چکیده:
برخی معتقدند در سراسر تورات آیه ای نمی توان یافت که دلالت داشته باشد خداوند از میان تمام اقوام جهان قوم یهود را برگزیده است، بلکه به عکس آیاتی را می توان یافت که صراحتا می گویند خداوند قوم یهود را از بین اقوامی که در آن سرزمین خاص زندگی می کردند برگزید. حتی آیه ای که معمولا از آن اسفاده انحصارگرایانه می شود، ظهور در خلاف آن دارد.
تعداد کلمات : 1081کلمه / تخمین زمان مطالع 5 دقیقه
برخی معتقدند در سراسر تورات آیه ای نمی توان یافت که دلالت داشته باشد خداوند از میان تمام اقوام جهان قوم یهود را برگزیده است، بلکه به عکس آیاتی را می توان یافت که صراحتا می گویند خداوند قوم یهود را از بین اقوامی که در آن سرزمین خاص زندگی می کردند برگزید. حتی آیه ای که معمولا از آن اسفاده انحصارگرایانه می شود، ظهور در خلاف آن دارد.
تعداد کلمات : 1081کلمه / تخمین زمان مطالع 5 دقیقه
.jpg "برگزیدگی به مثابت موهبت الهی(قسمت اول)")
نویسنده:رضا گندمی نصر آبادی
قرآن و اندیشه برگزیدگی
قرآن از فضیلت و برتری بنی اسرائیل به عنوان نعمتی یاد می کند که پس از آنکه آنها آزار و اذیت و خواری فرعونیان را تحمل کردند به ایشان ارزانی شد. در آیات بسیاری از قرآن به فضیلت و برتری بنی اسرائیل بر جهانیان تصریح شده است. ذکر این نکته شایان توجه است که از دیدگاه قرآن قوم یهود در مقطع زمانی خاصی و آن هم در قلمرو جغرافیایی خودشان بر سایر اقوام برتری یافتند و منزلت و جایگاه ویژه ای پیداا کردند ؛ زیرا اگر منظور از این آیات برتری و فضیلت این قوم در تمام اعصار و بر تمام جهانیان باشد، با آیه ای که امت مسلمان را بهترین امت در میان مردم می داند منافات خواهد داشت. بر این اساس، آیه شریفه « آنان را وارث مشرق ها و مغرب های زمین گرداندیم »، اشاره به وسعت و گستره عظیم سرزمین آنها دارد، زیرا به وضوح می توان دریافت که بنی اسرائیل در آن زمان وارث تمام جهان نبودند، بلکه وارث مشرق ها و مغرب های سرزمین های وسیع و پهناوری شدند.
برخی معتقدند در سراسر تورات آیه ای نمی توان یافت که دلالت داشته باشد خداوند از میان تمام اقوام جهان قوم یهود را برگزیده است، بلکه به عکس آیاتی را می توان یافت که صراحتا می گویند خداوند قوم یهود را از بین اقوامی که در آن سرزمین خاص زندگی می کردند برگزید. حتی آیه ای که معمولا از آن اسفاده انحصارگرایانه می شود، ظهور در خلاف آن دارد. در سفر تثنیه آیه ای با این ضمون وجود دارد که خداوند از بین همه اقوامی که در روی آن زمین ساکن بودند یهود را برگزید. علمای یهود ضمیر اشاره ای را که در این آیه وجود دارد نادیده می انگارند و در نتیجه آن را انحصارطلبانه تفسیر می کنند ؛ غافل از ایکه این آیه به قومی اشاره دارد که در آن سرزمین ساکن بوده اند. آیات قبل نیز مؤید همین معنا است. به طور خلاصه،مضمون آنها این است که خداوند به بنی اسرایل امر می کند که وارد اورشلیم شوند و بت ها و قربانگاه را ویران کنند،و به آنها هشدار می دهد که مبادا بنای دوستی و رفاقت با این قوم بگذارند و دستور می دهد که فقط با یکدیگر معاشرت کنند.
از نظر قرآن،فضیلت و برتری قوم یهود پایدار نماند و به خاطر اعمال ناشایست و خلاف شرعی که انجام دادند از این موهبت الهی محروم شدند.
قرآن از فضیلت و برتری بنی اسرائیل به عنوان نعمتی یاد می کند که پس از آنکه آنها آزار و اذیت و خواری فرعونیان را تحمل کردند به ایشان ارزانی شد. در آیات بسیاری از قرآن به فضیلت و برتری بنی اسرائیل بر جهانیان تصریح شده است. ذکر این نکته شایان توجه است که از دیدگاه قرآن قوم یهود در مقطع زمانی خاصی و آن هم در قلمرو جغرافیایی خودشان بر سایر اقوام برتری یافتند و منزلت و جایگاه ویژه ای پیداا کردند ؛ زیرا اگر منظور از این آیات برتری و فضیلت این قوم در تمام اعصار و بر تمام جهانیان باشد، با آیه ای که امت مسلمان را بهترین امت در میان مردم می داند منافات خواهد داشت. بر این اساس، آیه شریفه « آنان را وارث مشرق ها و مغرب های زمین گرداندیم »، اشاره به وسعت و گستره عظیم سرزمین آنها دارد، زیرا به وضوح می توان دریافت که بنی اسرائیل در آن زمان وارث تمام جهان نبودند، بلکه وارث مشرق ها و مغرب های سرزمین های وسیع و پهناوری شدند.
برخی معتقدند در سراسر تورات آیه ای نمی توان یافت که دلالت داشته باشد خداوند از میان تمام اقوام جهان قوم یهود را برگزیده است، بلکه به عکس آیاتی را می توان یافت که صراحتا می گویند خداوند قوم یهود را از بین اقوامی که در آن سرزمین خاص زندگی می کردند برگزید. حتی آیه ای که معمولا از آن اسفاده انحصارگرایانه می شود، ظهور در خلاف آن دارد. در سفر تثنیه آیه ای با این ضمون وجود دارد که خداوند از بین همه اقوامی که در روی آن زمین ساکن بودند یهود را برگزید. علمای یهود ضمیر اشاره ای را که در این آیه وجود دارد نادیده می انگارند و در نتیجه آن را انحصارطلبانه تفسیر می کنند ؛ غافل از ایکه این آیه به قومی اشاره دارد که در آن سرزمین ساکن بوده اند. آیات قبل نیز مؤید همین معنا است. به طور خلاصه،مضمون آنها این است که خداوند به بنی اسرایل امر می کند که وارد اورشلیم شوند و بت ها و قربانگاه را ویران کنند،و به آنها هشدار می دهد که مبادا بنای دوستی و رفاقت با این قوم بگذارند و دستور می دهد که فقط با یکدیگر معاشرت کنند.
از نظر قرآن،فضیلت و برتری قوم یهود پایدار نماند و به خاطر اعمال ناشایست و خلاف شرعی که انجام دادند از این موهبت الهی محروم شدند.
بیشتر بخوانید: نودینى در یهودیت
به تعبیر قرآن،سرنوشت آنها این گونه رقم خورد که تا روز قیامت میان آنها عداوت و دشمنی برقرار باشد و آنها فساد در زمین را پیشه خود خواهند ساخت. بنی اسرائیل به سبب کفر ورزیدن به آیات الهی، کشتن ناحق انبیای خدا،عصیان و تعدی و تجاوز تا ابد خوار و ذلیل خواهند بود و مجازات سنگینی در قیامت در انظارشان است. آنها از رحمت حق تعالی بی بهره اند و لعنت ابدی خدا و پیامبرش شامل حالشان خواهد شد،و به سبب تکفیر عیسی، گرفتار عذاب دنیوی و اخروی می شوند.
برخی معتقدند در سراسر تورات آیه ای نمی توان یافت که دلالت داشته باشد خداوند از میان تمام اقوام جهان قوم یهود را برگزیده است، بلکه به عکس آیاتی را می توان یافت که صراحتا می گویند خداوند قوم یهود را از بین اقوامی که در آن سرزمین خاص زندگی می کردند برگزید. حتی آیه ای که معمولا از آن اسفاده انحصارگرایانه می شود، ظهور در خلاف آن دارد. در سفر تثنیه آیه ای با این ضمون وجود دارد که خداوند از بین همه اقوامی که در روی آن زمین ساکن بودند یهود را برگزید.
کوتاه سخن آنکه، آنها به پیمان و عهدی که با خدا بسته بودند وفا نکردند و خداوند نیز آنان را گرفتار محنت های بی شماری کرد. قرآن در این باره می گوید: « ای فرزندان اسرائیل،نعمت هایم را که بر شما ارزانی داشتم به یاد آورید و به پیمانم وفا کنید تا به پیمانتان وفا کنم و فقط از من بترسید. » بر اساس تعالیم قرآن و کتاب مقدس عبرانی، یهودیان به عهد خود وفا نکردند و دستورهای الهی را نادیده گرفتند،« و چون از فرزندان اسرائیل پیمان محکم گرفتیم که جز خدا را نپرستند... آنگاه جز اندکی از شما همگی به حالت اعراض روی برتافتید. »
ظاهر برخی از آیات قرآن نیز دلالت بر منطقه ای بودن و قومی بودن آیین یهود دارد. در سوره ابراهیم آمده است : « ولقد ارسنا موسی بآیاتنا ان اخرج قومک من الظلمات الی النور وذکرهم بأیام الله... » دعوت حضرت عیسی نیز فقط شامل بنی اسرائیل می شود،آنجا که خداوند می فرماید: « واذ قال عیسی ابن مریم یا بنی اسئرائیل انی رسول الله الیکم. » درباره حضرت ابراهیم (علیه السلام) چنین بحثی مطرح نیست،زیرا دین او حنیف و همگانی است. طبرسی در تفسیر مجمع البیان نیز آنجا که می گوید خداوند هر پیامبری را به زبان قوم خودش فرستاده تا برای برقراری ارتباط نیاز به مترجم نداشته باشد،به صراحت بر قومی بودن و منطقه ای بودن سایر ادیان به جز دین اسلام تأکید کرده است. علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان نظری متفاوت با آنچه تا کنون گفته شد ابراز داشته است. او معتقد است دعوت موسی (علیه السلام) و عیسی (علیه السلام) نیز عام و جهان شمول بوده،زیرا در قرآن آمده است: « اذهبا الی فرعون انه طغی ». حضرت موسی (علیه السلام)،قبطیان و فرعون را که ساکن مصر بودند،دعوت به شریعت خود کرد،در حالی که آنها از بنی اسرائیل و اسباط دوازده گانه نبودند. سیره نبوی نیز ما را به همین نکته رهنمون می شود،زیرا پیامبر با پیروان یهودیت که در شبه جزیره عربستان ساکن بودند و به لحاظ نژادی هیچ نسبتی با اسباط و بنی اسرائیل نداشتند، معامله اهل کتاب کردند،در حالی که اگر یهودیت اختصاص به بنی اسرائیل داثست مسلمانان و شخص پیامبر اسلام نباید آنها را یهودی می دانستند. بنابراین، باید آیاتی را که ظهور در قومی و منطقه ای بودن یهودیت دارند به این شکل تأویل برد که فرستاده شدن به سوی بنی اسرائیل غیر از اختصاص دعوت به آنان است.
خاستگاه اندیشه قوم برگزیده
در باب خاستگاه اندیشه قوم برگزیده دیدگاه های مختلفی وجود دارد و جالب توجه آنکه برای هر یک از آنها می توان شواهد و مستنداتی در کتاب مقدس عبرانی یافت. عده ای معتقدند برگزیدگی بنی اسرائیل رابطه تنگاتنگی با مسئله عهد دارد. برخی یکتاپرستی را وجه تمایز قوم یهود از سایر اقوام مشرک و بت پرست می دانند و معتقدند یهودیان برای اینکه فریب مشرکان را نخورند،نباید با آنها در آمیزند. گروهی خاستگاه اندیشه قوم برگزیده را اسارت بابلی می دانند،زیرا یهودیان پس از اسارت مشاهده کردند که نه فقط وعده های خدا در مورد آنها عملی نشد بلکه روز به روز بر مصائب و بدبختی های آنها افزوده شد و آنها در قیاس با سایر اقوام مشرک و بت پرست وضعیتی به مراتب وخیم تر پیدا کردند. علمای یهود برای تسلای خاطر یهودیان بر برگزیدگی آنها نزد خدا تاکید کردند و آینده درخشانی را به ایشان نوید دادند. تورات مکتوب، تورات شفاهی و یونانی مآبی نیز از جمله خاستگاه هایی است که برای برگزیدگی ذکر شده است. به هر حال نمی توان هیچ یک از عوامل فوق را به تنهایی علت برگزیدگی دانست، بلکه تمام عوامل ذکرشده به نوعی در پدید آمدن اندیشه قوم برگزیده دخالت دارند.
ادامه دارد...
مقالات مرتبط:
برگزیدگی به مثابت موهبت الهی(قسمت دوم)
برگزیدگی به مثابت موهبت الهی(قسمت سوم)
منبع : رویکرد یهود به ادیان دیکر، رضا گندمی نصر آبادی، نشر دانشکاه وادیان ، قم 1394
برخی معتقدند در سراسر تورات آیه ای نمی توان یافت که دلالت داشته باشد خداوند از میان تمام اقوام جهان قوم یهود را برگزیده است، بلکه به عکس آیاتی را می توان یافت که صراحتا می گویند خداوند قوم یهود را از بین اقوامی که در آن سرزمین خاص زندگی می کردند برگزید. حتی آیه ای که معمولا از آن اسفاده انحصارگرایانه می شود، ظهور در خلاف آن دارد. در سفر تثنیه آیه ای با این ضمون وجود دارد که خداوند از بین همه اقوامی که در روی آن زمین ساکن بودند یهود را برگزید.
کوتاه سخن آنکه، آنها به پیمان و عهدی که با خدا بسته بودند وفا نکردند و خداوند نیز آنان را گرفتار محنت های بی شماری کرد. قرآن در این باره می گوید: « ای فرزندان اسرائیل،نعمت هایم را که بر شما ارزانی داشتم به یاد آورید و به پیمانم وفا کنید تا به پیمانتان وفا کنم و فقط از من بترسید. » بر اساس تعالیم قرآن و کتاب مقدس عبرانی، یهودیان به عهد خود وفا نکردند و دستورهای الهی را نادیده گرفتند،« و چون از فرزندان اسرائیل پیمان محکم گرفتیم که جز خدا را نپرستند... آنگاه جز اندکی از شما همگی به حالت اعراض روی برتافتید. »
ظاهر برخی از آیات قرآن نیز دلالت بر منطقه ای بودن و قومی بودن آیین یهود دارد. در سوره ابراهیم آمده است : « ولقد ارسنا موسی بآیاتنا ان اخرج قومک من الظلمات الی النور وذکرهم بأیام الله... » دعوت حضرت عیسی نیز فقط شامل بنی اسرائیل می شود،آنجا که خداوند می فرماید: « واذ قال عیسی ابن مریم یا بنی اسئرائیل انی رسول الله الیکم. » درباره حضرت ابراهیم (علیه السلام) چنین بحثی مطرح نیست،زیرا دین او حنیف و همگانی است. طبرسی در تفسیر مجمع البیان نیز آنجا که می گوید خداوند هر پیامبری را به زبان قوم خودش فرستاده تا برای برقراری ارتباط نیاز به مترجم نداشته باشد،به صراحت بر قومی بودن و منطقه ای بودن سایر ادیان به جز دین اسلام تأکید کرده است. علامه طباطبایی در تفسیرالمیزان نظری متفاوت با آنچه تا کنون گفته شد ابراز داشته است. او معتقد است دعوت موسی (علیه السلام) و عیسی (علیه السلام) نیز عام و جهان شمول بوده،زیرا در قرآن آمده است: « اذهبا الی فرعون انه طغی ». حضرت موسی (علیه السلام)،قبطیان و فرعون را که ساکن مصر بودند،دعوت به شریعت خود کرد،در حالی که آنها از بنی اسرائیل و اسباط دوازده گانه نبودند. سیره نبوی نیز ما را به همین نکته رهنمون می شود،زیرا پیامبر با پیروان یهودیت که در شبه جزیره عربستان ساکن بودند و به لحاظ نژادی هیچ نسبتی با اسباط و بنی اسرائیل نداشتند، معامله اهل کتاب کردند،در حالی که اگر یهودیت اختصاص به بنی اسرائیل داثست مسلمانان و شخص پیامبر اسلام نباید آنها را یهودی می دانستند. بنابراین، باید آیاتی را که ظهور در قومی و منطقه ای بودن یهودیت دارند به این شکل تأویل برد که فرستاده شدن به سوی بنی اسرائیل غیر از اختصاص دعوت به آنان است.
خاستگاه اندیشه قوم برگزیده
در باب خاستگاه اندیشه قوم برگزیده دیدگاه های مختلفی وجود دارد و جالب توجه آنکه برای هر یک از آنها می توان شواهد و مستنداتی در کتاب مقدس عبرانی یافت. عده ای معتقدند برگزیدگی بنی اسرائیل رابطه تنگاتنگی با مسئله عهد دارد. برخی یکتاپرستی را وجه تمایز قوم یهود از سایر اقوام مشرک و بت پرست می دانند و معتقدند یهودیان برای اینکه فریب مشرکان را نخورند،نباید با آنها در آمیزند. گروهی خاستگاه اندیشه قوم برگزیده را اسارت بابلی می دانند،زیرا یهودیان پس از اسارت مشاهده کردند که نه فقط وعده های خدا در مورد آنها عملی نشد بلکه روز به روز بر مصائب و بدبختی های آنها افزوده شد و آنها در قیاس با سایر اقوام مشرک و بت پرست وضعیتی به مراتب وخیم تر پیدا کردند. علمای یهود برای تسلای خاطر یهودیان بر برگزیدگی آنها نزد خدا تاکید کردند و آینده درخشانی را به ایشان نوید دادند. تورات مکتوب، تورات شفاهی و یونانی مآبی نیز از جمله خاستگاه هایی است که برای برگزیدگی ذکر شده است. به هر حال نمی توان هیچ یک از عوامل فوق را به تنهایی علت برگزیدگی دانست، بلکه تمام عوامل ذکرشده به نوعی در پدید آمدن اندیشه قوم برگزیده دخالت دارند.
ادامه دارد...
مقالات مرتبط:
برگزیدگی به مثابت موهبت الهی(قسمت دوم)
برگزیدگی به مثابت موهبت الهی(قسمت سوم)
منبع : رویکرد یهود به ادیان دیکر، رضا گندمی نصر آبادی، نشر دانشکاه وادیان ، قم 1394
بیشتر بخوتنید :
انحصار گرایی یا برگزیدگی بنی اسرائیل
یهودیت
یهودیت، دین یا نژاد؟
