تعمیر چکه شیر آب در مواقعی کاملا ضروری خواهد بود. چرا که می‌تواند از هدر رفتن مقدار فراوانی آب جلوگیری به عمل بیاورد. به طور معمول تعمیر چکه شیر آب مستلزم باز کردن شیر و تعویض قطعاتی از آن نظیر واشر خواهد بود. در مواقعی هم لازم است که شیر آب به صورت کامل تعویض شده و با نمونهای جدید جایگزین گردد.
معمولا در هر ساختمان مسکونی انواع مختلفی از شیر آب به کار می‌رود. به عنوان مثال شیرهایی که در حمام یا آشپزخانه مورد استفاده قرار می‌گیرند گاه از جهاتی با یکدیگر متفاوت هستند. البته در پاره‌ای مواقع از شیرهای مشابهی در ساختمان‌های مسکونی استفاده می‌شود. اما معمولا شیرهای به کار رفته در این ساختمان‌ها با نمونه‌های استفاده شده در ساختمان‌های قدیمی از دو نوع مختلف و متفاوت هستند.
در مجموع می‌توان شیرهای آب به کار رفته در ساختمان‌های قدیمی و جدید را به دو دسته‌ی کلی شیر آب مخلوط و شیر آب اهرمی تقسیم کرد. مسلما با وجود تفاوت‌هایی که میان این دو گروه مختلف از شیر آب وجود دارد نحوه‌ی تعمیر چکه شیر آب در آنها نیز با یکدیگر متفاوت خواهد بود. در مطلب پیش رو به چگونگی تعمیر چکه شیر آب در هر دو گروه یاد شده اشاره خواهیم کرد.
تعمیر چکه شیر آب مخلوط
شیرهای آب مخلوط معمولا در ساختمان‌های قدیمی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در نمونه‌ی مخلوط برای باز و بسته کردن جریان آب گرم و سرد از وجود دو شیر یا به عبارت بهتر از دو اهرم گرداننده‌ی مجزا استفاده شده است. احتمالا تا کنون حداقل برای یک بار هم که شده نمونهای از این شیرها که اهرم‌های باز و بسته کردن آب گرم و سرد در آنها به ترتیب با دو رنگ قرمز و آبی مشخص شده است را دیده‌اید.به هر حال در گام نخست تعمیر چکه شیر آب مخلوط باید ابتدا شیر فلکه‌ی آب را بست تا پس از باز کردن شیر شاهد هدر رفتن آب نباشیم. پس از آن باید با یک پیچ گوشتی دو سو درپوش شیر را باز کرد. البته این در شرایطی است که درپوش شیر به صورت پیچ شده طراحی شده باشد. در برخی نمونه‌های موجود از شیرهای مخلوط درپوش مذکور به شکل پرس روی بدنه‌ی آن قرار گرفته است. به هر حال پس از کنار زدن درپوش و باز کردن پیچ داخلی شیر می‌توان آن را باز نمود و به طور کامل بیرون آورد. گاه لازم است به علت محکم بودن شیر برای این کار انرژی فراوانی مصرف کرد.
پس از انجام مراحل یاد شده می‌توان به کمک یک آچار که از اندازه‌ی مناسبی برخوردار است مغزی شیر آب را باز کرد و آن را از جای خود خارج ساخت. در مرحله‌ی بعدی از مراحل تعمیر چکه شیر آب مخلوط باید واشر شیر را به کمک پیچ گوشتی از محل خود خارج ساخت. بهتر است پس از انجام این کار کف شیر به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد تا مبادا ترک خورده یا شکسته باشد.
در صورتی که کف شیر سالم نباشد و در آن ترک یا شکافی مشاهده شود باید آن را به طور کامل تعویض نمود. در واقع وصله پینه نمودن شکاف موجود در کف آن کار چندان عاقلانه‌ای نیست. در صورت سالم بودن کف شیر دلیل چکه کردن شیر آب مخلوط را معمولا باید در واشرهای مغزی آن جستجو کرد. از همین رو بهتر است واشر معیوب را با نمونهای جدید و سالم جایگزین نمود. معمولا در شیرهای مخلوط واشر مربوط به شیر آب گرم و سرد به صورت هم‌زمان تعویض می‌گردد. در واقع اگر تنها واشر یکی از این دو شیر خراب باشد نیز بهتر است هر دو واشر را تعویض کرد. به این دلیل که با توجه به مشابه بودن جنس واشرهای به کار رفته در شیرهای مخلوط احتمالا واشر دوم آنها هم دیر یا زود خراب می‌شود.
اگر علاوه بر واشر، مغزی شیر مخلوط نیز دارای عیب و ایراد باشد می‌توان آن را با یک مغزی جدید و سالم تعویض کرد. پس از انجام مراحل یاد شده باید واشر، مغزی، دستگیره و درپوش شیر را به ترتیب در محل مناسب خود قرار داده و آنها را به کمک دست یا توسط آچار کاملا محکم کرد. به این ترتیب مراحل تعمیر چکه شیر آب مخلوط پایان می‌یابد.
تعمیر چکه شیر آب اهرمی
شیرهای آب اهرمی نسبت به شیرهای آب مخلوط جدیدتر هستند و به طرز متفاوتی باز و بسته می‌شوند. در این شیرها دیگر برای ورود و خروج جریان آب سرد و گرم گرداننده‌های دایره‌ای جداگانه در نظر گرفته نشده است. بلکه شاهد وجود یک اهرم واحد برای انجام این کار هستیم. در این دسته از شیرها اهرم باز و بسته کننده‌ی جریان آب گرم و سرد به شکل افقی یا عمودی حرکت می‌کند. به این معنی که می‌توان اهرم مذکور را به سمت چپ و راست یا بالا و پایین حرکت داد تا آب گرم یا سرد از شیر خارج شود.دو گروه عمده از شیرهای اهرمی با نام شیرهای فشنگی مجهز به کارتریج و شیرهای گردان توپی شناخته می‌شوند. شیرهای اهرمی معمولا نسبت به نمونه‌های قدیمی‌تر خود یعنی شیرهای مخلوط از مقاومت بیشتری برخوردارند و دیرتر از آنها خراب می شوند. با این حال قدرت بیشتر آنها نسبت به نمونه‌های قدیمی مخلوط به معنی آسیب‌ناپذیر بودنشان نیست. در واقع این دسته از شیرها هم مانند نمونه‌های قدیمی گاه مستهلک می‌شوند و نیاز به تعویض واشر یا مغزی پیدا می‌کنند. معمولا در تعمیر چکه شیر آب اهرمی نیز مانند شیر آب مخلوط تعویض واشر امر رایج‌تری به شمار می‌رود.
چگونگی تعویض واشر در تعمیر چکه شیر آب اهرمی
برای تعویض واشر در یک شیر آب اهرمی پیش از انجام هر کاری باید فلکه آب را بست تا حین باز کردن شیر و اجزای داخلی آن شاهد هدر رفتن آب نباشیم. در ابتدا باید پیچ‌های سر شیر را باز کرد. پیچ‌هایی که اغلب زیر پوششی از جنس پلاستیک قرار گرفته‌اند. این پوشش را می‌توان توسط پیچ گوشتی از جای خود در آورد و پس از آن با استفاده از همان پیچ گوشتی یا آچار آلن به سراغ باز کردن پیچ‌ها رفت. به دلیل درگیر بودن مداوم با آب به احتمال فراوان پیچ‌های سر شیر زنگ زده‌اند. به همین دلیل می‌توان روی آنها اندکی روغن ترمز اتومبیل مالید تا باز کردنشان تا حدی راحت‌تر شود.پس از جدا کردن پیچ‌های مذکور به مغزی شیر آب اهرمی می‌رسیم. اگر مغزی شیر آب نیاز به تعویض داشته باشد باید آن را از جای خود خارج نمود و با نمونهای جدید جایگزین کرد. مراحل تعویض مغزی شیر آب اهرمی در ادامه‌ی متن پیش رو توضیح داده شده است. پس در این قسمت از متن هیچ اشاره‌ای به آن نمی‌کنیم. به هر حال برای ادامه‌ی کار و پی گرفتن مراحل تعمیر چکه شیر آب اهرمی باید مغزی شیر را به کمک آچار فرانسه باز کرد.
پس از باز کردن مغزی گاه لازم است یک بخش پلاستیکی نزدیک به آن را هم باز نمود. البته این بخش پلاستیکی در تمام شیرهای اهرمی وجود ندارد و تنها در برخی از آنها مشاهده می‌شود. با انجام این کار می‌توانید به واشرهای شیر آب دست بیابید و در صورت معیوب بودن، آنها را با نمونه‌های جدید جایگزین کنید.
گفتنی است که تعداد مغزی و واشرهای موجود در شیرهای اهرمی ثابت نیست و با توجه به نوع شیر این تعداد تغییر می‌یابد. تعداد واشرها در شیرهای اهرمی به طور معمول میان یک تا سه عدد در نوسان است. به هر حال می‌توان هر کدام از این واشرها را در صورتی که با عیب و ایراد همراه باشند با نمونه‌های جدید تعویض کرد. تعویض واشرها در شیرهای آب اهرمی دردسر چندانی به همراه ندارد و حداکثر نیاز به باز و بسته شدن یک پیچ خواهد بود. پس از جایگزینی واشرهای نو با نمونه‌های کهنه عملیات تعویض واشر در شیر اهرمی به پایان می‌رسد. شاید در ظاهر مراحل تعویض واشر در شیر آب مخلوط تا حدی راحت‌تر به نظر برسد. در عمل نیز همین گونه است، اما در عین حال تعویض واشر شیرهای اهرمی هم کار چندان دشوار و پردردسر نیست.
در اغلب اوقات فرایند تعمیر چکه شیر آب اهرمی با تعویض واشرهای آن خاتمه می‌یابد. به این معنی که مشکل خرابی واشر ایراد رایجی در شیرهای آب اهرمی محسوب می‌شود. با این حال گاه مشکل از تعویض واشر فراتر می‌رود و باید مغزی شیر را هم تعویض کرد. در این صورت می‌توانید متن پیش رو را دنبال کنید تا با مراحل تعویض مغزی شیر آب اهرمی نیز آشنا شوید.
چگونگی تعویض مغزی در تعمیر چکه شیر آب اهرمی
در تعمیر چکه شیر آب اهرمی علاوه بر تعویض واشر نیاز به تعویض مغزی شیر آب خواهد بود. به منظور انجام این کار در ابتدا باید درپوشی که روی شیر قرار گرفته و معولا از جنس پلاستیک ساخته شده است را به کمک پیچ گوشتی باز کرد. پس از انجام این کار نوبت به باز کردن پیچی می‌رسد که پشت درپوش کوچک و پلاستیکی یاد شده قرار دارد. برای باز کردن این پیچ بسته به نوع آن باید از پیچ گوشتی دو سو یا آچار آلن استفاده نمود. پس از باز کردن پیچ می‌توان اهرم باز و بسته کردن شیر را به سمت بالا هدایت کرد تا از جای خود بیرون بیاید.
معمولا روی شیر آب مدل اهرمی یک درپوش وجود دارد. اگر این درپوش چرخانده شود به طور کامل باز می‌گردد. با باز کردن آن می‌توان به مغزی و کارتریج شیر رسید. اگر این بخش‌ها معیوب باشد باید آنها را از محل خود خارج ساخت و با نمونه‌های جدید جایگزین کرد. معمولا دو شیار روی کف شیر قرار دارد که روی برآمدگی‌های موجود بر کارتریج منطبق می‌گردد یا به قول معروف در آنها چفت می‌شود.
هنگام تعبیه کردن کارتریج جدید در محل خود حتما به این نکته توجه داشته باشید که برآمدگی‌های کارتریج به طور کامل در شیارهای کف شیر چفت گردد. اگر کارتریج به طور ثابت نگه داشته شده و چرخانده نشود می‌توان برآمدگی‌های موجود روی آن را در شیارهای کف شیر قفل نمود. پس از انجام این کار می‌توان همه چیز را به سر جای اول باز گردند و پیچ‌های باز شده را بست. به این ترتیب مراحل تعویض مغزی در فرایند تعمیر چکه شیر آب به پایان می‌رسد.
اقدامات لازم برای به تعویق انداختن تعمیر چکه شیر آب
اگر با هر نوع از شیر آب به شکل مناسب رفتار شود مسلما عمر آن هم افزایش می‌یابد و دیرتر از حالت عادی شروع به چکه می‌کند. معمولا وارد آمدن فشار بیش از اندازه به واشر و مغزی شیرهای آب موجب افزایش میزان استهلاک آنها می‌شود. به همین دلیل هیچ گاه نباید هنگام بستن شیر آب آن را بیش از اندازه محکم کرد.
در پاره‌ای اوقات پس از بسته شدن شیر مقداری آب در درون آن باقی می‌ماند و شروع به چکه می‌کند. این موضوع گاه موجب می‌شود که برخی از افراد شیر آب را تا حد امکان محکم کنند تا از چکه کردن آن جلوگیری به عمل آید. اما این کار معمولا موجب هرز شدن واشر و آسیب دیدن مغزی شیر آب می‌شود. به همین دلیل باید از انجام آن پرهیز نمود. در واقع یکی از دلایل اصلی خراب شدن مغزی شیرهای آب همین سفت کردن بیش از اندازه‌ی آنها است.
در مجموع تعویض به موقع واشر در شیرهای آب موجب بالا رفتن عمر مفید آنها می‌شود. از همین رو باید هر چند سال یک بار واشر شیرهای آب را تعویض نمود و منتظر چکه کردن آنها باقی نماند. اگر واشر شیرهای آب به موقع تعویض گردد لزوم تعویض مغزی آنها نیز کاهش می‌یابد و تا مدت‌ها دیگر نیازی به تعمیر چکه شیر آب نخواهد بود.
منبع : سایت ستاره
