هدف اصلی اینستکس InsTex که پیش‌تر از آن با نام سیستم Special Purpose Vehicle یاد می‌شد، ادامه همکاری تجاری اتحادیه اروپا با ایران حتی باوجود تحریم‌های آمریکا است که درآمدهای نفتی ایران را روانه خزانه‌های فرانسه، آلمان و انگلیس خواهد کرد.
.jpg "تجارت \"طلای سیاه\" در برابر \"غذا\"!")
نویسنده: آزاده مرنی
بیش از 9 ماه از خروج آمریکا از توافق نامه هسته‌ای گذشته و در طی این مدت، موافقان و مخالفان فراوانی برای ادامه برجام اظهار نظر کرده‌اند. از جان کری که امضایش تضمین برجام بود تا پمپئو که آن را کاغذ پاره‌ای ننگین می‌دانست. به‌هرحال برجام همان‌طور که انتظار می‌رفت، مورد بدعهدی ایالات متحده قرار گرفت و این گروه 5 نفره، ادامه راه را با 4 کشور و همراهی ایران در پیش رو گرفتند. از نخستین روزهای این خروج، اتحادیه اروپا دَم از پایبندی به برجام و حفظ آن می‌زد. این تلاش تا آنجا پیش رفت که بسیاری تصور کردند که اتحادیه اروپا دام دیگری برای کسب سود از منابع ملی ایران پهن کرده است. البته این تصور اخیراً به واقعیتی تلخ تبدیل و بر همگان آشکار شد، چرا که با راه‌اندازی «کانال ویژه مبادلات مالی» (InsTex Sas) پرده از دلیل اصلی تلاش چند ماهه اتحادیه اروپا برداشته شد.
اتحادیه اروپا اینستکس را با همکاری فرانسه، آلمان و انگلستان راه‌اندازی کرد تا از این پس درآمدهای مالی حاصل از فروش نفت جمهوری اسلامی ایران به حسابی ویژه واریز شود که صاحب آن فردی آلمانی تبار به نام «پِر فیشر»، بانکدار برجسته آلمانی و رئیس پیشین «کامرتس بانک» Commers Bank است. درواقع اینستکس ساس، سازوکاری ابداعی از سوی اتحادیه اروپا است تا راه فراری برای فروش نفت خام ایران باشد اما در حقیقت، صندوق ذخیره‌ای برای اروپاییان است چرا که جمهوری اسلامی ایران اجازه هیچ‌گونه برداشت وجهی از این حساب را نداشته و تنها در چارچوبی خاص و از پیش تعیین‌شده، می‌تواند از طریق این حساب کالاهایی خاص و مشخص خریداری کند که عمده آن‌ها، در گروه‌های غذایی و دارویی قرار دارند و هیچ یک از اقلام مورد تحریمن از سوی ایالات متحده آمریکا را شامل نمی‌شوند!
فرانسه، آلمان و انگلیس در مفاد این تفاهم نامه از ایران تعهد گرفته‌اند که در ازای ایجاد این کانال ویژه مالی، به تمامی تعهدات خود در برجام پایبند مانده و FATF را نیز پذیرفته و در دستور کار قرار دهد! و این یعنی ادامه برجام به‌صورت یک‌طرفه.
اینستکس چیست؟
هدف اصلی اینستکس InsTex که پیش‌تر از آن با نام سیستم SPV یا Special Purpose Vehicle یاد می‌شد، ادامه همکاری تجاری اتحادیه اروپا با ایران حتی باوجود تحریم‌های آمریکا است. بر این مبنا، اینستکس همچون یک شرکت برای تسویه مالی تجارت با ایران به‌دوراز حلقه‌های مالی متداول عمل می‌کند. به‌عنوان نمونه در این ساختار ایران می‌تواند به اسپانیا نفت بفروشد و اعتبار مالی لازم برای پرداخت به یک شرکت آلمانی را که به ایران کالا یا خدمات داده است تأمین کند و پول از طریق خاک اروپا بین دو شرکت مبادله شود.
در ساز و کار مالی جدید اروپا، تمامی شرکت‌ها و نهادهای مالی از تحریم‌ها و فشارهای آمریکا محافظت می‌شوند و اگر در برهه‌ای ایالات متحده به اِعمال فشار بر شرکت یا مؤسس ای اقدام کند که در سیستم اینستکس فعالیت دارد، دیگر اعضا مکلف‌اند از آن حمایت و خسارات مالی را به‌صورت جمعی جبران کنند. البته این روند، هیچ‌گونه تضمینی نداشته و تنها به‌صورت توصیه در مفاد تفاهم نامه اینستکس ذکر شده است و آمریکایی‌ها از حالا شروع به تهدید و اِعمال فشارهای اقتصادی به اروپا کرده‌اند.
باید توجه داشت که در طی 9 ماه گذشته و با آغاز برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی مسیری جدید تجارت نفتی ایران و اروپا، ایالات متحده تمام توان خود را به کار گرفت تا با تحت فشار قرار دادن اکثر بانک‌های اروپایی و شرکت‌های نفتی، از راه‌اندازی این سازوکار جدید جلوگیری کند اما در نهایت و با نظر اعضای اینستکس ساس، بانکی کوچک تأسیس شد تا درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت در آن ذخیره شود.
تفاوت INSTEX با SPV
در این میان نباید اینستکس را با SPV یکی دانست، چرا که مبنای اصلی SPV مقابله با تحریم‌های آمریکا بود، در حالی که اینستکس تلاش دارد تا راه جدیدی برای مبادله نفتی با ایران پیدا کند و در اساس نامه آن خبری از مقابله با تحریم‌ها و شکستن این سد فولادی نیست. درواقع، اتحادیه اروپا قصد تقابل با ایالات متحده و تحریم زدایی ندارد، بلکه به دنبال راهکاری برای کسب سود حاصل از فروش منابع ملی ایران است. باید توجه داشت، طبق سخنان رد و بدل شده پیشین اعضای اتحادیه اروپا و دولتمردان جمهوری اسلامی ایران، قرار بود در SPV تمامی کشورهای اروپایی شرکت کنند اما اینک INSTEX محدود به تروئیکای اروپایی شده است که نشان می‌دهد اروپاییان هم غیر قابل اعتماد بوده و نمی‌توان بر وعده‌های آن‌ها اطمینان کرد.
چرایی ایجاد INSTEX
کامران ندری (کارشناس امور بانکی) درباره نحوه عملکرد اینستکس معتقد است که ما نمی‌توانیم با این کانال مالی تحریم‌های اقتصادی آمریکا را دور بزنیم که توانایی این مهم را می‌یابیم که نفت خود را مستقیماً به کشورهای اروپایی صادر کرده و به‌جای دریافت ارز، غذا و دارو خریداری کنیم. در واقع، این کانال برای این ایجاد شده که مجبور نشویم از طریق شبکه بانکی بینالمللی تجارت‌های نفتی خود را انجام دهیم چرا که این شبکه‌ها تحت نظارت مستقیم ایالات متحده بوده و امکان بلوکه کردن آن‌ها وجود دارد، ضمن این که طی مفاد اصلی بیانیه کانال ویژه مالی، جمهوری اسلامی ایران در قبال نفت ارز دریافت نکرده، بلکه اعتبار لازم برای خرید کالاهای ضروری را کسب خواهد کرد.
هدف اصلی اینستکس InsTex که پیش‌تر از آن با نام سیستم SPV یا Special Purpose Vehicle یاد می‌شد، ادامه همکاری تجاری اتحادیه اروپا با ایران حتی باوجود تحریم‌های آمریکا است.
ناکارآمدی اینستکس ساس
بر اساس نظر کارشناسان اقتصادی و سیاسی اروپایی، «کانال ویژه مبادلات مالی» ایران و اروپا نمی‌تواند تأثیر خاصی بر مبادلات تجاری این کشورها بگذارد چرا که عملاً اروپاییان نفتی از ایران خریداری نخواهند کرد و عمده نیاز نفتی خود را از کشورهای عربی تأمین خواهند کرد و گواه این مهم، قراردادهای منعقد شده اخیر با این کشورها است.
حائز اهمیت آن که، فرانسه، آلمان و انگلیس در مفاد این تفاهم نامه از ایران تعهد گرفته‌اند که در ازای ایجاد این کانال ویژه مالی، به تمامی تعهدات خود در برجام پایبند مانده و FATF را نیز پذیرفته و در دستور کار قرار دهد! و این یعنی ادامه برجام به‌صورت یک‌طرفه.
بسیاری از کارشناسان سیاسی ایرانی، این کانال مالی را به نوعی خودتحریمی تعبیر کرده‌اند که نه تنها آوردی برای جمهوری اسلامی اریان ندارد، بلکه آسیب‌‌های فراوان یرا نیز به همراه خواهد داشت.
اتحادیه اروپا اینستکس را با همکاری فرانسه، آلمان و انگلستان راه‌اندازی کرد تا از این پس درآمدهای مالی حاصل از فروش نفت جمهوری اسلامی ایران به حسابی ویژه واریز شود که صاحب آن فردی آلمانی تبار به نام «پِر فیشر»، بانکدار برجسته آلمانی و رئیس پیشین «کامرتس بانک» Commers Bank است. درواقع اینستکس ساس، سازوکاری ابداعی از سوی اتحادیه اروپا است تا راه فراری برای فروش نفت خام ایران باشد اما در حقیقت، صندوق ذخیره‌ای برای اروپاییان است چرا که جمهوری اسلامی ایران اجازه هیچ‌گونه برداشت وجهی از این حساب را نداشته و تنها در چارچوبی خاص و از پیش تعیین‌شده، می‌تواند از طریق این حساب کالاهایی خاص و مشخص خریداری کند که عمده آن‌ها، در گروه‌های غذایی و دارویی قرار دارند و هیچ یک از اقلام مورد تحریمن از سوی ایالات متحده آمریکا را شامل نمی‌شوند!
فرانسه، آلمان و انگلیس در مفاد این تفاهم نامه از ایران تعهد گرفته‌اند که در ازای ایجاد این کانال ویژه مالی، به تمامی تعهدات خود در برجام پایبند مانده و FATF را نیز پذیرفته و در دستور کار قرار دهد! و این یعنی ادامه برجام به‌صورت یک‌طرفه.
اینستکس چیست؟
هدف اصلی اینستکس InsTex که پیش‌تر از آن با نام سیستم SPV یا Special Purpose Vehicle یاد می‌شد، ادامه همکاری تجاری اتحادیه اروپا با ایران حتی باوجود تحریم‌های آمریکا است. بر این مبنا، اینستکس همچون یک شرکت برای تسویه مالی تجارت با ایران به‌دوراز حلقه‌های مالی متداول عمل می‌کند. به‌عنوان نمونه در این ساختار ایران می‌تواند به اسپانیا نفت بفروشد و اعتبار مالی لازم برای پرداخت به یک شرکت آلمانی را که به ایران کالا یا خدمات داده است تأمین کند و پول از طریق خاک اروپا بین دو شرکت مبادله شود.
در ساز و کار مالی جدید اروپا، تمامی شرکت‌ها و نهادهای مالی از تحریم‌ها و فشارهای آمریکا محافظت می‌شوند و اگر در برهه‌ای ایالات متحده به اِعمال فشار بر شرکت یا مؤسس ای اقدام کند که در سیستم اینستکس فعالیت دارد، دیگر اعضا مکلف‌اند از آن حمایت و خسارات مالی را به‌صورت جمعی جبران کنند. البته این روند، هیچ‌گونه تضمینی نداشته و تنها به‌صورت توصیه در مفاد تفاهم نامه اینستکس ذکر شده است و آمریکایی‌ها از حالا شروع به تهدید و اِعمال فشارهای اقتصادی به اروپا کرده‌اند.
باید توجه داشت که در طی 9 ماه گذشته و با آغاز برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی مسیری جدید تجارت نفتی ایران و اروپا، ایالات متحده تمام توان خود را به کار گرفت تا با تحت فشار قرار دادن اکثر بانک‌های اروپایی و شرکت‌های نفتی، از راه‌اندازی این سازوکار جدید جلوگیری کند اما در نهایت و با نظر اعضای اینستکس ساس، بانکی کوچک تأسیس شد تا درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت در آن ذخیره شود.
تفاوت INSTEX با SPV
در این میان نباید اینستکس را با SPV یکی دانست، چرا که مبنای اصلی SPV مقابله با تحریم‌های آمریکا بود، در حالی که اینستکس تلاش دارد تا راه جدیدی برای مبادله نفتی با ایران پیدا کند و در اساس نامه آن خبری از مقابله با تحریم‌ها و شکستن این سد فولادی نیست. درواقع، اتحادیه اروپا قصد تقابل با ایالات متحده و تحریم زدایی ندارد، بلکه به دنبال راهکاری برای کسب سود حاصل از فروش منابع ملی ایران است. باید توجه داشت، طبق سخنان رد و بدل شده پیشین اعضای اتحادیه اروپا و دولتمردان جمهوری اسلامی ایران، قرار بود در SPV تمامی کشورهای اروپایی شرکت کنند اما اینک INSTEX محدود به تروئیکای اروپایی شده است که نشان می‌دهد اروپاییان هم غیر قابل اعتماد بوده و نمی‌توان بر وعده‌های آن‌ها اطمینان کرد.
چرایی ایجاد INSTEX
کامران ندری (کارشناس امور بانکی) درباره نحوه عملکرد اینستکس معتقد است که ما نمی‌توانیم با این کانال مالی تحریم‌های اقتصادی آمریکا را دور بزنیم که توانایی این مهم را می‌یابیم که نفت خود را مستقیماً به کشورهای اروپایی صادر کرده و به‌جای دریافت ارز، غذا و دارو خریداری کنیم. در واقع، این کانال برای این ایجاد شده که مجبور نشویم از طریق شبکه بانکی بینالمللی تجارت‌های نفتی خود را انجام دهیم چرا که این شبکه‌ها تحت نظارت مستقیم ایالات متحده بوده و امکان بلوکه کردن آن‌ها وجود دارد، ضمن این که طی مفاد اصلی بیانیه کانال ویژه مالی، جمهوری اسلامی ایران در قبال نفت ارز دریافت نکرده، بلکه اعتبار لازم برای خرید کالاهای ضروری را کسب خواهد کرد.
هدف اصلی اینستکس InsTex که پیش‌تر از آن با نام سیستم SPV یا Special Purpose Vehicle یاد می‌شد، ادامه همکاری تجاری اتحادیه اروپا با ایران حتی باوجود تحریم‌های آمریکا است.
ناکارآمدی اینستکس ساس
بر اساس نظر کارشناسان اقتصادی و سیاسی اروپایی، «کانال ویژه مبادلات مالی» ایران و اروپا نمی‌تواند تأثیر خاصی بر مبادلات تجاری این کشورها بگذارد چرا که عملاً اروپاییان نفتی از ایران خریداری نخواهند کرد و عمده نیاز نفتی خود را از کشورهای عربی تأمین خواهند کرد و گواه این مهم، قراردادهای منعقد شده اخیر با این کشورها است.
حائز اهمیت آن که، فرانسه، آلمان و انگلیس در مفاد این تفاهم نامه از ایران تعهد گرفته‌اند که در ازای ایجاد این کانال ویژه مالی، به تمامی تعهدات خود در برجام پایبند مانده و FATF را نیز پذیرفته و در دستور کار قرار دهد! و این یعنی ادامه برجام به‌صورت یک‌طرفه.
بسیاری از کارشناسان سیاسی ایرانی، این کانال مالی را به نوعی خودتحریمی تعبیر کرده‌اند که نه تنها آوردی برای جمهوری اسلامی اریان ندارد، بلکه آسیب‌‌های فراوان یرا نیز به همراه خواهد داشت.
منابع:
1. «سازوکار حمایت از مبادلات تجاری اروپا با ایران» و مقابله با تحریم‌های آمریکا نهایی و ثبت رسمی شد، آفتاب نیوز
2. اینستکس، تکرار آرزوی ترامپ از زبان اروپایی‌هاست، مشرق نیوز
3. INSTEX چیست؟، پایگاه خبری تابناک
4. قیمت دلار با گشایش کانال مالی اروپا چه می‌شود؟، تجارت نیوز
5. واکنش‌ها به راه‌اندازی کانال ویژه تجارت اتحادیه اروپا با ایران، الف
