همان‌طور که می‌دانیم، هر چه در جهان هستی وجود دارد نشانه‌ای از وجود خداوند متعال است. خداوند در قرآن از ما خواسته است تا به این نشانه‌ها توجه داشته باشیم. شاید برای شما جالب باشد که بدانید، یکی از این نشانه‌ها خود ما هستیم. وجود ما دارای رموز بسیاری است که با کمی دقت می‌توانیم بعضی از این ویژگی‌ها را پیدا کنیم و به طور کلی می‌توان گفت همه‌ی پیچیدگی‌هایی که در جهان هستی وجود دارد را می‌توانیم در بدن خودمان پیدا کنیم. چرا که انسان موجودی پیچیده و ناشناخته است و حتی دانشمندان در این چند هزار سال نتوانستند همه‌ی پیچیدگی‌های انسان را بشناسند.
در قرآن کریم به بعضی از این نشانه‌ها اشاره شده است که در این شماره سعی داریم برخی از آن‌ها را با هم مرور کنیم:
پرده‌ی اول:
انسان از دو بخش روح و جسم تشکیل شده است، ما به وسیله‌ی برخی از آثار مثل: شادی، غم، امید و... می‌توانیم به وجود آن‌ها پی ببریم.
«وَیسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَا أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا» (الإسراء/85)
و از تو درباره‌ی«روح» سؤال می‌کنند، بگو: «روح از فرمان پروردگار من است؛ و جز اندکی از دانش، به شما داده نشده است!»
پرده‌ی دوم:
اعضای بدن ما دارای مسئولیت‌های خاصی هستند که هر کدام وظیفه‌ی خود را انجام می‌دهند؛ مثلا گوش وظیفه‌ی شنیدن را دارد. چشم وظیفه‌ی دیدن، زبان وظیفه‌ی چشیدن، و عقل نیز وظیفه‌ی هماهنگی بین اعضا را به عهده دارد. قرآن کریم می‌فرماید:
«وَاللَّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَیئًا وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»(النحل/78)
و خداوند شما را از شکم مادرانتان خارج نمود در حالی که هیچ چیز نمی‌دانستید؛ و برای شما، گوش و چشم و عقل قرار داد، تا شکر نعمت او را به‌جا آورید!
همان‌طور که در آیه اشاره شده است؛ نباید یادمان برود که خداوند متعال را به خاطر این موهبت و نعمت‌ها شکر کنیم!
پرده‌ی سوم:
یکی ازعجایب آفرینش، زبان است. زبان، هفت وظیفه‌ی مهم دارد؛ که اگر این عضو نبود ما نمی‌توانستیم فعالیت‌های مهمی را انجام دهیم. در این قسمت به دو وظیفه‌ی مهم زبان اشاره می‌کنیم:
الف: سخن گفتن
آیا تا به حال به چگونگی سخن گفتن خودتان فکر کرده‌اید؛ که چه اعضا و قسمت‌هایی از دهان درگیر می‌شوند تا ما بتوانیم سخن بگوییم. زبان علاوه بر تشخیص مزه‌ی غذاهای مختلف، به سخن گفتن و تلفظ حروف نیز کمک می‌کند؛ و به طور کلی می‌توان گفت: تلفظ برخی حروف بدون در نظر گرفتن کمک زبان امکان پذیر نیست؛ مثل حروف ز، ذ، س، ش و... خداوند می‌فرماید:
«الرَّحْمَنُ* عَلَّمَ الْقُرْآنَ* خَلَقَ الْإِنْسَانَ* عَلَّمَهُ الْبَیانَ»(الرحمن/آیات 1 -4)
خداوند رحمان، قرآن را تعلیم فرمود، انسان را آفرید، و به او«بیان» را آموخت.
ب:چشیدن غذاها
آیا تا به حال به تفاوت مزه‌ی غذاها با یکدیگر فکر کرده‌اید؟ زبان باعث فهمیدن مزه‌ی غذا می‌شود.
در قرآن‌کریم، سخن از نعمت‌های مختلف خداوند به میان آمده است که در کنار این نعمت ما را به نهی از اسراف...دستور داده است. خداوند می‌فرماید:
«یا بَنِی آدَمَ ...کُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا یحِبُّ الْمُسْرِفِینَ»(الأعراف/31)
ای فرزندان آدم!...(از نعمت‌های الهی) بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمی‌دارد!
و در جایی دیگر در مورد نوع خوردنی‌ها سخن به میان آورده است به طور مثال خداوند درقران می فرماید:
وَإِذْ قُلْتُمْ یا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّکَ یخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا...(البقرة/61)
و (نیز به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتید: «ای موسی! هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا اکتفا کنیم! از خدای خود بخواه که از آنچه زمین می‌رویاند، از سبزیجات وخیار و سیر و عدس و پیازش، برای ما فراهم سازد.»
پرده‌ی چهارم:
یکی از ویژگی‌های قرآن‌کریم که آن را برای مردم قابل فهم کرده است، آوردن مثال‌های گوناگون درباره‌ی مسائل مختلف است. گاهی این مثال‌ها می‌تواند داستان‌های مختلفی از افراد باشد و گاهی تشبیه کردن انسان‌ها به موارد مختلف است.
چرا که استفاده از مثال‌ها علاوه بر زیبایی و دلنشین بودنش از نظر هنری نیز ارزشمند است؛ و برای فهمیدن آن مسائل کمک زیادی به ما می‌کند. نمونه‌های زیادی از این مثال‌ها درقرآن آمده است که برخی از اعضای بدن سخن می‌گویند.
«...لَهُمْ أَعْینٌ لَا یبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا یسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ»(الأعراف/179)
...چشمانی که با آن نمی‌بینند؛ و گوش‌هایی که با آن نمی‌شنوند؛ آن‌ها همچون چهار پایانند؛ بلکه گمراهتر! اینان همان غافلانند.(چرا که با داشتن همه‌گونه امکانات هدایت، باز هم گمراهند!)
پرده‌ی پنجم:
گواهی دادن اعضاء بدن در قیامت نیز از جمله مواردی است که در آخرت با آن‌ها در ارتباط هستیم. چرا که این اعضاء در طول دوران زندگی همیشه همراه ما بوده‌اند و شاهدی برکارهای ما هستند.
خداوند درقرآن می‌فرماید:
«حَتَّى إِذَا مَا جَاءُوهَا شَهِدَ عَلَیهِمْ سَمْعُهُمْ وَأَبْصَارُهُمْ وَجُلُودُهُمْ بِمَا کَانُوا یعْمَلُونَ»(فصلت/20)
وقتی به آن می‌رسند، گوش‌ها و چشم‌ها و پوست‌های تنشان به آنچه می‌کردند گواهی می‌دهند.
در قرآن کریم به بعضی از این نشانه‌ها اشاره شده است که در این شماره سعی داریم برخی از آن‌ها را با هم مرور کنیم:
پرده‌ی اول:
انسان از دو بخش روح و جسم تشکیل شده است، ما به وسیله‌ی برخی از آثار مثل: شادی، غم، امید و... می‌توانیم به وجود آن‌ها پی ببریم.
«وَیسْأَلُونَکَ عَنِ الرُّوحِ قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّی وَمَا أُوتِیتُمْ مِنَ الْعِلْمِ إِلَّا قَلِیلًا» (الإسراء/85)
و از تو درباره‌ی«روح» سؤال می‌کنند، بگو: «روح از فرمان پروردگار من است؛ و جز اندکی از دانش، به شما داده نشده است!»
پرده‌ی دوم:
اعضای بدن ما دارای مسئولیت‌های خاصی هستند که هر کدام وظیفه‌ی خود را انجام می‌دهند؛ مثلا گوش وظیفه‌ی شنیدن را دارد. چشم وظیفه‌ی دیدن، زبان وظیفه‌ی چشیدن، و عقل نیز وظیفه‌ی هماهنگی بین اعضا را به عهده دارد. قرآن کریم می‌فرماید:
«وَاللَّهُ أَخْرَجَکُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِکُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَیئًا وَجَعَلَ لَکُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»(النحل/78)
و خداوند شما را از شکم مادرانتان خارج نمود در حالی که هیچ چیز نمی‌دانستید؛ و برای شما، گوش و چشم و عقل قرار داد، تا شکر نعمت او را به‌جا آورید!
همان‌طور که در آیه اشاره شده است؛ نباید یادمان برود که خداوند متعال را به خاطر این موهبت و نعمت‌ها شکر کنیم!
پرده‌ی سوم:
یکی ازعجایب آفرینش، زبان است. زبان، هفت وظیفه‌ی مهم دارد؛ که اگر این عضو نبود ما نمی‌توانستیم فعالیت‌های مهمی را انجام دهیم. در این قسمت به دو وظیفه‌ی مهم زبان اشاره می‌کنیم:
الف: سخن گفتن
آیا تا به حال به چگونگی سخن گفتن خودتان فکر کرده‌اید؛ که چه اعضا و قسمت‌هایی از دهان درگیر می‌شوند تا ما بتوانیم سخن بگوییم. زبان علاوه بر تشخیص مزه‌ی غذاهای مختلف، به سخن گفتن و تلفظ حروف نیز کمک می‌کند؛ و به طور کلی می‌توان گفت: تلفظ برخی حروف بدون در نظر گرفتن کمک زبان امکان پذیر نیست؛ مثل حروف ز، ذ، س، ش و... خداوند می‌فرماید:
«الرَّحْمَنُ* عَلَّمَ الْقُرْآنَ* خَلَقَ الْإِنْسَانَ* عَلَّمَهُ الْبَیانَ»(الرحمن/آیات 1 -4)
خداوند رحمان، قرآن را تعلیم فرمود، انسان را آفرید، و به او«بیان» را آموخت.
ب:چشیدن غذاها
آیا تا به حال به تفاوت مزه‌ی غذاها با یکدیگر فکر کرده‌اید؟ زبان باعث فهمیدن مزه‌ی غذا می‌شود.
در قرآن‌کریم، سخن از نعمت‌های مختلف خداوند به میان آمده است که در کنار این نعمت ما را به نهی از اسراف...دستور داده است. خداوند می‌فرماید:
«یا بَنِی آدَمَ ...کُلُوا وَاشْرَبُوا وَلَا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لَا یحِبُّ الْمُسْرِفِینَ»(الأعراف/31)
ای فرزندان آدم!...(از نعمت‌های الهی) بخورید و بیاشامید، ولی اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست نمی‌دارد!
و در جایی دیگر در مورد نوع خوردنی‌ها سخن به میان آورده است به طور مثال خداوند درقران می فرماید:
وَإِذْ قُلْتُمْ یا مُوسَى لَنْ نَصْبِرَ عَلَى طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّکَ یخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا...(البقرة/61)
و (نیز به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتید: «ای موسی! هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا اکتفا کنیم! از خدای خود بخواه که از آنچه زمین می‌رویاند، از سبزیجات وخیار و سیر و عدس و پیازش، برای ما فراهم سازد.»
پرده‌ی چهارم:
یکی از ویژگی‌های قرآن‌کریم که آن را برای مردم قابل فهم کرده است، آوردن مثال‌های گوناگون درباره‌ی مسائل مختلف است. گاهی این مثال‌ها می‌تواند داستان‌های مختلفی از افراد باشد و گاهی تشبیه کردن انسان‌ها به موارد مختلف است.
چرا که استفاده از مثال‌ها علاوه بر زیبایی و دلنشین بودنش از نظر هنری نیز ارزشمند است؛ و برای فهمیدن آن مسائل کمک زیادی به ما می‌کند. نمونه‌های زیادی از این مثال‌ها درقرآن آمده است که برخی از اعضای بدن سخن می‌گویند.
«...لَهُمْ أَعْینٌ لَا یبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا یسْمَعُونَ بِهَا أُولَئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ»(الأعراف/179)
...چشمانی که با آن نمی‌بینند؛ و گوش‌هایی که با آن نمی‌شنوند؛ آن‌ها همچون چهار پایانند؛ بلکه گمراهتر! اینان همان غافلانند.(چرا که با داشتن همه‌گونه امکانات هدایت، باز هم گمراهند!)
پرده‌ی پنجم:
گواهی دادن اعضاء بدن در قیامت نیز از جمله مواردی است که در آخرت با آن‌ها در ارتباط هستیم. چرا که این اعضاء در طول دوران زندگی همیشه همراه ما بوده‌اند و شاهدی برکارهای ما هستند.
خداوند درقرآن می‌فرماید:
«حَتَّى إِذَا مَا جَاءُوهَا شَهِدَ عَلَیهِمْ سَمْعُهُمْ وَأَبْصَارُهُمْ وَجُلُودُهُمْ بِمَا کَانُوا یعْمَلُونَ»(فصلت/20)
وقتی به آن می‌رسند، گوش‌ها و چشم‌ها و پوست‌های تنشان به آنچه می‌کردند گواهی می‌دهند.
نویسنده: امین خوش‌نژاد ابراهیمی
پی نوشت:
در صورتی که علاقمند به اطلاعات بیشتری در این مباحث هستید؛ به مجموعه کتاب همراه با قرآن مراجعه کنید.
.jpg "شخصیت معنوى امام خمینی (رحمه الله)")
