و یک قاشق مرباخورىِ شیرین‌بیان (Reglisse) هم به آن اضافه کنید و سپس میل نمایید.[12]
بوییدن سیب پیش از خوردن
امام باقر(ع) فرمودند:هنگامى که خواستى سیب بخورى، آن را ببوى و سپس بخور! اگر این کار را انجام دادى، هر درد و عارضه‌اى از تنت بیرون مى‌رود و همۀ آنچه از سوى ارواح، در انسان ایجاد مى‌شود، فرومى‌نشیند.[13]
محققان دانشگاه «ییل» به این نتیجه رسیده‌اند که بوییدن عطرِ سیب‌هایى با گونه‌هاى مختلف، در کاهش فشار خون تأثیر مثبت داشته و آرام‌بخش است.[14]
مکروه بودن خوردنِ سیب ترش برای تازه‌عروس
پیامبر خدا(ص) در این باره می‌فرمایند:عروس را در هفتۀ اولش از: شیر، سرکه، گشنیز و سیبِ ترش بازدار، زیرا از این چهار چیز، زهدان، سترون و سرد مى‌شود... و پلاسى افتاده در گوشۀ خانه، از زنى که بچه نمى‌آورد، بهتر است... سیب ترش نیز حیض شدن زن را قطع مى‌کند و این براى وى یک بیمارى مى‌شود.[15]
بیشتر بخوانید: معرفی سیب و خواص درمانی آن
خواصّ پزشکی سیب
سیب داراى ویتامین‌هاىA ،B و C است و از جمله میوه‌هایى است که در چهار فصل سال، در میوه‌فروشى‌ها یافت مى‌شود.امام کاظم(ع) می‌فرمایند:
التُّفّاحُ یَنفَعُ مِن خِصالٍ عِدَّةٍ: مِنَ السَّمِّ وَ السِّحرِ وَ اللَّمَمِ یَعرِضُ مِن أهلِ الأَرضِ وَ البَلغَمِ الغالِبِ و لَیسَ شَی‌ءٌ أسرَعَ مِنهُ مَنفَعَةً؛[16] سیب براى چند چیز سودمند است؛ براى: زهر، افسون، دیوانگى‌اى که از سوى ساکنان زمین[17] به کسى مى‌رسد، و بلغمى که چیرگى یافته است. هیچ چیزى زودتر از آن، اثر نمى‌بخشد.
پروفسور حاجبى مى‌نویسد:
اسیدسیتریک موجود در سیب، براى هضم مواد غذایى و دفع سمومات مؤثر است. این اسید همراه با پتاسیم موجود در آن، سموم زیان‌بخشى چون اوره، اسیداوریک و مواد زاید صفراوى را دفع مى‌کند و به همین اعتبار، براى درمان بیمارى‌هاى کبدى، روماتیسم و نقرس در زمرۀ داروهاى مفید قرار دارد. و از آن‌جا که میزان ویتامین‌هاى گروه «ب» در سیب زیاد است، میوۀ مزبور در تقویت و تسکین اعصاب، اثرى شگفت دارد و افراد ناراحت و عصبى‌مزاج مى‌توانند با مصرف سیب، ناراحتى‌هاى خود را برطرف کنند.
دکتر «مورو هایدلبرگ» سیب را در درمان اسهال کودکان، به عنوان دارویى درمان‌گر تجویز و توصیه مى‌کند. طرز استفادۀ آن بدین قرار است: در تمام مدتى که کودک مبتلا به اسهال است، فقط سیبِ رنده‌شده به او بدهند و هم‌چنین دربارۀ کسانى که دچار اختلالات غدد تیروئید و ورم حاد یا مزمن (کولیت) رودۀ بزرگ هستند، مى‌توانند براى رفع آن، از سیبِ رنده‌شده استفاده کنند. نیز کسانى که دچار سرماخوردگى و رطوبت بدن و عرق دست و پا مى‌شوند، اگر سه روز رژیم سیب بگیرند و غیر از سیب، غذاى دیگرى میل نکنند و به همراه آن چاى سبز کم‌رنگ میل کنند، به راحتى درمان خواهند شد، زیرا سیب بهترین دارو و مناسب‌ترین غذا براى بیماران مبتلا به زکام و سرماخوردگى است.
دکتر «لئونس کارلیه» دربارۀ خواصّ درمانىِ سیب مى‌نویسد:
سیب، دهان را ضدّعفونى مى‌کند. اسیداوریک و دیگر سمومِ جمع‌شده در بدن را حل کرده و غدد بزاقىِ دهان و ترشحىِ معده را تقویت مى‌کند؛ به همین جهت، مصرف آن براى اشخاص کم‌تحرّک بسیار مفید است.
دکتر «لکلرک» معتقد است:
سیب به سبب وجود مازو و املاح پتاسیم و اسیدهاى آمینه، از تشکیل اسیداوریک در بدن جلوگیرى مى‌کند و از ازدیاد گلبول‌هاى سفید خون جلوگیرى کرده و بدین ترتیب، از ایجاد اسیداوریک حاصل از تجزیۀ گلبول‌هاى سفیدِ اضافى هم ممانعت مى‌کند.
دکتر «گیلورد هاوزر» مى‌گوید:
پزشک جوانى مبتلا به یرقان شده بود و از خوردن هر غذایى اکراه داشت؛ تا این‌که روزى یک تکه سیب قرمز را به دهان گذاشت و این رژیم را ادامه داد تا بهبود یافت.
دکتر غیاث‌الدین جزایرى معتقد بود:
هرکس سیب را با پوست بخورد، از یبوست و تنبلى روده و کبد نجات خواهد یافت. اگر یک تکه سیب را روى محلّ گزیدگى نیش عقرب یا زنبور بمالید، به درمان فورى آن کمک مؤثرى مى‌کند.
محققان دانشگاه «کونک تى کت» اعلام کردند:
خوراندن عصارۀ سیب به کودکانِ سیزده تا 31 ماهه که دچار اسهال مزمن هستند، ممنوع است و دربارۀ خوراندن سیب به نوزادان باید با پزشک مشورت شود [شایان ذکر است، سیب قرمز قابض و سیب زرد ملیّن است].
تحقیقات پزشکی نشان مى‌دهد:
ـ مصرف سیب، امکان ابتلا به بیمارى‌هاى قلبى را کاهش مى‌دهد؛
ـ چون قسمت عمدۀ مواد مفید سیب در پوست و زیر پوست آن قرار دارد، توصیه مى‌شود سیب با پوست مصرف شود؛ البته مشروط بر این‌که از عدم آلودگى پوست سیب با موادّ نامناسب شیمیایى اطمینان حاصل شود؛
ـ در قدیم در فرانسه، سیب را با روغن حیوانى یا روغن نباتى مخلوط مى‌کردند و روى زخم و جراحات مختلف قرار مى‌دادند و کلمۀ پماد «Pomade» از کلمۀ «Pome» به معناى سیب گرفته شده است؛
ـ جالب است بدانید، در کشور نیوزلند هنگامى که بانوان به ششمین ماه باردارى خود وارد مى‌شوند، مصرف میوه‌جات، به‌ویژه سیب را در رأس برنامه‌هاى غذایى خود قرار مى‌دهند و معتقدند، با این رژیم داراى فرزندان زیبا خواهند شد که از نظر علمى نیز به اثبات رسیده است؛
ـ آبِ سیب، صددرصد خواص خود سیب را ندارد، زیرا مقدار زیادى از فیبر و مادۀ «کوئرستین» سیب، به آبِ آن منتقل نمى‌شود؛ لذا براى استفادۀ کامل از خواص سیب باید آن را کامل مصرف کرد. سیب غالباً، اشتها را کم مى‌کند و در کودکانِ کم‌سن‌و‌سال ممکن است ایجاد اسهال کند؛
ـ یک‌چهارم از یک سیب متوسط، ماده‌اى به نام «پکتین» است که میزان کلسترول LDL خون را از طریق کاهش جذب چربى، کم مى‌کند. هم‌زمان، پکتین میزان کلسترول HDL یا کلسترول خوبِ بدن را که به مصرف تولید هورمون‌ها مى‌رسد، افزایش مى‌دهد که افزایش HDL باعث کاهش خطر بیمارى‌هاى قلبى مى‌شود؛
ـ بیماران کبدى و کسانى که دچار بیمارى دیابت هستند، با مصرف سیب مى‌توانند بهبود یافته و درمان شوند، اما باید توجه داشت که خوردن دانه‌هاى سیب به مقدار زیاد، سمّى است؛
ـ سیب باعث ثبات قند خون مى‌شود که به این ترتیب، براى افراد مبتلا به بیمارى دیابت یا افراد با قند خون پایین (هیپوگلیسمیک‌ها) مفید است؛ البته اگر به مقدار متعادل مصرف شود؛
ـ کسانى که زیاد سیب مى‌خورند، کمتر دچار سرماخوردگى یا عفونت‌هاى قسمت‌ها‌ى فوقانى دستگاه تنفسى شده و عموماً کمتر بیمار مى‌شوند. برخى بر این باورند که آب سیب، ویروس‌هاى عفونت‌زا را مى‌کشد؛
ـ سیبِ پخته، در رفع بى‌خوابى مفید است و سیب خام یا پخته هم مانع تشکیل اسیداوریک در بدن مى‌شود؛ از این جهت، مصرف آن در درمان روماتیسم، نقرس، تصلّب شرایین، اگزماهاى مزمن، چاقى، بواسیر و بیمارى‌هاى پوست بسیار مفید است؛
ـ شیرۀ سیب، اثر بسیار مفیدى در سرماخوردگى، گرفتگى صدا، سرفه، بیمارى‌هاى سینه و حالات عصبى دارد؛
ـ مصرف سیب در بهبود ورم حاد و مزمن روده‌ها اثر مفیدى دارد؛ به همین جهت، مصرف سیب خام براى رفع این عوارض، به‌خصوص در اطفال و براى درمان بیمارى‌هایى چون اسهال‌هاى خونى (دیسانترى)، حصبه، شبه‌حصبه و ورم رودۀ بزرگ توصیه مى‌شود. امروزه از گرد خشک‌شدۀ سیب، غذاى مطبوعى به نام آلپونا (Alpona) به دست مى‌آورند که هر صد گرم آن، معادل یک کیلو سیب تازه است؛
ـ پوست خشک‌شدۀ سیب، در درمان ورم مفاصل، روماتیسم، نقرس و ناراحتى‌هاى کلیوى بسیار مفید است؛
ـ دم‌کردۀ گل سیب، داروى سرفه و تورم مجراى تنفسى است؛
ـ سیب، داروى خوبى براى درمان زخم است؛ بدین منظور سیب را رنده کنید و روى زخم بگذارید؛
ـ پوست سیب را مانند چاى دم کنید و بیاشامید. این چاى بهترین دارو براى کلیه است؛
ـ آب سیب را با آب‌میوه‌گیرى در منزل تهیه کنید و فوراً آن را بنوشید، زیرا در اثرِ ماندن، آنزیم‌هاى خود را از دست مى‌دهد؛
ـ سیب براى درمان تنگى نفس، بسیار مفید است؛
ـ آب سیب براى زیبایى پوست مفید است؛ به‌خصوص براى از بین بردن چین و چروک صورت بسیار مؤثر است. بدین منظور، آب سیب را صبح و شب روى پوست گردن و صورت بمالید و ماساژ دهید؛ البته همیشه از آب سیب تازه استفاده کنید؛
ـ دم‌کردۀ شکوفۀ درخت سیب به مقدار سی گرم در یک لیتر آب، انواع سرفه را آرام مى‌کند و در این مورد، شکوفۀ تازه و خشک‌شدۀ سیب، یک‌سان عمل مى‌کند. دم‌کردۀ پوستِ درختِ سیب به عنوان تب‌بر و در موارد تب‌هاى نوبه، تب مالاریا و تب‌هاى صفراوى تجویز شده است؛
ـ سیبِ پخته براى لطافت پوست مفید است؛ سیب را بپزید، سپس لِه و با شیر مخلوط کنید و این مخلوط را به صورت نیمه‌گرم، روى پوست بگذارید و پس از چند دقیقه آن را بردارید.[18]
درمان با سیب
محمد‌بن‌فیض به امام صادق(ع) گفت: کسى از ما که بیمار مى‌شود، درمان‌گران، او را به پرهیز، توصیه مى‌کنند. امام(ع) فرمود:
لکِنّا اهل‌بیت لا نَحتَمی إلّا مِنَ التَّمرِ و نَتَداوى بِالتُفّاحِ وَ الماءِ البارِدِ؛[19] اما ما خاندان، جز از خرما، پرهیز نمى‌کنیم و [بیماران خویش را] با سیب و آب سرد، درمان مى‌کنیم.
هم‌چنین از ایشان روایت شده است:
لَو یَعلَمُ النّاسُ ما فِی التُّفّاحِ ما داوَوا مَرضاهُم إلّا بِهِ ألا و إنَّهُ أسرَعُ شَی‌ءٍ مَنفَعَةً لِلفُؤادِ خاصَّةً و إنَّهُ نَضوحُهُ؛[20] اگر مردم مى‌دانستند در سیب چیست، بیمارانشان را جز به آن، درمان نمى‌کردند. بدانید که سیب، به‌ویژه، سودمندترین چیز براى قلب و مایۀ شست‌وشوى آن است.
خواصّ دیگر سیب
ـ سیب، میوۀ قلیایى و تمیزکنندۀ بدن است و به علت دارا بودن پکتین زیاد، آب اضافى بدن را خارج مى‌کند.ـ سیب را مى‌توان براى برطرف کردن اسهال، حتى براى کودکان به کار برد؛ بدین منظور، سیب را باید رنده و استفاده کرد.
ـ سیبِ پخته‌شده براى آن‌ها‌یى که رودۀ تنبل دارند، بسیار مفید است. براى پختن سیب، آن را تکه تکه کنید و با آب روى آتشِ ملایم بپزید؛ البته حتماً از ظرف مسى یا شیشه‌اى استفاده کنید، زیرا به این طریق، پکتین و ویتامین‌هاى آن حفظ مى‌شود.
ـ شربتِ سیب، بهترین دارو براى درمان سرفه و گرفتگى صداست. براى تهیۀ شربت سیب، یک کیلو سیب را بشویید، با پوست قطعه قطعه کنید و در یک لیتر آب بپزید؛ سپس آن را با پارچۀ نازکى صاف کنید، مقدارى عسلِ طبیعى به آن اضافه کنید و دوباره روى آتشِ ملایم قرار دهید تا قوام بیاید؛ سپس آن را از روى آتش بردارید. روزى سه ـ چهار فنجان از این شربت را بنوشید.
ـ مقدار آهن سیب زیاد نیست، ولى سیب این خاصیت را دارد که بدن را قادر مى‌سازد تا آهن موجود در غذاهاى دیگر را جذب کند.
ـ سیب داراى مقدار زیادى کلسیم است و کلسیمِ سیب، به بدن کمک مى‌کند تا کلسیم غذاهاى دیگر را نیز جذب کند.
ـ سیب پنجاه درصد بیشتر از پرتقال، ویتامین A دارد؛ ویتامین A، ضدّ سرماخوردگى است و هم‌چنین براى رشد و نمو بدن، سلامت چشم و جلوگیرى از شب‌کورى بسیار مؤثر است.
ـ خوردن سیب، یبوست را برطرف مى‌کند و براى خستگىِ مفرط مفید است.
ـ جوشاندۀ پوست درخت سیب، درمان تب‌هاى نوبه‌اى، تب مالاریا و تب‌هاى صفراوى است.
ـ دم‌کردۀ برگ درخت سیب، ادرارآور و درمان‌کنندۀ التهاب کلیه و مثانه است.
ـ سیبِ پخته، ملیّن است و هم‌چنین براى رفع بى‌خوابى، داروى مؤثرى است.
ـ سیب، مانع تشکیل اسیداوریک در بدن مى‌شود؛ بنابراین خوردن آن درمان‌کنندۀ نقرس، رماتیسم و تصلّب شرایین است.
ـ نوشیدن آب سیب، داروى مؤثرى براى درمان سرماخوردگى و گرفتگىِ صدا و سرفه است.
ـ در شرایطى که بدن اسیدى شده است، مانند: اختلالات کبدى و کیسۀ صفرا، بیمارى‌هاى اعصاب، ناراحتى‌هاى پوستى، نقرس و روماتیسم، خوردن سیب بسیار مفید است.
ـ سیب، تقویت‌کنندۀ کبد و اشتهاآور است.
ـ سیب براى درمان تنگى نفس بسیار مفید است؛ حتى بوییدن سیب نیز این خاصیت را دارد.
ـ سیبِ پخته، تقویت‌کنندۀ معده و کبد و دفع‌کنندۀ سودا و سموم بدن است.
ـ سیب، حرارت را از بدن خارج مى‌سازد.
ـ سیب را رنده کنید و در دستمال تمیز نازک بپیچید و روى چشم بگذارید؛ درد چشم را برطرف مى‌کند.
ـ سیب را در خمیر بپیچید و روى آتش کباب کنید؛ داروى مؤثرى در رفع اسهال خونى، سل، تنگى نفس و لاغرى است.
ـ جوشاندۀ پوست سیب، درمان‌کنندۀ درد مفاصل، روماتیسم، نقرس و ناراحتى‌هاى کلیه است؛ هم‌چنین این جوشانده، دستگاه هاضمه را تقویت مى‌کند.
ـ سیب، کلسترول خون را پایین مى‌آورد. آن‌ها‌یى که کلسترول بالایى دارند، حتماً باید روزانه دو یا سه سیب بخورند.
ـ خوردن سیب حتى براى آن‌ها‌یى که بیمارى قند دارند مفید است، زیرا قند خون را بالا نمى‌برد.
ـ خوردن سیب، فشار خون را پایین مى‌آورد؛ حتى بوییدن سیب، باعث پایین آمدن فشار خون مى‌شود.
ـ کسانى که مى‌خواهند لاغر شوند، حتماً باید سیب را با پوست بخورند، زیرا ثابت شده است شخص پس از خوردن سیب با پوست، احساس سیرى مى‌کند، چراکه سیب قند خون را تا مدتى ثابت نگه مى‌دارد.
ـ عصارۀ سیب، ویروس‌ها را از بین مى‌برد. دانشمندان دریافته‌اند کسانى که بیشتر سیب مى‌خورند، کمتر به سرماخوردگى و بیمارى‌هاى تنفسى مبتلا مى‌شوند.
ـ سیب، داروى ضد سرطان است.
ـ دم‌کردۀ گل سیب، داروى سرفه و تورم مجارى تنفسى است.
ـ سیب، داروى خوبى براى درمان زخم است؛ بدین منظور سیب را رنده کنید و روى زخم بگذارید.
ـ سیب، بهترین دارو براى سوءهاضمه است، زیرا مقدار زیادى پکتین دارد.
ـ آب سیب را حتى مى‌توان براى تنقیه استفاده کرد؛ این تنقیه براى بیمارى‌هاى روده، بسیار مؤثر است.[21]
نمایش پی نوشت ها:
[1]. PHLORETIN.
[2]. همیشه لاغر و سلامت باشید، ص192.
[3]. الکافی، ج6، ص357، ح11.
[4]. الکافی، ج6، ص355، ح1، المحاسن، ج2، ص370، ح2295 و ح2294، ص612، ح10، تحف‌العقول، ص101، الجعفریّات، ص244، دعائم الإسلام، ج2، ص113، ح373 و بحارالانوار، ج66، ص168، ح6.
[5]. دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص231.
[6]. الکافی، ج6، ص357، ح10؛ المحاسن، ج2، ص368، ح2287؛ طبّ الأئمّة لابنی‌بسطام، ص63 و بحارالانوار، ج62، ص93، ح3.
[7]. الکافی، ج6، ص355، ح3؛ المحاسن، ج2، ص368، ح2288 و 2289؛ مکارم‌الأخلاق، ج1، ص374، ح1245و بحارالانوار، ج62، ص93، ح5.
[8]. الکافی، ج6، ص356، ح5؛ المحاسن، ج2، ص369، ح2290 و بحارالانوار، ج66، ص173، ح26.
[9]. مکارم‌الأخلاق، ج1، ص375، ح1248 و بحارالانوار، ج66، ص177، ح37
[10]. المواعظ العددیّة، ص211.
[11]. براى دیدن متن کامل این حدیث، رک: إرشادات طبیّة متفرقه، ج1، ص101.
[12]. دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص230.
[13]. طبّ الأئمّة لابنی‌بسطام، ص135 و بحارالانوار، ج66، ص175، ح33.
[14]. دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص231.
[15]. من لایحضره الفقیه، ج3، ص552، ح4899؛ علل‌الشرائع، ص515، ح5؛ الاختصاص، ص132و بحارالانوار، ج103، ص280، ح1.
[16]. الکافی، ج6، ص355، ح2.
[17]. «مقصود، جِنّیانند»؛ مرآة‌العقول، ج22، ص195.
[18]. دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص232.
[19]. الکافی، ج8، ص291، ح441 و ج6، ص356، ح9؛ المحاسن، ج2، ص368، ح2285، علل‌الشرائع، ص464، ح11، طبّ الأئمّة لابنی‌بسطام، ص59؛ مکارم‌الأخلاق، ج1، ص374، ح1247و بحارالانوار، ج62، ص140، ح2.
[20]. طبّ الأئمّة لابنی‌بسطام، ص135و53؛ الکافی، ج6، ص357، ح10؛ المحاسن، ج2، ص368، ح2286 و بحارالانوار، ج66، ص175، ح33.
[21]. دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع)، ص236.
کتابنامه:
ـ قرآن کریم.
ـ جمعى از نویسندگان، کتب طبى انتزاعى، بی‌جا، ناشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه‌ای قائمیه اصفهان، بی‌تا.
ـ حاجى‌شریف، احمد، اسرار گیاهان دارویى، تهران: حافظ نوین، چهارم، 1386.
ـ دریایى، محمد، دانش‌نامۀ طب اهل‌بیت(ع) بر اساس طب الأئمه(ع)، تهران: پیام کتاب، اول، 1388.
ـ صانعى، صفدر، همیشه لاغر و سلامت باشید، تهران: حافظ نوین، دوم، 1386.
ـ عباس‌نژاد، محسن، قرآن و طب، مشهد: مؤسسه انتشاراتى بنیاد پژوهش‌هاى قرآنى حوزه و دانشگاه، اول، 1385.
ـ محمدى‌رى‌شهرى، محمد، دانش‌نامۀ احادیث پزشکى، قم: دار‌الحدیث، ششم، 1385.
ـ مفضل‌بن‌عمر، توحید مفضل؛ شگفتی‌هاى آفرینش، ترجمۀ: نجفعلى میرزایى، قم: هجرت، پنجم، 1377.
ـ میرحیدر، حسین، معارف گیاهى، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى، هفتم، 1385.
ـ ا‌بن‌بابویه، محمد‌‌بن‌‌على(شیخ صدوق)، علل الشرائع، ترجمه: محمدجواد ذهنى تهرانى، قم: انتشارات مؤمنین، اول، 1380ش.
ـ ا‌بن‌بابویه، محمد‌‌بن‌‌على(شیخ صدوق)، الخصال، قم: جامعه مدرسین، اول، 1382ش.
ـ پاداش نیکی‌ها و کیفر گناهان (ترجمۀ ثواب الأعمال)، قم: دفتر انتشارات اسلامی، اول، 1381ش.
ـ من لا یحضره الفقیه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، اول، 1367ش.
ـ عیون أخبار الرضا(ع)، تهران: نشر صدوق، اول، 1378ق.
ـ احمد‌‌بن‌‌محمد‌‌بن‌خالد، المحاسن، قم: دار الکتب الاسلامیه، دوم، 1371ق.
ـ بروجردى، آقاحسین، منابع فقه شیعه (ترجمه جامع الأحادیث الشیعه)، ترجمه: عده‌اى از فضلا، تهران: فرهنگ سبز، اول، 1386.
ـ پاینده، ابو‌القاسم، نهج‌الفصاحه، تهران: دنیای دانش، چهارم، 1382ش.
ـ تمیمى آمدى، عبد‌الواحد‌‌بن‌‌محمد، تصنیف غرر‌الحکم و درر‌الکلم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، اول، 1366ش.
ـ تمیمى آمدى، عبد‌الواحد‌‌بن‌‌محمد، غرر‌الحکم و درر‌الکلم، تحقیق و تصحیح: سیدمهدى رجائى، قم: دار الکتاب الإسلامی، دوم، 1410ق.
ـ حلوانى، حسین‌‌بن‌محمد‌‌بن‌‌حسن‌بن‌‌نصر، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، قم: بنیاد امام مهدی(ع)، اول، 1408ق.
ـ حمیرى، عبدالله‌بن‌‌جعفر، قرب الإسناد، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1413ق.
ـ دیلمى، حسن‌بن‌‌محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب، قم: شریف الرضی، اول، 1412ق.
ـ قطب‌الدین راوندى، سعید‌‌بن‌‌هبة‌الله، الدعوات، قم: انتشارات مدرسه امام مهدى(ع)، 1407ق.
ـ محمدی ری‌شهری، محمد، منتخب میزان‌الحکمه، قم: دار الحدیث، 1387.
ـ حر عاملى، محمدبنحسن، وسائل‌الشیعه، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1409ق.
ـ طبرسى، حسن‌‌بن‌‌فضل، مکارم الأخلاق، تهران: دوم، 1365ش.
ـ طوسى، محمدبنحسن، الأمالی، قم: دار‌الثقافه، اول، 1414ق.
ـ کراجکى، محمد‌‌بن‌‌على، گنجینۀ معارف شیعه إمامیه (ترجمۀ کنز‌الفوائد و التعجب)، تهران: فردوسی، اول، بى‌تا.
ـ کلینى، محمد‌‌بن‌یعقوب‌‌بن‌‌اسحاق، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چهارم، 1407ق.
ـ کوفى اهوازى، حسین‌‌بن‌سعید، زاهد کیست؟ وظیفه‌اش چیست؟ (ترجمۀ الزهد)، قم: نور السجاد(ع)، اول، 1387ش.
ـ مجلسى، محمد‌باقر، بحار‌الأنوار، بیروت: دار احیاء التراث علمی، دوم، 1403ق.
ـ مجلسى، محمدتقى‌بن‌مقصودعلى، لوامع صاحب‌قرانى (مشهور به شرح فقیه)، قم: اسماعیلیان، دوم، 1414ق.
ـ نورى، حسین‌‌بن‌محمدتقى مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آل‌البیت(ع)، قم: مؤسسة آل‌البیت(ع)، اول، 1408ق.
