دستگاه‌هایی که به کمک پزشکان می‌آیند
بدن ما، مثل یک باطری می‌تواند برق تولید کند. نترسید! کسی را برق نمی‌گیرد، بدن با برق یا الکتریسیته‌ای که می‌سازد زنده و سرحال است؛ اما همین الکتریسیته‌ای که در بدن تولید می‌شود و به سطح پوست می‌آید یک روش خوب برای تشخیص بیماری‌ها است. الکتریسیته‌ی هر بخش از بدن، نشان دهنده‌ی نوع فعالیت همان بخش است.پزشک‌ها به کمک مهندس‌ها دستگاه‌هایی را برای جمع آوری الکتریسیته‌ی بدن ساخته‌اند. در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی حتما یکی از این‌ها را بالای سر بیماران می‌بینید. هر کدام از این دستگاه‌ها اطلاعات خاصی از بدن و زندگی را به ما می‌دهد. و با این اطلاعات، پزشک می‌تواند بیماری را تشخیص دهد و بهترین روش درمان را انتخاب کند.
در اینجا مهمترین این دستگاه‌ها را برای شما توضیح می‌دهیم.
دستگاه اول: نوار قلب
هر بار که قلب ما می‌تپد، جریان‌های الکتریکی از داخل قلب به سطح بدن فرستاده می‌شوند. برای ثبت این جریان‌های الکتریکی ایجاد شده در سطح بدن، از روشی به نام الکتروکاردیوگرافی یا نوار قلب استفاده می‌کنند.
دستگاه نوار قلب فعالیت‌های الکتریکی ناشی از جریان‌های الکتریکی قلبی را رسم می‌کند. الکترودها قطعات فلزی کوچکی هستند که الکتریسته را جمع‌آوری می‌کنند. برای ثبت نوار قلب، الکترودها به پوست سینه، دست‌ها و پاها متصل می‌شوند.
از روی این نوار، اطلاعاتی مثل ضربان قلب را می‌شود به دست آورد. به نظر شما چرا ضربان قلب برای شناخت بیماری مهم است؟
بیماری‌هایی وجود دارد که باعث کم شدن ضربان قلب می‌شود. بعضی از بیماری‌ها هم ضربان قلب را افزایش می‌دهد. به طور معمولی قلب هر آدم سالم 70 بار در دقیقه می‌زند؛ اما آدم‌هایی که قلبشان تندکار است 100 بار در دقیقه قلبشان می‌تپد.
با این نوار می‌توان فهمید که رگ‌ها یا ماهیچه‌های قلب درست کار می‌کنند یا نه. اگر اندازه‌ی یک رگ تغییر کند، سفت و محکم یا شل و نازک شود هم با نوار قلب می‌شود فهمید.
دستگاه دوم: نوار مغز
مغز هم برق تولید می‌کند! نوار مغز روشی برای ثبت جریان‌های الکتریکی مغز از روی پوست سر است. جریان‌های الکتریکی‌ای که مغز می‌سازد خیلی کوچک است، برای همین از وسیله‌ای که جریان‌های خیلی کوچک را اندازه‌گیری می‌کند استفاده می‌کنند. نام این دستگاه گالوانومتر است.
در این دستگاه، الکترود‌هایی بر روی سر نصب می‌شوند. بیماری‌هایی که در مغز ریشه دارند به این شیوه شناخته می‌شوند، بیماری‌هایی مثل صرع، تومورهای مغزی و بی‌خوابی.
دستگاه سوم: نوار عضله
عضلات هم برق دارند! وقتی ما دستمان را برای برداشتن یک کتاب دراز می‌کنیم، مغز و دست ما با زبان الکتریسته با هم صحبت می‌کنند؛ مثل زدن یک کلید و روشن شدن یک چراغ با عبور جریان برق. خم شدن دست ما، مشت کردن انگشتان، جویدن غذا به وسیله ماهیچه‌های صورت، همه‌ی عضلات بدن ما برای انجام کاری جریان الکتریکی تولید می‌کنند. نوار عضله، دستگاهی برای ثبت فعالیت‌های الکتریکی عضله است.
جریان‌های الکتریکی را می‌توان از طریق الکترود‌های سطحی، از روی سطح بدن ثبت کرد. این الکترودها به صورت یک‌بار مصرف و چسب‌دار یا چندبار مصرف مورد استفاده قرار میگیرند. روش دیگر، وارد کردن مستقیم الکترود‌های سوزنی به یک عضله برای ثبت فعالیت الکتریکی آن است.
نوار عضله کاربردهای بسیاری در تشخیص و پیش‌بینی بیماری‌های مختلف دارد؛ از جمله: صدمات عصبی عضله، انقباضات غیر ارادی، ضعف عضلانی
دستگاه چهارم: پلی گرافی
برای اینکه بتوان تصمیم درستی گرفت، باید یک موضوع را از چند زاویه بررسی کرد. یعنی اطلاعات مختلفی را از بخش‌های مختلف یک موضوع جمع آوری کنیم و با بررسی همه‌ی آن‌ها، یک تصمیم بگیریم. این موضوع در پزشکی هم بسیار استفاده می‌شود. برای همین دستگاه‌هایی ساخته شده‌اند که اطلاعات مختلف را از قسمت‌های مختلف بدن ثبت می‌کنند، و همه‌ی آن‌ها را با هم به پزشک نشان می‌دهند تا او بهتر بتواند تصمیم بگیرد. دستگاه پلی گرافی، مجموعه‌ای از دستگاه‌هایی است که اطلاعات مختلف بدن را به دست می‌آورد.
یکی از کاربردهای این دستگاه در دروغ سنجی است. با استفاده از تغییرات خصوصیات بدن و با به کارگیری علوم روانشناختی، درستی یا نادرستی اظهارات فرد را تشخیص می‌دهند. در این روش، دروغ سنجی بر مبنای تغییراتی از بدن است که زمان ترس یا استرس رخ می‌دهد. مثلا هنگامی‌که فرد می‌ترسد بدن او بیشتر عرق می‌کند و ضربان قلب و فشار خونش افزایش می‌یابد
دستگاه‌های بسیاری هستند که وضعیت سلامت ما را می‌سنجند، مثل دستگاه‌های فشار خون، دیالیز یا کلیه‌ی مصنوعی، گوشی پزشکی، لیزرها و...
اصول و شیوه‌ی ساخت این دستگاه‌ها هم مسئله‌ی پیچیده‌ای نیست. اگر درس‌هایی که توی مدرسه یاد می‌دهند را مفهومی یاد بگیرید، در دانشگاه و در رشته‌ی مناسب می‌توانید تمام آموخته‌هایتان را عملی کنید. و با آن‌ها زندگی آدم‌ها را نجات دهید یا بهتر کنید.
نویسنده: سیده افروز ارزه‌گر
