خانواده به عنوان کوچک‌ترین اجتماع انسانی پایه صلاح یا فساد اجتماعات بزرگ انسانی است وبه میزانی که این اجتماعی کوچک سالم و متعهد باشد جوامع بزرگ‌تر نیز سالم و متعهد می‌شود. به همین دلیل اسلام برای این اجتماع مهم انسانی دستورات بسیار زیادی داده است که مراعات آن دستور‌ها زیبایی و پویایی جامعه را به همراه دارد.
دستور به تشکیل خانواده
خانواده بستر تعالی حقیقی انسان است. تربیت انسان‌ها و رشد و نمو آن‌ها در سایه این نهاد مقدس شکل می‌گیرد و معمولا کسانی که از خانواده سالمی برخوردار نیستند در انتخاب شیوه زندگی و راه و منش خود دچار مشکل می‌شوند. نکته قابل توجه این است که زمانی که به زندان‌ها سر بزنیم و یا زندگی‌نامه افراد مجرم را نگاه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که پایه مشکلات اخلاقی روحی و اجتماعی آن‌ها در نداشتن خانواده مناسب است به همین دلیل در متون اسلامی به کرات به تشکیل خانواده بر اساس معیارهای صحیح دستور داده شده است که مشهور‌ترین دستور، آیه شریفه‌ای است که می‌فرماید:
ازدواج سفید یکی از همین طرح‌هاست که قرار است سطح خانواده را به سطح زندگی دوستانه بدون تعهد تنزل دهد؛ تا از این رهگذر تمام برکاتی که در ازدواج صحیح و مرسوم وجود داشته است از بین ببرد و مسائلی مثل قدرت اجتماعی، پرورش نسل سالم، آرامش اجتماعی و دها موضوع دیگر را تحت الشعاع قرار دهند
وَأَنکِحُوا الْأَیَامَى مِنکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ إِن یَکُونُوا فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ[1]
مردان و زنان بی‌همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را؛ اگر فقیر و تنگ‌دست باشند، خدا از فضل خود آنان را بی‌نیاز می‌سازد؛ خدا گشایش‌دهنده و آگاه است!
نکته ظریف در آیه این است که می‌فرماید فرزندان و غلامان صالح خود را به ازدواج در‌آورید؛ شاید بتوان از کلمه صالحین این نکته را برداشت کرد که تا قبل از به فساد کشیده شدن آن‌ها این کار را بکنید و نگذارید که دریچه‌های انحراف و فساد به روی آن‌ها باز شود.
نبی مکرم اسلام(ص) با تأکید بر تشکیل خانواده آن را به معنای پایبندی به سنت خود دانسته و در روایت مشهوری می‌فرماید:
النِّکَاحُ سُنَّتِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی.[2]
ازدواج، سنّت من است. هر کس از سنّت من روی‌گردان شود از من نیست.عدم پایبندی همیشه معلول عدم علم و آگاهی نیست و در موارد مهمی این نیاز است که حتی فرد آگاه را از پایبندی به اصول دینی و یا قواعد شرعی باز می‌دارد. یکی از نیازهای‌های زیستی و طبیعی انسان که عدم توجه به آن در انسان‌های معمولی می‌تواند مشکلات زیادی را به دنبال داشته باشد
تأکید بر این امر مقدس به حدی در متون اسلامی زیاد است که شاید بتوان از آن برداشت وجوب کرد؛ البته فقهای بزرگوار در خصوص کسی که به واسطه نداشتن همسر به گناه بیفد حکم به وجوب داده‌اند[3] اما در خصوص ازدواج برای کسی که به واسطه نداشتن همسر به گناه نمی‌افتد حکم به استحباب مؤکد کرده‌اند.
ثمرات ازدواج
ازدواج صحیح ثمرات متعدد و بسیار مبارکی برای فرد و جامعه دارد و باعث می‌شود تا جامعه استحکام بنیادین پیدا کند. از اصلی‌ترین ثمرات ازدواج می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تقویت بنیان‌های دینی
جامعه و کنش‌ها و واکنش‌ها فردی و اجتماعی همه معلول میزان پایبندی افراد به یک اعتقاد و یا یک شریعت و قانون است و ما اگر بخواهیم ظواهر و بطون جامعه ما دینی باشد باید تلاش نماییم تا این پایبندی روز به روز بیشتر شود. اما نکته مهم و ظریف این است که عدم پایبندی همیشه معلول عدم علم و آگاهی نیست و در موارد مهمی این نیاز است که حتی فرد آگاه را از پایبندی به اصول دینی و یا قواعد شرعی باز می‌دارد. یکی از نیازهای‌های زیستی و طبیعی انسان که عدم توجه به آن در انسان‌های معمولی می‌تواند مشکلات زیادی را به دنبال داشته باشد نیاز به ازدواج است که عدم توجه به آن می‌تواند انسان را تا مرز کفر پیش ببرد؛ به همین دلیل در روایات اسلامی ازدواج به منزله تکمیل نیمی از دین آمده است؛ پیامبر خدا(ص) در این مورد می‌فرماید:
جمعیت از مؤلفه‌های قدرت جریانهای مختلف است؛ به همین دلیل همه جریانهای استعماری در گام‌های اول تلاش می‌نمودند تا جمعیت جبهه حق را محدود و یا متفرق نمایند. در همین راستا ازدواج به عنوان پایه فرزند آوری به شدت مورد تشویق قرار گرفته است.
إِذَا تَزَوَّجَ الرَّجُلُ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ فَلْیَتَّقِ اللَّهَ فِی النِّصْفِ الْآخَرِ.[4]
کسی که ازدواج کند، نصف دینش را حفظ کرده است پس برای حفظ نیمه دوم آن تقوا پیشه کند.
ادامه نسل
ادامه نسل بشر از موضوعاتی است که برای همه انسان‌ها حائز اهمیت بوده و هست؛ معمولا اندیشمندان حوزه اجتماعی به آن توجه ویژه داشته‌اند؛ متاسفانه در قرن اخیر و با ترویج تفکر زندگی منهای فرزند این مسئله به خطر افتاده است.شهید مطهری در مورد مسئله بقاء نسل می فرماید:
میل به داشتن فرزند و تداوم نسل‌ها و پرورش انسان‌ها از انگیزه و اهداف مهمّی است که در طول دوره‌های گوناگون، همواره عامل مهمّ ازدواج و تشکیل خانواده بوده است. تشکیل خانواده، ایجاد کانون پذیرایی نسل آینده است و سعادت نسل‌ها بستگی به وضع خانوادگی دارد و سلامت امنیت فرزندان در گرو استحکام خانواده می‌باشد.[5]
پشتوانه جمعیتی
جمعیت از مؤلفه‌های قدرت جریانهای مختلف است؛ به همین دلیل همه جریانهای استعماری در گام‌های اول تلاش می‌نمودند تا جمعیت جبهه حق را محدود و یا متفرق نمایند. در همین راستا ازدواج به عنوان پایه فرزند آوری به شدت مورد تشویق قرار گرفته است؛ تا جایی که در بعضی از متون آمده است که پیامبر(ص) در قیامت حتی به جنین سقط شده از مسلمین نیز مباهات می‌کند.
سلامت روانی جامعه
یکی دیگر از برکات ازدواج ایجاد سلامت روانی در جامعه است. همان‌طور که می‌دانید فشار نیاز جنسی و روحی پایه بسیاری از مشکلات روحی و روانی در فرد و جامعه است؛ لذا قرآن کریم برای کاستن از این فشار و رساندن سطح آرامش جامعه به یک سطح نرمال دستور به ازدواج داده است و می‌فرماید:
در سال‌های اخیر جریانهای خاصی برای تحت الشعاع قرار دادن ازدواج صحیح برنامه‌های سازمان یافته‌ای را در دستور کار قرار داده‌اند و با تلاش رسانه‌ای، ایجاد کمپین و دها برنامه دیگر تلاش می‌کنند تا بنیان‌های خانواده در ایران را متزلزل کنند.
و‌مِن آیتِهِ اَن خَلَقَ لَکم مِن اَنفُسِکم اَزوجًا لِتَسکنوا اِلیها.[6]
از آیات و نشانه‌های الهی این است که برای شما همسرانی از سنخ خود شما[آدمی‌زاد] خلق کرده است تا در کنار آن‌ها آرامش داشته باشید.
محققان در مورد ازدواج تا 35 خاصیت و برکت را شمرده اند که همه آن‌ها از حوصله این نگاشته خارج است.
اما نکته مهم این است که در سال‌های اخیر جریانهای خاصی برای تحت الشعاع قرار دادن ازدواج صحیح برنامه‌های سازمان یافته‌ای را در دستور کار قرار داده‌اند و با تلاش رسانه‌ای، ایجاد کمپین و دها برنامه دیگر تلاش می‌کنند تا بنیان‌های خانواده در ایران را متزلزل کنند.
ازدواج سفید یکی از همین طرح‌هاست که قرار است سطح خانواده را به سطح زندگی دوستانه بدون تعهد تنزل دهد؛ تا از این رهگذر تمام برکاتی که در ازدواج صحیح و مرسوم وجود داشته است از بین ببرد و مسائلی مثل قدرت اجتماعی، پرورش نسل سالم، آرامش اجتماعی و دها موضوع دیگر را تحت الشعاع قرار دهند در قسمت دوم یاداشت مفصل‌تر به این موضوع می‌پردازیم.
دستور به تشکیل خانواده
خانواده بستر تعالی حقیقی انسان است. تربیت انسان‌ها و رشد و نمو آن‌ها در سایه این نهاد مقدس شکل می‌گیرد و معمولا کسانی که از خانواده سالمی برخوردار نیستند در انتخاب شیوه زندگی و راه و منش خود دچار مشکل می‌شوند. نکته قابل توجه این است که زمانی که به زندان‌ها سر بزنیم و یا زندگی‌نامه افراد مجرم را نگاه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که پایه مشکلات اخلاقی روحی و اجتماعی آن‌ها در نداشتن خانواده مناسب است به همین دلیل در متون اسلامی به کرات به تشکیل خانواده بر اساس معیارهای صحیح دستور داده شده است که مشهور‌ترین دستور، آیه شریفه‌ای است که می‌فرماید:
ازدواج سفید یکی از همین طرح‌هاست که قرار است سطح خانواده را به سطح زندگی دوستانه بدون تعهد تنزل دهد؛ تا از این رهگذر تمام برکاتی که در ازدواج صحیح و مرسوم وجود داشته است از بین ببرد و مسائلی مثل قدرت اجتماعی، پرورش نسل سالم، آرامش اجتماعی و دها موضوع دیگر را تحت الشعاع قرار دهند
وَأَنکِحُوا الْأَیَامَى مِنکُمْ وَالصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکُمْ وَإِمَائِکُمْ إِن یَکُونُوا فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ[1]
مردان و زنان بی‌همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را؛ اگر فقیر و تنگ‌دست باشند، خدا از فضل خود آنان را بی‌نیاز می‌سازد؛ خدا گشایش‌دهنده و آگاه است!
نکته ظریف در آیه این است که می‌فرماید فرزندان و غلامان صالح خود را به ازدواج در‌آورید؛ شاید بتوان از کلمه صالحین این نکته را برداشت کرد که تا قبل از به فساد کشیده شدن آن‌ها این کار را بکنید و نگذارید که دریچه‌های انحراف و فساد به روی آن‌ها باز شود.
نبی مکرم اسلام(ص) با تأکید بر تشکیل خانواده آن را به معنای پایبندی به سنت خود دانسته و در روایت مشهوری می‌فرماید:
النِّکَاحُ سُنَّتِی فَمَنْ رَغِبَ عَنْ سُنَّتِی فَلَیْسَ مِنِّی.[2]
ازدواج، سنّت من است. هر کس از سنّت من روی‌گردان شود از من نیست.عدم پایبندی همیشه معلول عدم علم و آگاهی نیست و در موارد مهمی این نیاز است که حتی فرد آگاه را از پایبندی به اصول دینی و یا قواعد شرعی باز می‌دارد. یکی از نیازهای‌های زیستی و طبیعی انسان که عدم توجه به آن در انسان‌های معمولی می‌تواند مشکلات زیادی را به دنبال داشته باشد
تأکید بر این امر مقدس به حدی در متون اسلامی زیاد است که شاید بتوان از آن برداشت وجوب کرد؛ البته فقهای بزرگوار در خصوص کسی که به واسطه نداشتن همسر به گناه بیفد حکم به وجوب داده‌اند[3] اما در خصوص ازدواج برای کسی که به واسطه نداشتن همسر به گناه نمی‌افتد حکم به استحباب مؤکد کرده‌اند.
ثمرات ازدواج
ازدواج صحیح ثمرات متعدد و بسیار مبارکی برای فرد و جامعه دارد و باعث می‌شود تا جامعه استحکام بنیادین پیدا کند. از اصلی‌ترین ثمرات ازدواج می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
تقویت بنیان‌های دینی
جامعه و کنش‌ها و واکنش‌ها فردی و اجتماعی همه معلول میزان پایبندی افراد به یک اعتقاد و یا یک شریعت و قانون است و ما اگر بخواهیم ظواهر و بطون جامعه ما دینی باشد باید تلاش نماییم تا این پایبندی روز به روز بیشتر شود. اما نکته مهم و ظریف این است که عدم پایبندی همیشه معلول عدم علم و آگاهی نیست و در موارد مهمی این نیاز است که حتی فرد آگاه را از پایبندی به اصول دینی و یا قواعد شرعی باز می‌دارد. یکی از نیازهای‌های زیستی و طبیعی انسان که عدم توجه به آن در انسان‌های معمولی می‌تواند مشکلات زیادی را به دنبال داشته باشد نیاز به ازدواج است که عدم توجه به آن می‌تواند انسان را تا مرز کفر پیش ببرد؛ به همین دلیل در روایات اسلامی ازدواج به منزله تکمیل نیمی از دین آمده است؛ پیامبر خدا(ص) در این مورد می‌فرماید:
جمعیت از مؤلفه‌های قدرت جریانهای مختلف است؛ به همین دلیل همه جریانهای استعماری در گام‌های اول تلاش می‌نمودند تا جمعیت جبهه حق را محدود و یا متفرق نمایند. در همین راستا ازدواج به عنوان پایه فرزند آوری به شدت مورد تشویق قرار گرفته است.
إِذَا تَزَوَّجَ الرَّجُلُ أَحْرَزَ نِصْفَ دِینِهِ فَلْیَتَّقِ اللَّهَ فِی النِّصْفِ الْآخَرِ.[4]
کسی که ازدواج کند، نصف دینش را حفظ کرده است پس برای حفظ نیمه دوم آن تقوا پیشه کند.
ادامه نسل
ادامه نسل بشر از موضوعاتی است که برای همه انسان‌ها حائز اهمیت بوده و هست؛ معمولا اندیشمندان حوزه اجتماعی به آن توجه ویژه داشته‌اند؛ متاسفانه در قرن اخیر و با ترویج تفکر زندگی منهای فرزند این مسئله به خطر افتاده است.شهید مطهری در مورد مسئله بقاء نسل می فرماید:
میل به داشتن فرزند و تداوم نسل‌ها و پرورش انسان‌ها از انگیزه و اهداف مهمّی است که در طول دوره‌های گوناگون، همواره عامل مهمّ ازدواج و تشکیل خانواده بوده است. تشکیل خانواده، ایجاد کانون پذیرایی نسل آینده است و سعادت نسل‌ها بستگی به وضع خانوادگی دارد و سلامت امنیت فرزندان در گرو استحکام خانواده می‌باشد.[5]
پشتوانه جمعیتی
جمعیت از مؤلفه‌های قدرت جریانهای مختلف است؛ به همین دلیل همه جریانهای استعماری در گام‌های اول تلاش می‌نمودند تا جمعیت جبهه حق را محدود و یا متفرق نمایند. در همین راستا ازدواج به عنوان پایه فرزند آوری به شدت مورد تشویق قرار گرفته است؛ تا جایی که در بعضی از متون آمده است که پیامبر(ص) در قیامت حتی به جنین سقط شده از مسلمین نیز مباهات می‌کند.
سلامت روانی جامعه
یکی دیگر از برکات ازدواج ایجاد سلامت روانی در جامعه است. همان‌طور که می‌دانید فشار نیاز جنسی و روحی پایه بسیاری از مشکلات روحی و روانی در فرد و جامعه است؛ لذا قرآن کریم برای کاستن از این فشار و رساندن سطح آرامش جامعه به یک سطح نرمال دستور به ازدواج داده است و می‌فرماید:
در سال‌های اخیر جریانهای خاصی برای تحت الشعاع قرار دادن ازدواج صحیح برنامه‌های سازمان یافته‌ای را در دستور کار قرار داده‌اند و با تلاش رسانه‌ای، ایجاد کمپین و دها برنامه دیگر تلاش می‌کنند تا بنیان‌های خانواده در ایران را متزلزل کنند.
و‌مِن آیتِهِ اَن خَلَقَ لَکم مِن اَنفُسِکم اَزوجًا لِتَسکنوا اِلیها.[6]
از آیات و نشانه‌های الهی این است که برای شما همسرانی از سنخ خود شما[آدمی‌زاد] خلق کرده است تا در کنار آن‌ها آرامش داشته باشید.
محققان در مورد ازدواج تا 35 خاصیت و برکت را شمرده اند که همه آن‌ها از حوصله این نگاشته خارج است.
اما نکته مهم این است که در سال‌های اخیر جریانهای خاصی برای تحت الشعاع قرار دادن ازدواج صحیح برنامه‌های سازمان یافته‌ای را در دستور کار قرار داده‌اند و با تلاش رسانه‌ای، ایجاد کمپین و دها برنامه دیگر تلاش می‌کنند تا بنیان‌های خانواده در ایران را متزلزل کنند.
ازدواج سفید یکی از همین طرح‌هاست که قرار است سطح خانواده را به سطح زندگی دوستانه بدون تعهد تنزل دهد؛ تا از این رهگذر تمام برکاتی که در ازدواج صحیح و مرسوم وجود داشته است از بین ببرد و مسائلی مثل قدرت اجتماعی، پرورش نسل سالم، آرامش اجتماعی و دها موضوع دیگر را تحت الشعاع قرار دهند در قسمت دوم یاداشت مفصل‌تر به این موضوع می‌پردازیم.
نویسنده: عبدالصالح شمس‌اللهی
ادامه دارد...
منابع:
